Tunele i szklarnie dla czereśni

Czereśnie w tunelach
Na farmie Haygrove Ltd. w tunelach foliowych (fot. 1) w uprawie jest 15 odmian, od najwcześniejszych, takich jak: ‘Techlovan’, ‘Vanda’, ‘Merchant’, po późniejsze – ‘Stella’, ‘Van’, ‘Summit’, ‘Summer Sun’, ‘Lapins’ i najpóźniejsze – ‘Karina’, ‘Kordia’, ‘Regina’, ‘Penny’ oraz ‘Sweetheart’ (większość na podkładce ‘GiSelA 5’). Dobór odmian gwarantuje ciągłość dostaw wysokiej jakości owoców do klientów, wśród których dominującymi są sieci brytyjskich supermarketów.

Uprawa odbywa się w wielonawowych tunelach zblokowanych, których pojedyncza nawa ma szerokość 8,5 m, a wysokość tunelu w najwyższym punkcie to 4,6 m. Drzewa są zwykle sadzone w trzech rzędach w każdej z naw w taki sposób, aby z prawej strony nawy był możliwy przejazd sprzętu używanego podczas prac agrotechnicznych, m.in. ciągnika z opryskiwaczem sadowniczym z ukierunkowanym strumieniem powietrza, co umożliwia dobre pokrycie drzew cieczą roboczą. W niektórych tunelach stosowany jest także system dwurzędowy. Odległość między drzewami w rzędach wynosi 1,8–2,0 m, taka sama odległość jest pozostawiana między rzędami drzew. Przyjęty rozstaw pozwala na swobodne prowadzenie zbioru owoców oraz prac agrotechnicznych.

Uprawiając czereśnie lub decydując się na ich uprawę, należy pamiętać, że nie służy im wysoka wilgotność powietrza. W stosowanym przez Haygrove systemie uprawy w okresie kwitnienia drzew tunele na bokach otwierane są do wysokości około 2 m od ziemi, co pozwala na dobre obsuszenie drzew. Ponadto umożliwia to wlot do środka tunelu zapylaczy. Średnie plonowanie czereśni wynosi około 15 t/ha, z niektórych odmian w ub.r. uzyskano nawet 22 t/ha. Dzięki zabezpieczeniu sadu osłoną foliową, owoce na drzewach nie pękają, a plon handlowy jest wyższy o minimum 30% w porównaniu do uprawy bez osłon. Na rynku brytyjskim za czereśnie można uzyskać średnio 5 funtów/kg (ich cena ulega wahaniom w zależności od sezonu).

Wszystkie czereśnie rosną przy podporach, a dodatkowo gałęzie młodych drzew są rozpinane w celu właściwego uformowania ich koron. Gleba w rzędach drzew jest przykryta pasami czarnej folii, dzięki której powstrzymany jest wzrost chwastów i ogranicza się ochronę herbicydową. Pnie drzew są zabezpieczane przed zwierzyną, m.in. zającami, za pomocą osłonek z tworzywa sztucznego. Linie do nawadniania kroplowego są rozprowadzone w rzędach drzew, w niektórych tunelach na wysokości pozwalającej na przejazd kosiarki rotacyjnej.

Folia jest zakładana na konstrukcję tuneli tuż przed kwitnieniem drzew i zdejmowana miesiąc po zbiorze owoców. Cięcie drzew przeprowadza się po zbiorze owoców, gdy folia jest nadal naciągnięta na konstrukcję tunelu. Dzięki temu ogranicza się ryzyko porażenia drzew czereśni przez sprawców chorób kory i drewna. Zdejmowanie (rolowanie) folii nie powinno być jednak opóźniane, gdyż może to uniemożliwić drzewom zakładanie pąków kwiatowych na następny rok ze względu na ograniczony dostęp światła w 2. połowie sezonu. Gdy temperatura w tunelu jest zbyt wysoka, folia na jego bokach jest rolowana, przez co jego wnętrze ulega szybko schłodzeniu.
Zapylanie czereśni jest wspomagane przez trzmiele ziemne wprowadzane do tuneli w ulach tzw. tripolach na około 2 tygodnie przed początkiem kwitnienia drzew. Aktywność trzmieli w tunelach jest dobra ze względu na odpowiednią temperaturę (najlepiej pracują przy 10–28°C) i brak opadów (opady bowiem zniechęcają je do opuszczania uli).

