Agrotechnika czereśni

7512
Pod koniec sierpnia ub.r. sadownicy zajmujący się uprawą gatunków drzew pestkowych spotkali się w Skierniewicach na warsztatach z zakresu uprawy czereśni. Omówiono podczas nich problemy agrotechniczne w uprawie tego gatunku, zasady cięcia drzew w intensywnych sadach oraz najnowsze wartościowe odmiany.
 
Trudne w uprawie
Jak zaznaczyła dr Halina Morgaś (fot. 1) z IO, towarową uprawę czereśni w Polsce utrudnia przede wszystkim specyficzny i dość silny wzrost drzew oraz duża wrażliwość na czynniki środowiska i klimatu. Ważne są jakość i struktura gleby, drzewa są wrażliwe na zalanie, nie lubią gleb nieprzepuszczalnych, zwięzłych oraz są podatne na porażenie sprawcami chorób kory i drewna. Plonowanie w danym roku w dużym stopniu zależy od przebiegu warunków atmosferycznych, głównie od temperatury podczas wiosennych ochłodzeń. Na skutek przymrozków kwiaty zamierają, czasem dochodzi nawet do uszkodzenia drewna. Również zawiązki są wrażliwe na niską temperaturę – dochodzi do masowego ich opadania(zrzucania). W 2015 r. – jak poinformowała dr H. Morgaś – owoce u czereśni opadały nawet do 2 tygodni przed zbiorem, a te pozostające na drzewie były wybarwione, ale zniekształcone. Jest to efekt zachwiania produkcji i dystrybucji hormonów. Obecność w sadzie owadów zapylających może zwiększyć plon nawet o około 30%. Wprowadzanie zapylaczy ma znaczenie szczególnie w latach z niesprzyjającą pogodą w okresie kwitnienia. Optymalne nawożenie sadów od wiosny decyduje o jakości owoców, nie bez znaczenia pozostaje dostosowanie metody cięcia i formowania korony do konkretnej odmiany.
 
W praktyce
W intensywnych sadach dr H. Morgaś zalecała zachować szerokość międzyrzędzi4–4,5 m dla odmian uszlachetnianych na podkładce ‘GiSelA 5’, natomiast przy prowadzeniu drzew w formie wąskich szpalerów – zmniejszyć ją do 2,5–3 m. Odległość drzew w rzędzie dla koron, które są rozpinane na rusztowaniu, może wynosić 1,8–2,5 m, natomiast w przypadku koron stożkowych, przewodnikowych na ‘GiSelA 5’ – 2,5–3 m. Stosowanie podkładek karłowych w sadach intensywnych nie tylko pozwala na zwiększenie obsady drzew na hektarze, lecz także uzyskać wczesne owocowanie (zbiory od 3. roku po posadzeniu) i wysoki plon. Łatwiejszy jest też zbiór owoców oraz prowadzenie zabiegów ochrony.

Za wadę podkładek skarlających dr H. Morgaś uznała przedwczesne starzenie się drzew – spadek wydajności i wielkości plonów. Drzewa uszlachetniane na podkładkach silnie rosnących owocują obficie, nawet przez 30 lat. Problemem u czereśni na podkładkach skarlających może być drobnienie owoców oraz mniejsza powierzchnia liści w porównaniu do drzew na podkładkach silnie rosnących. Liście na krótkopędach kończą swój rozwój miesiąc po kwitnieniu.

Dr H. Morgaś zwróciła uwagę na fakt, że błędy w prowadzeniu i formowaniu koron czereśni mogą prowadzić do: silnej dominacji wierzchołkowej, powstania ostrych kątów rozgałęzień, nadmiernego wigoru wzrostowego. Silnie zaznaczająca się dominacja wierzchołkowa powoduje, że rozwijają się tylko pąk szczytowy i pąki wierzchołkowe, rozgałęzione końce gałęzi tworzą gęsty „płaszcz”z liści, zacieniający środek korony,w koronie dorosłych drzew widoczny jest przewodnik i liczne silne pędy i gałęzie.

 
Metoda Vogla
System cięcia i prowadzenia drzew tzw. metodą Vogla znajduje zastosowanie głównie w sadach zakładanych z drzew uszlachetnianych na podkładkach słabo rosnących, aby możliwe było utrzymanie ich niezbyt silnego wzrostu. Ma pozwolić na uzyskanie jak najszybszego wejścia drzew w pełnię owocowania i wysokie plony przy jednoczesnym ograniczeniu kosztów ich prowadzenia.

