Mutanty ‘Gali’
‘Gala’ jest odmianą pożądaną szczególnie na rynku brytyjskim oraz francuskim i skandynawskim. Konsumenci w tych krajach przyzwyczaili się do jej słodkiego smaku i jędrnego, soczystego miąższu. W polskich sadach rośnie najwięcej drzew mutantów ‘Gali’ z czerwonopomarańczowym paskowanym rumieńcem – ‘Mitchgla’ (Mondial Gala®) i Royal Gala®, z ciemnoczerwonym paskowanym rumieńcem – ‘Gala Schnitzer’ (Schniga®) oraz wydającego owoce z jednolitym czerwonym rumieńcem – Gala Must®. W europejskich sadach natomiast wzrasta udział ‘Gali Galaxy’ (Selecta®), ‘Royal Beaut Proselect’ (fot. 1) oraz odmian ‘Jugala’ (fot. 2) i ‘Annaglo’. Statystyki krajowe i zagraniczne wskazują, iż – pomimo wrażliwości ‘Gali’ i jej mutantów na raka drzew owocowych i parcha jabłoni – jest to druga po ‘Golden Delicious’ najczęściej uprawiana odmiana w Europie. Producentom oferowane są co jakiś czas nowe mutanty, lepsze od tych już będących w uprawie i bardziej interesujące marketingowo.
Fot. 1. ‘Royal Beaut Proselect’
Fot. 2. ‘Jugala’
Podczas targów Interpoma w ofercie francuskiej szkółki Pépinieres du Valois pokazano paskowany mutant odmiany Royal Gala® – ‘Baigent’ (w handlu znany pod nazwą Brookfield®). Został odkryty w Nowej Zelandii, a cechą odróżniającą jego drzewa od drzew Royal Gala® było wcześniejsze, nawet o 20 dni, wybarwianie się owoców na jasnoczerwono. Skórka jabłek ‘Baigent’ w okresie zbioru ma intensywnie czerwoną barwę, a rumieniec jest jasny, mocno paskowany (fot. 3). Miąższ jest słodki, soczysty i chrupiący. Owoce tej odmiany, osiągające wielkość 65–80 mm, można zrywać w terminie zbioru innych owoców z grupy ‘Gali’, czyli pod koniec sierpnia. Można je, zdaniem francuskich szkółkarzy, przechowywać w warunkach KA do marca. Plonowanie drzew w warunkach francuskich jest bardzo dobre, kwitnienie przypada w czasie podobnym, jak u ‘Golden Deliciousa’, a polecanymi dla tej odmiany zapylaczami są, oprócz Goldena, także inne kwitnące w tym czasie odmiany diploidalne (‘Braeburn’, ‘Fuji’, ‘Idared’).
Fot. 3. ‘Baigent’ (Brookfield®)
Drugą odmianą, ciekawą ze względu na intensywnie ciemnoczerwoną (przez hodowców określaną nawet jako purpurowobrązową) barwę skórki, jest Galaval®. Został on odkryty kilka lat temu we francuskich sadach. Ciemna barwa skórki pokrywa 95–100% owocu (średnio 98,25% – fot. 4), podczas gdy u odmiany porównawczej Buckeye Gala® Simmons jest to 80–100% (średnio 90,5% – fot. 5). W porównaniu z odmianą wyjściową ‘Gala Galaxy’, na owocach Galaval® praktycznie nie widać paskowanego rumieńca. Wielkość owoców jest typowa dla mutantów ‘Gali’ – średnica ok. 70 mm, podobnie jak struktura miąższu, smak i aromat. W warunkach klimatycznych Francji owoce zbierane są zazwyczaj w ostatnim tygodniu sierpnia, podobnie jak ‘Gali Galaxy’, a zbiór jest jedno- lub dwukrotny. Plonowanie 3-letnich drzew to, zdaniem hodowców, 60 kg jabłek/drzewo.
