W uprawie czereśni

Aby uprawa czereśni była opłacalna, muszą być spełnione określone warunki dotyczące odżywiania, ochrony i cięcia drzew oraz zawiązywania owoców i przerzedzania zawiązków. Zabiegi w obrębie tych działań muszą być staranne i spójne. O tym, na co zwrócić szczególną uwagę, mówił 17 lutego w Sandomierzu Rene Albers, doradca sadowniczy FruitConsult z Holandii, podczas spotkania zorganizowanego przez firmy Agro-Handel z Sandomierza, Tradecorp i Syngenta.
Nawożenie
W Holandii – jak informował R. Albers –czereśnie uprawiane są na około 400 ha. Dominują tam takie odmiany jak ‘Kordia’,‘Regina’ i ‘Karina’ na podkładce‘GiSelA 5’. Sady są małe, do 4 ha. Drzewa rosną w rozstawie 3,5–4 × 1,5–2 m (co daje 1500–1700 szt./ha) i w większości pod osłonami przeciwdeszczowymi. Tamtejsi sadownicy osiągają 15–20, a nawet 30 ton owoców z hektara. 
W uprawie czereśni najważniejsze jest nawożenie azotem, ponieważ jest on odpowiedzialny za siłę wzrostu drzew oraz wysokość i jakość plonu. Aby plonowanie czereśni było dobre, a jakość owoców wysoka, konieczny jest intensywny wzrost drzew. Należy jednak pamiętać, że przenawożenie azotem może pogorszyć jakość, trwałość i smak owoców – informował R. Albers. Co roku należy dostarczyć doglebowo czereśniom 80–120 kg N/ha, przy czym 35–40 kg/ha wczesną wiosną, a pozostałą część w dalszej części sezonu wegetacyjnego. Składnik ten powinien być dostępny w glebie dla korzeni już przez pierwsze 4 tygodnie sezonu wegetacyjnego. Każdego roku należy także podać doglebowo fosfor (20–30 kg/ha), potas (80–120 kg/ha) i magnez (30–50 kg/ha). Ponadto w Holandii sadownicy co roku rozkładają też pod drzewami nawozy organiczne oraz stosują fertygację. Aby dokładniej ocenić potrzeby drzew na konkretnej kwaterze, należy przyjrzeć się, jak silnie rosną, czy wykazują niedobory składników pokarmowych, ocenić zawiązanie owoców, a także wziąć pod uwagę wpływ takich zabiegów jak podcinanie korzeni. 

Rene Albers z FruitConsult, Holandia

O żyzności gleby świadczy pojemność wymienna kationów (PWK) – część pojemności glebowego kompleksu sorpcyjnego dotycząca wymiennej adsorpcji kationów z roztworu glebowego. W kompleksie tym najważniejsze miejsce zajmują jony wapnia, które powinny stanowić 80%. Magnezu powinno być 10%, a potasu 5%. Zatem przypadkowe dawki mogą łatwo zachwiać tę równowagę i sprawić, że gleba nie zapewni właściwych warunków do uprawy czereśni.

Taka wzajemna proporcja ilościowa składników jest konieczna w każdym rodzaju gleby. Prelegent sugerował, aby w laboratorium, w którym badana jest gleba, upominać się o ocenę procentowego udziału wapnia, magnezu, potasu i fosforu w kompleksie sorpcyjnym, a nie w glebie, ponieważ tylko wówczas będzie można ocenić przydatność gleby do uprawy tego gatunku. W Polsce w glebie jest zazwyczaj zbyt dużo magnezu, a z amało potasu. Zachwiana jest zatem proporcja między tymi składnikami. Aby te proporcje poprawić, należy najczęściej zwiększyć nawożenie doglebowe potasem.

