Brązowa plamistość gruszy – nowa choroba sadów gruszowych

W 2013 r. w holenderskich i belgijskich sadach gruszowych odnotowano ponownie przypadki wystąpienia silnych infekcji brązowej plamistości gruszy wywołanej przez grzyb Stemphylium vesicarium.

Ten fakt dla doradców firmy Fruitconsult był przyczynkiem do zorganizowania dla sadowników seminarium tematycznego. Na spotkanie zaproszono także ekspertów, których zadaniem było zebranie i przekazanie producentom jak najwięcej informacji na temat samego patogenu i metod jego zwalczania.

Zdaniem doradców
Henny Balkhoven i Matty Polfliet reprezentujący firmę doradczą Fruitconsult, przeprowadzili badania w 211 sadach w Holandii i Belgii, mające na celu stwierdzenie liczby sadów zagrożonych nowym patogenem Stemphylium vesicarium. W 2013 r. wystąpił on po raz pierwszy w 42% z badanych sadów (fot. 1). Natomiast we wszystkich tych sadach, w których porażenie notowano już we wcześniejszych sezonach, w 2013 r. patogen także wystąpił, jednak w większym lub mniejszym nasileniu.

Fot. 1. Objawy chorobowe na liściach gruszy

W 2013 r. pierwsze objawy jego obecności obserwowano w połowie lipca. Stwierdzono, iż młodsze drzewa są bardziej wrażliwe na infekcje nim niż starsze. Nie odnotowano zaś różnic w nasileniu choroby pomiędzy sadami, w których stosowano zabiegi fitosanitarne (m.in. usuwanie opadłych liści, ich mulczowanie) a sadami, w których tych zabiegów nie wykonywano. Również prowadzona ochrona fungicydowa wydawała się nie być skuteczna.

Fakty
W opinii Jürgena Köhla, fitopatologa z Uniwersytetu w Wageningen, Stemphylium to grzyb saprofityczny bytujący przede wszystkim w obumarłych częściach roślin (rozkłada je). Ze względu na dużą konkurencyjność innych patogenicznych organizmów, ewoluował i stał się także patogenem żywej tkanki roślinnej drzew. Te same szczepy Stemphylium, które znajdowano na opadłych liściach gruszy, notowano także na obumarłych szczątkach chwastów, takich jak: starzec zwyczajny (Senecio vulgaris L.), rzeżucha włochata (Cardamine hirsuta L.), mlecz polny (Sonchus arvensis L.) i wiechlina roczna (Poa annua L.). Do wykrywania patogenu w sadach opracowano test DNA nazwany TaqMan PCR.

Grzybnia Stemphylium jest obecna na szczątkach roślinnych w sadzie przez cały rok, okazjonalnie (w sprzyjających temu warunkach) produkując spory. Tylko wówczas może dochodzić do infekcji nadziemnych części roślin, m.in. gruszy.

Biologia tego patogenu jest zatem odmienna od biologii sprawcy parcha, który pozostaje w obrębie korony drzew od wiosny do momentu zrzucania przez drzewa liści. Gdy spory Stemphylium znajdą się na owocach (fot. 2) lub liściach, patogen stanowi potencjalne zagrożenie ze względu na epifityczny wzrost spor (choć może być on czasowo zahamowany, to nie można mówić o całkowitej eliminacji patogenu). W momencie nastania warunków sprzyjających rozwojowi grzybni (zwilżenie liści i temperatura około 20°C) w ciągu zaledwie 6 godzin patogen rozwija się i wnika w tkankę roślinną.

Fot. 2. W 2014 r. wielu producentów gruszek w Belgii i Holandii odnotowało w swoich sadach objawy Stemphylium na owocach; fot. 1,2 EFM

[NEW_PAGE]Okres krytyczny
Wciąż niejasna pozostaje kwestia pojawiania się symptomów choroby. Pierwsze jej objawy można zauważyć w ciągu 2–3 tygodni od infekcji. Czasem jednak okres ten jest o wiele dłuższy, gdyż patogen może pozostawać na drzewie w stanie latentnym (utajonym). Jak poinformował J. Köhl, populacje grzyba Stemphylium na szczątkach roślin różnią się znacznie w ciągu roku. – Wyniki, jakie otrzymywaliśmy, przeprowadzając test TaqMan PCR w 2013 r., nie zawsze były wiarygodne. Nie jest jasne, czy można to przypisać błędom podczas pobierania materiału do badania, czy temu, iż grzybnia Stemphylium została przeniesiona przez wiatr z sąsiedztwa sadu gruszowego, czy być może pojawiły się mutacje patogenu lub nawet mamy do czynienia z nowym szczepem patogennym – informował dalej J. Köhl.

