Jakie odmiany jabłoni sadzi się w Europie?

Odmiany jabłoni, które są uprawiane, sprzedawane i, których owoce są spożywane na całym świecie, w tym szczególnie ‘Golden Delicious’ i ‘Gala’, pozostają ulubionymi wśród sadowników w południowej Europie. W Południowym Tyrolu natomiast, zgodnie z informacjami uzyskanymi od Waltera Malleiera, szkółkarza z Lany, 15–20-letnie sady z ‘Galą’ są zastępowane sadami… tej odmiany, ale preferowane są jej lepiej wybarwiające się mutanty. Z kolei w rejonach, gdzie ‘Gala’ wybarwia się dobrze, jak np. dolina Val Venosta, sadownicy wybierają mutanty o paskowanym rumieńcu.

W tyrolskich sadach
W sezonie 2013/2014 we wszystkich nowo zakładanych sadach 21,7% stanowiła ‘Gala’, a 20,9% ‘Golden Delicious’. W obecnym sezonie niewiele się zmieni. ‘Gala’ jest najbardziej popularna w niższych rejonach Południowego Tyrolu, podczas gdy w dolinie Val Venosta dominuje raczej ‘Golden Delicious’. Na zboczach gór najczęściej sadzony jest klon B tej odmiany (fot. 1), w dolinach – Golden Reinders^®. W umiarkowanych strefach Tyrolu sadownicy wybierają najczęściej klon Golden Parsi da rosa^® (fot. 2). Trzecią pod względem popularności odmianą w tym kraju jest ‘Red Delicious’ i w sezonie 2013/2014 aż 16,5% sadów założono z drzewek tej odmiany. Najchętniej wybieranymi klonami są te tworzące najciemniejsze owoce: Red Velox^®, King® Roat i Scarlet Spur^® (fot. 3). W grupie sportów ‘Fuji’ najczęściej wybór sadowników pada na mutanty o paskowanym rumieńcu.

Fot. 1. Klon B odmiany ‘Golden Delicious’

Fot. 2. Golden Parsi da rosa®

Fot. 3. Sporty ‘Red Delicious’ wytwarzające najciemniejsze owoce

We Francji
– Również w tym kraju sadzone są głownie odmiany tradycyjnie uprawiane na całym świecie, jak ‘Gala’, ‘Golden Delicious’ i ‘Granny Smith’, w zależności od roku, także ‘Red Delicious’ – informował Hans Scholten, doradca francuskich sadowników. Obecnie nie wzrasta powierzchnia nasadzeń odmiany ‘Fuji’. We Francji widać zapotrzebowanie na drzewka ciemnych sportów odmiany ‘Gala’. Na południu kraju najchętniej sadzona jest Galaval^®, gdyż umożliwia jeszcze wcześniejszy zbiór owoców, które u standardowej ‘Gali’ i tak dojrzewają wcześniej niż w pozostałej części kraju.
 
Ponadto mocno pożądana jest także Gala Redlum^®Perathoner (fot. 4). W przypadku ‘Granny Smith’ francuscy sadownicy wybierają mutanta Challenger^®. Producenci zrzeszeni w organizacji Perlim coraz częściej zakładają sady z odmiany RoHo 3615 (znana pod marką Evelina^® – fot. 5). Całkowity udział tej kreacji w nasadzeniach w kraju to obecnie ok. 20%.

Fot. 4. Gala Redlum®Perathoner

Fot. 5. ‘Pinova’/RoHo 3615, w sprzedaży pod marką Evelina®[NEW_PAGE]Rośnie udział odmiany‘Nicoter’
W Południowym Tyrolu wzrasta popularność odmian klubowych. W sezonie 2013/2014 nie mniej niż ćwierć nowych nasadzeń stanowiły takie jak: ‘Nicoter’ (Kanzi^®), ‘Ambrosia’, ‘Scilate’ (Envy^® – czyt. HO 12/2014), ‘Rosy Glow’ oraz ‘Pinova’/RoHo 3615. Analitycy rynku są zgodni, że w ostatnim czasie każda sieć supermarketów chciała być kojarzona z jakąś odmianą klubową. Ale – jak podkreślają Luis i Franz Kaufmann, właściciele szkółki Kaufmann w Schenne – nie wszystkie odmiany klubowe odniosły sukces w ostatnich latach. Taka sytuacja dotyczy np. odmiany ‘Civni’, znanej pod marką Rubens^®, a także Modi^®, na której materiał szkółkarski praktycznie nie ma popytu. Obecnie w Południowym Tyrolu sady są najczęściej zakładane z drzewek ‘Nicoter’, ale nowa odmiana ‘Scilate’ może niebawem zająć jej miejsce (pierwsze nasadzenia tej odmiany w 2014 r. w rejonach na wysokości 500 m n.p.m.). – ‘Ambrosia’ może być sadzona tylko przez członkow Vi.P. z doliny Val Venosta, natomiast bardzo spada zainteresowanie rynku jabłkami odmian MairacR, ModiR i RubensR – podkreślali L. i F. Kaufmann.

Jak informował H. Scholten, we Francji zaprzestano zakładania sadów z odmiany Coop43, której owoce są sprzedawane pod marką Juliet®. Wśród najczęściej sadzonych jabłoni odmian klubowych są: ‘Cripps Pink’ (Pink Lady^®), szczególnie jej sport ‘Rosy Glow’, a także ‘Scifresh’ (Jazz^®) oraz wspomniana już odmiana ‘Scilate’.