Według R. Albersa analiza gleby w okresie jesienno-zimowym powinna być wykonywana co 3 lata, natomiast analizy liści każdego roku w sezonie wegetacyjnym. W Holandii, choć gleby są żyźniejsze niż w Polsce, co roku rozrzucany jest kompost w dawce około 20 t/ha. Sprawia to, że dodatkowe 120 kg azotu/ha jest wprowadzane do gleby, ale tylko 10% z tego jest dostępne od razu, reszta natomiast jest uwalniana stopniowo. Mimo nawożenia organicznego w Holandii zaleca się wysianie w pasy herbicydowe 25–35 kg N (125 kg saletry amonowej) na początku marca (5–6 tygodni przed kwitnieniem), aby jeszcze przed kwitnieniem drzewa pobrały go z gleby. W kolejnych miesiącach należy podawać przez fertygację 15 kg N/ha/miesiąc (od maja do sierpnia), przy czym latem zalecane jest podawanie saletry potasowej. 20 t kompostu/ha wnosi również 50 kg P/ha i 120 kg K2O/ha. W okresie kwitnienia należy wysiać w pasy herbicydowe około 50 kg P/ha, gdyż zabezpieczy to potrzeby drzew w drugiej części sezonu wegetacyjnego.

Czereśnie podczas kwitnienia nie mają liści, które mogłyby wspomóc odżywianie drzew w tym okresie. Konieczne więc jest odpowiednie ich dokarmienie po zbiorze owoców i jesienią, aby zgromadziły odpowiednią rezerwę na ten okres. W tym czasie należy podać około 50 kg mocznika dolistnie w trzech zabiegach (3 × 15 kg/ha) oraz cynk (1 × 0,7 l/ha) i bor (1 × 1 l/ha). 

Wczesną wiosną w uprawie czereśni w Holandii stosuje się dolistnie nawozy miedziowe w dawce 1 kg/ha, gdyż niema tam zarejestrowanych dla tego gatunku środków miedziowych. Od fazy zielonego pąka do fazy balona dwukrotnie opryskuje się drzewa nawozem cynkowym w dawce 200 g/ha, a w fazie balona (białego pąka) zawierającym fosforyn potasu oraz mocznikiem (3–4 kg/ha). Zadaniem fosforynu potasu jest stymulacja naturalnej wytrzymałości drzew na stresy – biotyczny i abiotyczny. Drzewa opryskiwane są tym nawozem 3-krotnie (ostatni raz po kwitnieniu). W pełni kwitnienia jednorazowo stosowany jest mangan w dawce 0,5–0,7 l/ha.

[NEW_PAGE]

Do 3 tygodni po kwitnieniu czereśni zabiegi dokarmiania dolistnego wykonywane są co 3, 4 dni, gdyż w tym czasie następują podziały komórkowe i budowana jest wielkość owoców. W 1., 3. i 5. tygodniu po kwitnieniu drzew dostarczane są dolistnie mocznik (4 kg/ha), siarczan magnezu (7 kg/ha) i mangan(0,25 kg/ha). W 2. i 4. stosowane są dolistnie produkty aminokwasowe (7 l/ha), mangan (0,75 l/ha) i siarczan magnezu(150 g/ha). W czasie wzrostu owoców konieczne jest regularne opryskiwanie drzew magnezem, manganem i cynkiem. Zdaniem R. Albersa podczas kwitnienia nie powinno się stosować nawozów zawierających aminokwasy, ponieważ ich zapach odstrasza pszczoły.

Wilgotność gleby
Wiosną bywa sucho, dlatego w tym czasie należy uruchamiać instalację nawadniającą. Jest to szczególnie ważne przed kwitnieniem drzew. W tym celu warto umieścić w sadzie czujniki tensometryczne. Podczas kwitnienia drzew i podziałów komórkowych w zalążniach gleba powinna mieć wilgotność10–30 kPa i taka powinna być utrzymana do zbioru owoców. Po zbiorze wilgotność gleby powinna być nawet wyższa – 50–80 kPa.
 

Podczas kwitnienia

Na czas kwitnienia drzew w 1-hektarowej kwaterze czereśni warto ustawić 4,5 uli (silne roje z 30 tys. pszczół). Przy czym jeśli wiosna jest chłodna i wilgotna, lepiej w roli zapylaczy sprawdzają się trzmiele. Sad czereśniowy powinien być usytuowany w zacisznym miejscu, na stanowisku osłoniętym od wiatru, aby owady zapylające mogły pracować efektywnie. W czasie kwitnienia nie zaleca się wykonywać zabiegów chemicznych, gdyż zmiana zapachu kwiatów odstrasza owady zapylające od ich odwiedzania. W przypadku czereśni obcopylnych konieczne jest posadzenie w sadzie zapylaczy. Według R. Albersa nie należy sadzić ich w regularnym schemacie, a co kilka drzew w rzędzie naprzemiennie w sąsiadujących rzędach, ewentualnie naprzemiennie w rzędach. Zakładając sad czereśniowy, należy też pamiętać, że na termin kwitnienia drzew ma wpływ podkładka, np. ‘Regina’ na‘ GiSelA 3’ kwitnie kilka dni wcześniej niż ‘Regina’ na ‘GiSelA 5’.

