O pszczołach w Małopolsce

14 stycznia Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego już po raz 21. zorganizował w Karniowicach k. Krakowa konferencję pszczelarską. Tematyką tegorocznego spotkania pszczelarzy z Małopolski były zagadnienia dotyczące nie tylko gospodarki pasiecznej, ale też problemu zatruć pszczół środkami ochrony roślin (ś.o.r.).

Konferencji towarzyszyły stoiska handlowe, na których można było nabyć sprzęt pszczelarski, literaturę oraz produkty powstałe na bazie surowców zbieranych i wytwarzanych przez pszczoły.

Andrzej Kasperkiewicz z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Krakowie mówił o ochronie pszczół przed zatruciami ś.o.r., powołując się na akty prawne dotyczące tego zagadnienia. – Większość występujących w Polsce owadów zapylających obecnych jest w środowisku rolniczym. Największą i najbardziej wyspecjalizowaną grupę zapylaczy stanowią pszczoły, na czele z gatunkiem pszczoła miodna. Sezon wegetacyjny, w czasie kwitnienia plantacji, jest okresem intensywnego zbierania przez pszczoły nektaru, pyłku oraz spadzi – podkreślał inspektor WIORiN.

Badania naukowe wykazały, że najbardziej efektywny lot pszczół, związany z przyniesieniem do rodziny pokarmu węglowodanowego (nektaru lub spadzi) i białkowego (pyłku) wynosi ok. 1,5 do 2 km od ula. Wykonywane w sezonie wegetacyjnym zabiegi ochrony roślin, szczególnie z użyciem insektycydów, mogą stanowić zagrożenie dla owadów zapylających. Jednakże ochrona roślin jest niezbędnym warunkiem uzyskania plonu, odpowiedniej wielkości i jakości. Argumentem świadczącym o konieczności stosowania ś.o.r. jest ograniczanie przy ich użyciu, o ponad 30% strat powodowanych przez organizmy szkodliwe.

Ś.o.r. powinny być dobierane, dawkowane i stosowane tak, aby zapewnić akceptowalną skuteczność przy minimalnej niezbędnej ich ilości, z właściwym uwzględnieniem miejscowych warunków oraz możliwości zwalczania metodami mechanicznymi i biologicznymi. Ponadto środki ochrony roślin należy stosować w taki sposób, aby nie stwarzać zagrożenia dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz środowiska, w tym przeciwdziałać znoszeniu cieczy roboczej na obszary i obiekty nie będące celem zabiegu.

 – Etykiety ś.o.r. określają warunki w jakich produkty te nie powinny być sosowane, w odniesieniu do bezpieczeństwa owadów zapylających, np. kwitnąca uprawa, kwitnące chwasty, obecność spadzi. W etykiecie zamieszczone są odpowiednie adnotacje odnoszące się do pszczół, m.in: ● niebezpieczne dla pszczół; ● w celu ochrony pszczół i innych owadów zapylających nie stosować na rośliny uprawne w czasie ich kwitnienia; ● nie używać w miejscach gdzie pszczoły mają pożytek; ● usuwać lub przykrywać ule podczas zabiegu i po zabiegu; ● nie stosować kiedy w uprawie chronionej występują kwitnące chwasty; ● usuwać chwasty przed kwitnieniem; ● stosować wieczorem po zakończeniu oblotu przez pszczoły i inne owady zapylające; ● nie stosować podczas bardzo dużego nasilenia występowania mszyc produkujących spadź; ● nie stosować na rośliny pokryte spadzią – informował A. Kasperkiewicz.

W rozporządzeniu MRiRW z 31 marca 2014 r. w sprawie warunków stosowania ś.o.r. określono, że ś.o.r. stosuje się na terenie otwartym przy użyciu sprzętu naziemnego co najmniej 20 m od pasiek, a sprzętu agrolotniczego w odległości co najmniej 100 m do pasiek, przy kierunku wiatru wiejącego w stronę z tych miejsc oraz sprzętu agrolotniczego montowanego na śmigłowcu lub sprzętu agrolotniczego montowanego na statku powietrznym innym niż śmigłowiec w odległości 20 m od pasiek, przy kierunku wiatru wiejącego w stronę z tych miejsc. Ponadto określono, że ś.o.r. na terenie otwartym stosuje się, jeżeli prędkość wiatru nie przekracza 4 m/s.

Ś.o.r. klasyfikuje się ze względu na zagrożenie stwarzane dla pszczół na podstawie analizy poziomu ryzyka, wykonanej zgodnie z wytyczną Europejskiej i Śródziemnomorskiej Organizacji Ochrony Roślin (EPPO), jako: ● bardzo toksyczne dla pszczół – w przypadku ś.o.r. wysokiego ryzyka; ● toksyczne dla pszczół – w przypadku średniego ryzyka; ● nie klasyfikowane pod względem toksyczności – w przypadku niskiego ryzyka, gdy narażenie pszczół na kontakt ze ś.o.r. jest wykluczone np. w przypadku stosowania w pomieszczeniach zamkniętych.
 