W tej metodzie formowanie koron należy rozpocząć już w pierwszym roku po posadzeniu drzew. Korona ma być uformowana tak, aby zaznaczony był jeden centralny przewodnik. Ten system wykorzystuje naturalną skłonność czereśni do tworzenia, szczególnie w pierwszych latach życia drzew, przewodnika. Drzewa prowadzone metodą Vogla mogą być sadzone w dużym zagęszczeniu. Stożkowy kształt korony zapewnia prawidłowe doświetlenie wszystkich jej części. W metodzie Vogla zaleca się sadzić drzewa w rozstawie 4,5–5,5 m x 2,5–3,5 m, w zależności od typu gleby, podkładki, szerokości sprzętu używanego do zabiegów w sadzie.

Po posadzeniu okulant przycina się na wysokości76–90 cm od powierzchni gleby, w zależności od tego, na jakiej wysokości pożądane jest pierwsze rozgałęzienie. W czasie nabrzmiewania pąków wczesną wiosną należy – zdaniem dr H. Morgaś– wyłupać 5, 6 pąków leżących tuż poniżej dwóch wierzchołkowych. Pierwszej wiosny z dwóch pędów na wierzchołku należy usunąć silniejszy, pozostawiając słabszy (dolny). – Formowanie kątów rozgałęzień można wykonywać przez zakładanie klamerek na pędy boczne, gdy osiągną one 7,5–10 cm długości, po trzech tygodniach klamerki można usunąć, przenosząc je na koniec pędu. Można też do tego celu wykorzystać drewniane wykałaczki, które nie wymagają usuwania. Utrzymanie gałęzi w położeniu poziomym pomaga w osłabieniu siły wzrostu drzewa. Aby tej siły nie wzmagać, zaleca się stosowanie nawożenia dopiero po rozpoczęciu owocowania – informowała dr H. Morgaś.

[NEW_PAGE]

Wiosną każdego roku należy skrócić przewodnik tylko wtedy, gdy w poprzednim sezonie wyrósł na długość powyżej 80 cm. Pędy boczne powinny wyrastać na całej długości przewodnika i układać się wokół niego spiralnie(zapewni to równomierne wyrastanie z każdej strony). W kolejnych latach należy zwiększyć dystans między pędami bocznymi, aby się wzajemnie nie cieniowały. Usuwać należy także młode, zbyt silne pędy. Jak informowała dr H. Morgaś, jeśli boczna gałąź I rzędu wyrastająca z pnia jest zbyt silna, to nie należy usuwać jej na gładko, tylko pozostawić czop, z którego uzyskamy nowy przyrost w dokładnie w tym miejscu, gdzie go oczekujemy. 
 
W górnej części korony zaś można stosować zasady cięcia wg metody Fritza Zahna, w której usuwa się pędy boczne grubsze niż połowa przewodnika. Dodatkowo, jak polecała prelegentka, w obrębie całej korony należy stosować cięcie odmładzające, aby utrzymać odpowiednie proporcje między pędami młodymi, których ma być więcej, a starszymi. Dodatkowo ma to na celu otrzymanie owoców lepszej jakości – najbardziej atrakcyjne są zwykle zbierane z gałęzi młodszych, 2-, 3-letnich.

Usuwać należy wszystkie pędy starsze niż 4-letnie. W przypadku drzew 4-letnich i starszych ważne jest utrzymanie równowagi między pędami młodymi i starszymiprzez prowadzenie regularnego cięcia odmładzającego. W ciągu roku należy usuwać nawet 15–20 pędów. Silniejsze cięcie jest zwykle przewidziane przy zbyt słabym wzroście drzew albo w przypadku zbyt obfitego plonowania. Niezależnie od wigoru drzew ważne jest utrzymanie odpowiedniej wysokości drzewa – koniecznie trzeba obniżać przewodnik, a zbędne pędy wycinać na gładko. 