Tuż przed kwitnieniem czereśni warto wprowadzać do sadu owady zapylające

Odmiana zapylana i zapylająca muszą kwitnąć w tym samym terminie, aby zapylenie było efektywne. ‘Regina’ jest dobrym zapylaczem dla ‘Kordii’, ale aby kwitła w tym samym czasie, powinna rosnąć na podkładce ‘GiSelA 3’ (wówczas zakwitnie wcześniej). Aby drzewa zakładały dużo pąków kwiatowych, a pędy intensywnie rosły, światło powinno docierać do każdej części korony. Gdy drzewa rosną zbyt słabo, w Holandii wykonywane są zabiegi GA3. Stosowana jest ona 2, 3 tygodnie przed zbiorem owoców w dawce 30 tabletek/ha. Po jej zastosowaniu szypułka czereśni dłużej jest zielona, dojrzewanie owoców jest opóźnione o 6 dni, co sprawia, że stają się one większe i można za nie uzyskać wyższą cenę, a co najważniejsze– zabieg ten ma korzystny wpływ na jakość pąków kwiatowych na pędach jednorocznych: są one tak samo silne jak na pędach 2- i 3-letnich.

Aby owoce miały odpowiednią wielkość i jakość, drzewa nie tylko muszą być odpowiednio cięte, odżywione i mieć zapewniony dostęp do wody, ale też należy przeprowadzić przerzedzanie kwiatów/zawiązków. Podejmowano próby przerzedzania czereśni krótko po kwitnieniu przy pomocy ATS. Trudno jednak wyznaczyć odpowiedni termin tego zabiegu. Dlatego też zazwyczaj przerzedzanie przeprowadzane jest ręcznie około 3 tygodni po kwitnieniu drzew (gdy zaczyna twardnieć pestka). Polega ono na usunięciu na pędach i gałęziach co drugiego „bukietu” zawiązków. Wbrew pozorom jest to sposób prosty i skuteczny. Przerzedzanie wpływa na wielkość owoców i regularność owocowania. 

Ochrona

W Holandii w okresie kwitnienia czereśni często jest chłodno i pada deszcz. Sprzyja to infekowaniu kwiatów przez grzyby z rodzaju Monilinia. Dlatego zabiegi zapobiegające infekcjom wykonywane są regularnie z uwzględnieniem rotacji fungicydów, aby nie dopuścić do selekcji ras odpornych patogenów. Często środki te są stosowane łącznie z nawozami. Zabiegi chemiczne od początku kwitnienia do 2, 3 tygodni po kwitnieniu powinny być przeprowadzane nawet 2 razy w tygodniu. 