Główną przyczyną zatruć pszczół w Polsce są błędy popełnione przez osoby wykonujące zabiegi ś.o.r., wśród których do najpoważniejszych należą:

  • nieprzestrzeganie zapisów etykiety ś.o.r;
  • nieprawidłowy dobór ś.o.r i dawek;
  • nieprawidłowy dobór terminu zabiegu;
  • nieprawidłowa technika zabiegu;
  • stosowanie niezarejestrowanych dla danej uprawy ś.o.r.;
  • brak odpowiedniego przygotowania/kwalifikacji wykonawców zabiegów;
  • stosowanie niezalecanych mieszanin ś.o.r.

– Łączenie i łączne stosowanie ś.o.r., w mieszaninach nieprzebadanych może stanowić zagrożenie zatrucia owadów zapylających. Podczas łączenia środków może zmienić się stopień ich toksyczności dla pszczół. Nawet łącząc dwa środki bezpieczne dla owadów zapylających, o niskiej toksyczności dla pszczoły miodnej, w wyniku wzajemnych reakcji między tymi środkami może dojść do wytworzenia się mieszaniny charakteryzującej się wysoką toksycznością dla pszczół – informował prelegent.

Od lat 90-tych XX w. zmniejszyła się liczba zatruć pszczół. Powodem tego był wzrost świadomości znaczenia pszczół, poprawa przygotowania zawodowego osób wykonujących zabiegi ś.o.r., zmiana asortymentu stosowanych ś.o.r., wprowadzenie odpowiednich aktów prawnych. W Polsce w latach 90-tych ub. w. zatruciom ulegało od 5 do 20% rodzin pszczelich rocznie, obecnie rocznie zatruciu ulega około 1% pni.

PIORiN prowadzi nadzór nad prawidłowością stosowania ś.o.r. W ramach posiadanych kompetencji inspektorzy PIORiN uczestniczą w postępowaniach wyjaśniających przyczyny zatruć pszczół. W trakcie prowadzenia postępowania wyjaśniającego jest prowadzona urzędowa kontrola w miejscu zatrucia oraz sporządzony zostaje protokół kontroli ze szczegółowym opisem stanu faktycznego oraz zaistniałych okoliczności. Inspektorzy PIORiN niezależnie od postępowania wyjaśniającego powinni poinformować poszkodowanego pszczelarza o potrzebie zawiadomienia właściwego terenowo organu gminy. Poszkodowany pszczelarz zwracając się do organu gminy powinien wnioskować o powołanie komisji ds. rozpatrywania przyczyn zatrucia pszczół, której celem jest obiektywne, bezstronne i całościowe rozpatrzenie zaistniałej sytuacji. W pracach powołanej komisji powinni uczestniczyć: pracownik urzędu gminy lub miasta (przewodniczący), inspektor WIORiN, lekarz weterynarii z Powiatowego Inspektoratu Weterynarii, przedstawiciel Polskiego Związku Pszczelarskiego i/lub rzeczoznawca do ustalenia w strat w pasiece.

Poszkodowany pszczelarz może domagać się komisyjnego pobrania prób martwych pszczół, roślin i/lub gleby oraz skierowania ich do analizy na zawartość pozostałości ś.o.r. Próby pobierają pracownicy odpowiednich inspekcji, według posiadanych kompetencji i sporządzają protokoły. Koszty pobrania prób pokrywa poszkodowany. Wycenę strat powinien sporządzić rzeczoznawca (wykaz rzeczoznawców posiada Polski Związek Pszczelarski). W przypadku ustalenia, że przyczyną zatrucia pszczół są ś.o.r. zebrana przez Inspekcję dokumentacja może stanowić materiał dowodowy w dochodzeniach o odszkodowania na drodze sądowej z powództwa cywilnego lub w wyniku ugody.


Andrzej Kasperkiewicz

Mgr Przemysław Szeliga, właściciel gospodarstwa pasiecznego „Pasieka Szeligów” mówił o pasiecznym minimalizmie, podkreślając że prowadzi on do usprawnienia pracy, zwiększenia ekonomiki pasiecznej, zwiększenia satysfakcji i oszczędności czasu pszczelarza oraz lepszych efektów pracy. Z kolei wystąpienie mgr Cezarego Kruka dotyczyło biologicznych uwarunkowań gospodarki pasiecznej.


Przemysław Szeliga

Tekst i fot.: Joanna Klepacz-Baniak

Related Posts

None found

Poprzedni artykułWe Włoszech 300 mln euro strat w rolnictwie z powodu ataku zimy
Następny artykułOwoc Sandomierski – problemy finansowe spółki

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Wpisz treść komentarza
Wpisz swoje imię

ZGODA NA PRZETWARZANIE DANYCH OSOBOWYCH *

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany, podajesz go wyłącznie do wiadomości redakcji. Nie udostępnimy go osobom trzecim. Nie wysyłamy spamu. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem*.