[NEW_PAGE]Czereśnie w szklarniach
Christ Biemans i Wim van Drunen z Bredy (fot. 2) uprawiają natomiast czereśnie w szklarniach, każdy na powierzchni przekraczającej 1 ha. Zdecydowali się na ten krok w 2002 r., a celem była możliwość dostarczenia na rynek owoców od końca lutego do początku maja. Taką możliwość daje jedynie przyspieszona uprawa pod szkłem. Jednakże kilkuletnie doświadczenie Holendrów pokazało, że nie zawsze cena uzyskiwana za wczesne owoce rekompensuje nakłady poniesione na przyspieszenie uprawy. Ogrzewanie w szklarni (rury grzewcze wzdłuż rzędów drzew) służy jedynie do podniesienia temperatury o kilka stopni w przypadku spadku temperatury na zewnątrz, co niesie ze sobą ryzyko przemrożenia i uszkodzeń mrozowych w okresie okołokwitnieniowym. Obecnie celem sadowników jest nie tyle przyspieszenie dojrzewania owoców (to nieopłacalne), co dostarczenie na rynek wysokiej jakości towaru. Najwcześniejszą odmianą jest ‘Earlise’ (fot. 3), której owoce dojrzewają od 3. tygodnia kwietnia do 2. tygodnia maja. Zwykle czereśnie z sadów zaczynają pojawiać się na rynku od połowy czerwca. Późniejsze odmiany, jak ‘Kordia’, dojrzewają w szklarni w okresie dojrzewania odmian ‘Burlat’ i ‘Merchant’. Sadownicy z Bredy podkreślają jednak, że wyższa cena uzyskiwana za owoce spod szkła nie jest podyktowana okresem dostarczenia czereśni na rynek, a ich nadzwyczaj wysoką jakością.

Fot. 2. Wim van Drunen (od lewej), Jop Westplate, doradca FruitConsult oraz Christ Biemans w szklarni z czereśniami

Fot. 3. Drzewa odmiany ‘Earlise’ w uprawie w szklarni

Drzewa czereśni posadzono w rzędach co 3,2 m, a odległość w rzędzie wynosi z reguły 1,5 m. Wysokość szklarni w kalenicy nie przekracza 3,2 m. Korony drzew są prowadzone maksymalnie do 2,5 m. Większość prac agrotechnicznych wykonywana jest przy użyciu małych gabarytowo platform sadowniczych lub podnośników na urządzeniach wielozadaniowych. W uprawie czereśni w szklarniach największym problemem jest nadmierny wzrost wegetatywny drzew, gdyż mają tam do tego idealne warunki. Pomimo stosowania podkładek z serii ‘GiSelA’, które ograniczają wzrost drzew, wykonywany jest tu zabieg cięcia korzeni.

W produkcji czereśni w szklarni występuje jednak wiele niedogodności. Duże nieodwracalne straty w drzewach powstają na skutek żerowania opuchlaka truskawkowca (Otiorhynchus sulcatus), którego larwy (pędraki) żerując uszkadzają korzenie drzew. Innymi szkodnikami upraw są przędziorek chmielowiec i zwójki liściowe. W uprawie czereśni ważne jest wprowadzanie zapylaczy w postaci komercyjnie dostępnych uli (fot. 4) zawierających trzmiele ziemne lub wprowadzanie murarki ogrodowej.

Fot. 4. W okresie kwitnienia do szklarni wprowadzane są ule z trzmielami

Dorota Łabanowska-Bury
Gerard Poldervaart, EFM

Fot. 1. D. Łabanowska-Bury, fot. 2-4 EFM

Artykuł pochodzi z numeru 9/2013 „Hasła Ogrodniczego”