 
Formowanie korony zależy od pokroju drzewa:
• Wzniesiony (np. dla odmiany ‘Lapins’). Dla tego typu korony charakterystyczne są ostre kąty wyrastania, mniej liczne, ale silne pędy boczne.
• Rozłożysty – pół wzniesiony (np. dla odmian: ‘Sweetheart’, ‘Kordia’, ‘Summit’). Najbardziej oczekiwany pokrój drzewa, który daje swobodę formowania korony.
• Obwisający (np. dla odmiany ‘Regina’). W tym typie korony pędy boczne są wyraźnie słabsze od przewodnika, mają tendencję do obwisania.
• UFO (ang. Upright Fruiting Offshoots) to forma korony opracowana przez pracowników uniwersytetu w Waszyngtonie (USA) dla drzew uszlachetnianych na podkładkach słabo rosnących (‘GiSelA 6’). Do takiego prowadzenia drzew można wykorzystywać okulanty nierozgałęzione, jednak ich jakość musi być wysoka, gdyż system wymaga wysokich nakładów na prowadzenie koron. W rezultacie owoce są także wysokiej jakości, bo powstają tylko na najmłodszych przyrostach. Pędy owocujące w tym systemie prowadzenia drzew wymienia się zwykle co 4 lata. Kąt nachylenia przewodnika w stosunku do podłoża to 45°. Rzędy drzew prowadzonych w tym systemie najlepiej usytuować w kierunku północ–południe, a szerokość międzyrzędzi powinna wynosić około 3 m (tab., rys.). W koronie wyprowadza się 8 pędów pionowych, gdy zagęszczenie w rzędzie to 2,4–2,5 m, a 4–6 pędów – przy zagęszczeniu co 1,8 m. Wysokość uzyskanej w systemie UFO ściany owoconośnej to 2,7 m. Pierwsze owocowanie ma miejsce w 2. roku po posadzeniu, w kolejnych latach natomiast można spodziewać się obfitych plonów.
• System hiszpańskiego sadu (syn. hiszpański krzak, ang. Spanish Bush). W tym systemie drzewa prowadzi się nisko, a zbiór jest możliwy bez użycia sprzętu pomocniczego, np. drabin. Nie dopuszcza się do intensywnego wzrostu drzew przez wyprowadzenie z pnia wielu konarów. Stałych konarów w koronie jest 8–12, a pędy owocujące wymienia się sukcesywnie. Dla uformowania drzew, szczególnie w przypadku uszlachetnianych na podkładkach silnie rosnących, wskazane jest intensywne skracanie gałęzi bocznych przez pierwsze 2–3 lata od założenia sadu.
• System KGB (ang. Kym Green Bush) jest modyfikacją hiszpańskiego krzewu. W koronie nie ma konarów stałych, gdyż co roku wymienia się 2 do 4 konarów – są wycinane z pozostawieniem długiego czopa (20–30 cm), z którego wybijają nowe pędy (na nich będzie owocowanie).
 
Uwagi odnośnie cięcia:
  • Silne cięcie powoduje silne odrastanie pędów.
  • Cięcie wykonane wcześniej w sezonie (zimą) powoduje silniejsze odrastanie pojedynczych pędów, niż cięcie wykonane później (latem).l
  • Skracanie pędów powoduje wytworzenie większej liczby odrostów niż wycinanie.
  • Mocne skrócenie pędu (o 2/3 długości) powoduje silniejszy odrost niż skrócenie słabsze (o 1/3 długości pędu).l
  • Cięcie w okresie wegetacji (letnie) silniej oddziałuje na przebieg procesów życiowych drzewa niż cięcie w okresie spoczynku (zimowe).
 
Porównanie plonowania w zależności od systemu prowadzenia korony czereśni.Doświadczenie podkładkowo-odmianowe (‘Benton’ Training Systems x Rootstock Trial,2014 r.) Źródło: MSU Clarksville Research Center
 
 
System Kym Green Bush (KGB); wąska korona (ang. Tall Spindle Axe; TSA); superwąska korona (ang. Super Slender Axe; SSA);system Upright Fruiting Offshoots (UFO). Źródło: Oregon State University
Tekst i zdjęcie: Dorota Łabanowska-Bury

Artykuł pochodzi  z numeru 5/2016 MPS Sad

Przypominamy, że o problemach uprawy i ochrony tego gatunku będziemy  rozmawiali podczas V Letnich Pokazów Czereśniowych 24 lipca – więcej: www.pokazyczeresniowe.pl

Related Posts

None found

Poprzedni artykułSystem informatyczny dla ARiMR zrobi jednak HP
Następny artykułSejm znowelizował przepisy dotyczące obrotu ziemią rolną

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Wpisz treść komentarza
Wpisz swoje imię

ZGODA NA PRZETWARZANIE DANYCH OSOBOWYCH *

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany, podajesz go wyłącznie do wiadomości redakcji. Nie udostępnimy go osobom trzecim. Nie wysyłamy spamu. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem*.