Fot. 4. Galaval®
Fot. 5. Buckeye Gala®Simmons
[NEW_PAGE]Dwie stosunkowo nowe i mało znane w Europie odmiany Gala Decarli ‘Fendeca’(s) i Gala Venus ‘Fengal’(s) to mutanty ‘Gali’ odkryte w Południowym Tyrolu przez Alberto Decarli i Reinharda Kaneppele. Ich bardzo interesujące owoce były promowane podczas targów Interpoma na stoisku włoskiej szkółki Feno srl. Kwitnienie obydwu odmian w warunkach klimatycznych Włoch przypada na okres kwitnienia odmian, takich jak ‘Granny Smith’ i ‘Red Delicious’, które – oprócz krabów: ‘Evereste’, ‘Prof. Sprenger’ – mogą być dla nich zapylaczami. Odmianę Gala Decarli ‘Fendeca’(s) od innych ‘Gali’ wyróżnia bardzo intensywnie czerwony kolor skórki na prawie całej jej powierzchni (także na owocach wewnątrz korony) oraz pojawiajacy się jasny paskowany rumieniec (fot. 6). Na skórce widoczne są, typowe dla ‘Gali’, przetchlinki. Owoce w warunkach Południowego Tyrolu zaczynają się wybarwiać bardzo wcześnie – już od połowy lipca. Jak twierdzą hodowcy, u tego mutanta ‘Gali’ kolor jest cechą stabilną.
Fot. 6. Gala Decarli ‘Fendeca’(s)
Owoce odmiany Gala Venus ‘Fengal’(s) są także intensywnie czerwone (rumieniec pokrywa 80% całej powierzchni owocu), a paski rumieńca są bardzo delikatne (fot. 7). Procent tak wybarwionych owoców jest dość wysoki, ich smak, aromat, a także czas kwitnienia są charakterystyczne dla drzew innych odmian w typie ‘Gali’. Owoce są średniej wielkości, mają gładką skórkę – to także cechy typowe dla tej odmiany.
Fot. 7. Gala Venus ‘Fengal’(s)
Na stoisku włoskiej szkółki Griba pojawiły się także inne mutanty ‘Gali’, jak m.in. Gala Redlum®Perathoner o ciemnoczerwonej skórce pokrytej w 100% rozmytym rumieńcem (fot. 8), obok wspominanych wcześniej kreacji, jak Buckeye Gala® Simmons i Brookfield® Baigent.
Fot. 8. Gala Redlum®Perathoner
Bardzo ciemnoczerwone owoce wytwarza także nowy sport ‘Gali’ – Gala Schniga®SchniCo red (fot. 9), którego owoce prezentowane były m.in. na stoiskach szkółek z Lany (Południowy Tyrol): Gruber Genetti i Malleier. Owoce odmiany Gala Schniga®SchniCo red są jeszcze intensywniej wybarwione niż te u Gala Schniga®SchniCo©. Jest ona przez hodowców i oferujących drzewka szkółkarzy polecana do uprawy w tych rejonach sadowniczych, w których występują problemy z wybarwianiem się owoców. Gala Schniga®SchniCo red jest mutantem odmiany Gala Schniga®Schnitzer© znalezionym w Południowym Tyrolu. Jej drzewa o średnio silnym wzroście owocują dość obficie. Kwitnienie jest późne – w warunkach Włoch na 2 dni przed odmianą ‘Golden Delicious’, a zbiór przypada na koniec sierpnia.