– Ponieważ więcej uszkodzeń w wyniku obecności patogenu odnotowano na młodszych drzewach, pojawiło się pytanie, czy zabezpieczenie drzew warstwą podłoża popieczarkowego przed mrozem w czasie zimy miało wpływ na pojawienie się objawu Stemphylium. Okazało się, iż grzybni nie znaleziono w podłożu popieczarkowym, ale teoretycznie materiał ten, po sterylizacji, może być skolonizowany przez Stemphylium – wyjaśniał J. Köhl.

Wendy Van Hemelrijck, szef departamentu mikologii w belgijskim ośrodku badawczym PC fruit, przedstawił możliwości wykorzystania fungicydów do zabiegów w maju i czerwcu, które okazały się najbardziej skuteczne przeciwko Stemphylium. Jego zdaniem, okres tuż po kwitnieniu jest najbardziej krytyczny dla skutecznej kontroli brązowej plamistości gruszy.

Optymalizacja warunków wzrostu
Stijn Van Laer, doradca techniczny w Hermoo (Belgia), przedstawił prezentację na temat praktycznych doświadczeń i wyników badań przeprowadzonych jeszcze, gdy był członkiem zespołu doradców PC fruit. Podczas badań dowiedziono, iż drzewa rosnące na najlepszym stanowisku do uprawy gruszy – podłożu gliniastym – zostały porażone w najmniejszym stopniu przez Stemphylium.

W zapobieganiu porażeniu Stemphylium ma znaczenie także stan zdrowotny drzew. Te, na których grzyb był notowany w największym nasileniu, charakteryzowały się nieprawidłowym wzrostem korzeni.
 
Drzewa te nie produkują soków w ciągu dnia, a pod koniec sezonu im pierwszym żółkną liście. Ponadto drzewa te były szczególnie wrażliwe na zakażenie grzybem w dni, kiedy notowano wysokie promieniowanie ultrafioletowe (UV) oraz wysoką koncentrację ozonu w atmosferze. To wszystko wskazuje, że zdrowotność drzew jest niezwykle ważnym czynnikiem w zapobieganiu uszkodzeniu przez Stemphylium.

Zalecenia dla producentów:

  • Unikać nagromadzenia martwych chwastów w sadzie, a więc zwalczać je w stadium najwcześniejszym. Stosowanie herbicydów doglebowych może być dobrym rozwiązaniem, szczególnie że niektóre z nich działają też grzybobójczo (dalsze badania w tym kierunku są prowadzone).
  • Upewnić się, że po kwitnieniu w sadzie jest możliwie mało ściętej trawy.
  • Zapewnić właściwe odwodnienie sadu.
  • Ułatwić rozkład liści.
  • Zoptymalizować nawożenie w oparciu o wyniki analizy gleby i liści.
  • Korzystać z nawadniania od „dołu” kroplowego – zapobiega zwilżeniu liści i owoców. Jeśli stosowane jest nawadnianie z „góry”, cykle podawania wody nie powinny być zbyt długie (nawadnianie nadkoronowe do ochrony przeciwprzymrozkowej nie stanowi bezpośredniego problemu, ponieważ jest stosowane na początku sezonu, kiedy wzrost korzeni dopiero się zaczyna).
  • W przypadku zagrożenia Stemphylium stosować fungicydy, począwszy od dwóch tygodni po kwitnieniu. Do tego celu polecane są Bellis 38 WG* (boskalid i piraklostrobina) oraz Switch 62,5 WG* (fludioksonil i cyprodynil) – najbardziej skuteczne produkty przeciwko Stemphylium.
  • W maju i czerwcu należy stosować fungicydy zgodnie z modelami ostrzegawczymi, np. Stemphy.

Arna Vliegen-Verschure
Redakcja „European Fruitgrowers Magazine”

* środki te nie są zarejestrowane w Polsce do ochrony gruszy przed brązową plamistością gruszy

Materiał, opublikowany pierwotnie w EFM 5/2014, ukazał się również w numerze 10/2014 MPS „Sad”

Related Posts

None found

Poprzedni artykułSawicki: większość rezygnuje z rekompensat
Następny artykułKartoflana katastrofa

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Wpisz treść komentarza
Wpisz swoje imię

ZGODA NA PRZETWARZANIE DANYCH OSOBOWYCH *

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany, podajesz go wyłącznie do wiadomości redakcji. Nie udostępnimy go osobom trzecim. Nie wysyłamy spamu. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem*.