Materiał szkółkarski
Do zakładania nowych sadów R. Albers zalecał wybierać drzewka wysokiej jakości i silnie rozgałęzione, gdyż tylko takie mają znaczny potencjał wzrostu i plonowania. Po posadzeniu nie należy ich przycinać, ponieważ dla prawidłowego ich wzrostu potrzeba, aby na pędach jak najszybciej pojawiły się liście. Intensywna fotosynteza i zasobność asymilatów mają korzystny wpływ na wigor drzew, co przekłada się na ich plonowanie. Wówczas zawiążą dużo wartościowych pąków kwiatowych. Drzewa w dobrej kondycji mają też dobrze rozwinięty system korzeniowy. W Holandii, gdy drzewka zbyt słabo rosną, zalecane jest usuwanie na przewodniku pąków kwiatowych wyrastających równocześnie z pędem liściowym. Gdy drzewka nie chcą wypuszczać nowych pędów, praktykowane jest także nacinanie przewodnika powyżej pąków kwiatowych.
Architektura sadu
W Holandii korony czereśni prowadzone są przeważnie w formie wrzeciona. Ponieważ najlepiej owocują i wydają owoce najwyższej jakości pędy 2-, 3-letnie,cięcie czereśni powinno zapewnić obecność w koronie tylko pędów młodych. W obrębie korony nie powinno być gałęzi starszych niż 4-letnie. Dzięki temu nawet 20-letnie drzewa mogą obficie owocować. Podczas cięcia czereśni każda gałąź o średnicy większej niż 50% średnicy przewodnika musi być usunięta, ponieważ nie będzie na niej owoców, a jej wzrost będzie silny. W górnej części drzewa gałęzie nie powinny być nawet grubsze niż 30% średnicy przewodnika. W Holandii przed 3 laty zaczęto praktykować prowadzenie czereśni na tzw. stół. Pędy w obrębie pierwszego piętra korony stanowiące stół zaczęto nadłamywać lub nacinać w celu ograniczenia ich wzrostu ku górze i nadania odpowiedniego położenia. Nie ma ryzyka wyłamania ich przez wiatr czy pod ciężarem owoców, gdyż zazwyczaj są one przymocowane do rusztowania. Taki zabieg, jak informował R. Albers, daje dobre efekty, pędy nie rosną zbyt silnie, za to są obficie obłożone pąkami kwiatowymi.

W Niemczech i w Holandii czereśnie mają szerokie pierwsze piętro korony (stół wsparty na konstrukcji), wysokie okno (do 70 cm) oraz szeroką część górną w kształcie parasola (tzw. drugi stół), gdzie nie ma pędów starszych niż 3-letnie. Po przycięciu pędu jednorocznego na przewodniku wyrastają na nim 2, 3pędy. W następnym roku pozostawia się jeden, a drugi się przycina na kilkucentymetrowy czop, aby na nim w kolejnym roku wyrosły nowe pędy. W ten sposób w koronie stale są młode pędy obficie obłożone pąkami kwiatowymi. Ich wzrost powinien być bardzo intensywny. 

Gdy wycinane są młode pędy i 4-letnie,należy pozostawić 20–25-centymetrowy czop, wówczas ograniczamy ryzyko rozwinięcia się chorób kory i drewna, zapobiegamy przemarznięciu drzewa oraz stymulujemy wyrastanie nowych pędów z pąków śpiących. Na starszych drzewach jest zatem dużo sęków. W obrębie korony powinny znajdować się pędy i gałęzie z każdego przedziału wiekowego. Roczne, 2- i 3-letnie powinny stanowić po 25–30% pędów(5–6). Zapewnia to dobre owocowanie nawet starszych drzew. Jak informował R. Albers, aby drzewa czereśni właściwie plonowały, muszą intensywnie rosnąć. Im pędy są starsze, tym mniej jest na nich pąków kwiatowych i mniej zawiązków oraz mają one niższą jakość. Gałęzie 4-letnie mają jeszcze dopuszczalną produktywność, ale starsze już nie, dlatego należy je usuwać. Produkcja owoców powinna odbywać się na młodych 1-, 2-, 3-,ewentualnie 4-letnich gałęziach. Co roku drzewa muszą być cięte, tak aby do wnętrza korony docierało odpowiednio dużo światła.
 
Zależność produktywności czereśni od wieku gałęzi (za R. Albersem): 
  • 2 lata – 120%
  • 3 lata – 110%
  • 4 lata – 100%
  • 5 lat – 99%
  • 6 lat – 85%
  • 7 lat – 75%

Sad czereśniowy przykryty osłoną

Anita Łukawska
Fot. A. Łukawska

Artykuł pochodzi z numeru 4/2015 MPS „Sad”

Related Posts

None found

Poprzedni artykułWcześniejszy początek zbiorów truskawki
Następny artykułPolsko-Arabski Kongres Gospodarczy PolandArabiya Łódź 2015

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Wpisz treść komentarza
Wpisz swoje imię

ZGODA NA PRZETWARZANIE DANYCH OSOBOWYCH *

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany, podajesz go wyłącznie do wiadomości redakcji. Nie udostępnimy go osobom trzecim. Nie wysyłamy spamu. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem*.