Fot. 9. Gala Schniga®SchniCo red
[NEW_PAGE]„Rodzina” odmiany ‘Fuji’
Drzewa ‘Fuji’ wyhodowane w Japonii, w ciągu ostatnich lat robią karierę na całym świecie. Odmiana wyjściowa i jej coraz powszechniej wprowadzane do uprawy mutanty są chętnie sadzone w Europie – nie brakuje ich także w polskich sadach. Drzewa odmian z grupy ‘Fuji’ dobrze plonują, wcześnie wchodzą w pełnię owocowania, a ich owoce są cenione za wysokie walory jakościowe. W warunkach klimatycznych Polski owoce większości mutantów ‘Fuji’ dojrzewają w trzeciej dekadzie października. Najbardziej rozpoznawalny jest naturalny mutant odmiany ‘Fuji’ – Fuji KIKU® Fubrax, którego owoce są sprzedawane na świecie pod marką Kiku® (fot. 10). Poza nim uwagę podczas targów zwracały także nowsze mutanty, takie jak Fujion® czy Fujiko® oraz nowość – Fuji Zhen® AZTEC. Ta ostatnia odmiana została podczas targów Interpoma zaprezentowana na stoiskach francuskiej szkółki Pépinieres du Valois oraz Griba z Południowego Tyrolu. Owoce tego nowego mutanta ‘Fuji’ są najprawdopodobniej najlepiej wybarwiającymi się w grupie odmian ‘Fuji’ (fot. 11). Są ciemnoczerwone, w 100% pokryte rozmytym rumieńcem. Ich wielkość to zwykle 70–85 mm, miąższ jest delikatny, chrupiący, soczysty i słodki, bez kwaskowatego posmaku. Dojrzałość zbiorczą osiągają w połowie października (zwykle ok. 20 dni po odmianie ‘Golden Delicious’), podobnie jak owoce standardowej odmiany ‘Fuji’.
Fot. 10. Fuji KIKU® Fubrax
Fot. 11. Fuji Zhen® AZTEC
Zdaniem tyrolskiego sadownika, ich przechowywanie w warunkach ULO pozwala na sprzedaż nawet do lipca. Drzewa tej odmiany o silnym wigorze, kwitną w podobnym terminie jak odmiana wyjściowa. Jak informowali szkółkarze, gdy zaniedbane zostanie przerzedzanie, może dojść do problemu z przemiennym owocowaniem. Szkółkarze natomiast zachwalają Fuji Zhen® AZTEC jako odmianę średnio podatną na parcha jabłoni oraz mało wrażliwą na mączniaka jabłoni, zarazę ogniową i raka bakteryjnego.
Na stoisku CIV, czyli Centrum Innowacji Odmianowych (wł. Centro di Innovazione Varietale), można było zobaczyć owoce kilkunastu odmian, w większości odpornych na parcha jabłoni. Pokazano oferowane na rynku od kilku lat odmiany, takie jak Gaia®, Gemini®, Smeralda® czy Renoir®. W grupie mutantów odmiany ‘Fuji’ były m.in. dwie stosunkowo mało jeszcze rozpowszechnione: Fujion® i Fujiko®. Właścicielem patentu na te odmiany jest Consorzio Italiano Vivaisti.
Na polskim rynku dostępne są drzewa Fujion®, łatwe do prowadzenia w sadzie, o średniej sile wzrostu oraz dobrym pokroju. Zdaniem hodowców z CIV, mają plonować corocznie i obficie. Zaletą odmiany Fujion® jest odporność na parcha jabłoni oraz bardziej skoncentrowane w czasie niż u ‘Fuji’ dojrzewanie owoców. Owoce osiągają dojrzałość zbiorczą ok. 3 dni wcześniej niż ‘Fuji’, a ich zbiór jest zwykle 2-krotny. Kształt i wielkość owoców jak u ‘Fuji’, jednak są one bardziej regularne. Ich barwa jest natomiast intensywniej czerwona niż u odmiany wyjściowej, z wyraźnym paskowaniem (nawet na 100% powierzchni owocu – fot. 12). Miąższ jest kruchy, soczysty i bardziej słodki niż u ‘Fuji’. Zdaniem sadowników włoskich uprawiających tę odmianę, jej owoce są mało wrażliwe na występowanie chorób przechowalniczych (zarówno fizjologicznych, jak i wywoływanych przez patogeny).
Fot. 12. Fujion®
Owoce drugiego mutanta ‘Fuji’, odmiany Fujiko®, dojrzewają w warunkach sadów Południowego Tyrolu w pierwszych dniach października i osiągają masę ok. 250 g. Ich barwa jest, podobnie jak Fujion®, intensywnie czerwona (fot. 13).
Fot. 13. Fujiko®
Dorota Łabanowska-Bury
Fot. 1-13. D. Łabanowska-Bury
Artykuł pochodzi z numeru 12/2104 „Hasła Ogrodniczego”