W Austrii
W Austrii, podobnie jak w innych krajach Europy, najczęściej wybieraną przez sadowników odmianą jest ‘Gala’. Jak informował Franz Bloder ze szkółki St. Ruprecht a/d Raab, jest także popyt na drzewka czerwonych sportów odmiany ‘Elstar’, jak Red Flame®, a także ‘Fuji’ i ‘Golden Delicious’. – W ostatnich latach założono wiele sadow z odmiany ‘Red Jonaprince’, ale obecnie pęd ku tej odmianie zdaje się zwalniać. Także spada zainteresowanie odmianą ‘Braeburn’ – mówił F. Bloder. Widać natomiast tendencję zwyżkową dla odmiany ‘Red Delicious’, której owoce, razem z owocami ‘Gali’, mogą być zbywane w krajach Afryki Północnej. Ciekawe jest także zainteresowanie Austriaków lokalnie wyhodowaną ‘Kronprinz Rudolf’ – rocznie produkuje się kilkadziesiąt tysięcy drzewek tej odmiany. Jak podkreślał szkółkarz, austriaccy sadownicy na zakładanie sadów dostają dotacje, stąd nie widać spadku liczby hektarów nowo zakładanych kwater.

We wschodniej części Europy
Większość zachodnioeuropejskich szkółek sprzedaje materiał szkółkarski do wschodniej części Europy i do Afryki Północnej. Na Ukrainie, w Rumunii, Rosji, Mołdawii, Maroku odmiany, takie jak ‘Gala’, ‘Golden Delicious’ i ‘Red Delicious’ są najbardziej pożądane. – Sytuacja jest nieco odmienna w Polsce. Tu najwięcej sadzi się drzewek odmian ‘Gala’ i ‘Red Jonaprince’, a tuż za nimi na liście najbardziej popularnych są ‘Szampion’ i Golden Reinders^® – informował Pieter van Rijn, holenderski szkółkarz, który także w Polsce od ponad 10 lat prowadzi szkółkę drzew owocowych.
 
Rejon Jeziora Bodeńskiego
W tej części Niemiec różnorodność odmian była zwykle bardzo duża, gdyż klimat sprzyja uprawie zarówno odmian jabłoni przeznaczonych dla Europy Północnej, jak ‘Elstar’ i ‘Jonagold’, jak i dla południowej części kontynentu – ‘Golden Delicious’, ‘Gala’ i ‘Braeburn’. Obecnie, jak twierdzi Werner Baumann z bodeńskiego Landratsamt, sadzi się tu niewiele drzew ‘Golden Delicious’, ‘Braeburn’ i ‘Jonagold’. Tę opinię podziela Markus Eberle, sadownik z Ailingen, który twierdzi, że wzrasta w sadach udział jabłoni ‘Gala’ i ‘Elstar’. – Do niedawna firmy handlowe preferowały mutanty o paskowanym rumieńcu, obecnie wzrasta zainteresowanie ciemnoczerwonymi sportami, a wśrod nich najbardziej popularny to Gala SchnigaRSchniCo – mówił M. Eberle. Ze sportów ‘Elstara’ w nasadzeniach przeważają ‘PCP’, Elrosa^® i Excellent Star^®.

Na Wyspach
– Odmiany tradycyjnie uprawiane w Wielkiej Brytanii, takie jak ‘Bramley’ i ‘Cox’, to już przeszłość. ‘Cox’ nie jest sadzona praktycznie w ogole, a ‘Bramley’ tylko przez tych sadownikow, ktorzy mają zbyt owocow zakontraktowany z zakładem przetworczym, przetwarzającym jabłka na sok – informował Henk Nooteboom z holenderskiej szkółki Verbeek. Te odmiany w sadach towarowych zastępowane są drzewami ‘Gali’. – Na Wyspach rośnie wyraźnie zainteresowanie uprawą gruszy. Sektor produkcji owocow jest zdominowany przez cztery firmy i to w sadach do nich należących posadzono bardzo wiele grusz – twierdzi H. Nooteboom.

Holandia i Belgia
W Belgii w 60% sadów jabłoniowych rosną drzewa odmiany ‘Jonagold’. Także w Holandii ta odmiana jest chętnie uprawiana, tuż po odmianie ‘Elstar’ – 20% sadów jabłoniowych to ‘Jonagold’ i jego sporty. W ostatnich latach jednak cena jabłek tej odmiany była zagrożona ze względu na ilość jabłek produkowanych w Polsce. Obecnie sadownicy w Holandii są w małym stopniu zainteresowani uprawą ‘Jonagolda’. W tych dwóch krajach maleje także powierzchnia sadów jabłoniowych na korzyść sadów gruszowych. Jeśli jabłonie są sadzone, to sadownicy wybierają albo odmianę ‘Elstar’, albo klubową odmianę ‘Nicoter’ (fot. 6). Także wzrasta zainteresowanie odmianą Wellant^® ze względu na dość atrakcyjną cenę uzyskiwaną w ostatnich latach za jej owoce (mała jest dostępność materiału szkółkarskiego tej odmiany). W Belgii sadownicy nie są nastawieni entuzjastycznie do zakładania sadów jabłoniowych, szczególnie z odmianą ‘Jonagold’. W tym kraju także uprawa ‘Elstara’ i odmian klubowych nie ma większego znaczenia. Belgijscy sadownicy, podobnie jak Holendrzy, zakładają sady gruszowe.

Fot. 6. Sad w Holandii – odmiany klubowe rosną pod osłoną

Gerard Poldervaart, Arna Vliegen-Verschure
Redakcja „European Fruitgrowers Magazine”
Fot. 1-6 D. Łabanowska-Bury

Artykuł pochodzi z numeru 4/2015 „European Fruitgrowers Magazine”; ukazał się również w numerze 5/2015 „Hasła Ogrodniczego”