Dodatkowym elementem, poza temperaturą i składem atmosfery, który wpływa na przebieg procesów fizjologicznych zachodzących w owocach, jest inhibitor etylenu – 1-metylocyklopropen (1-MCP), którego aplikacja jest coraz częściej wymagana przy sprzedaży owoców na dalekie rynki.
Po co zaawansowane technologie?
Wprowadzenie w sierpniu ub.r. przez Federację Rosyjską embarga na europejskie owoce i warzywa skłania polskich ogrodników i ich organizacje do znalezienia nowych rynków zbytu na swoje produkty, m.in. w Chinach, Japonii, Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Do takiego dalekiego transportu owoce muszą być należycie przygotowane. Przed zbiorem powinny być odpowiednio chronione i nawożone, aby ich jakość była jak najwyższa. Natomiast tuż po zbiorze traktowanie ich 1-MCP pozwoli utrzymać wysoką jędrność i wpłynie na możliwość wydłużenia czasu przechowywania w warunkach kontrolowanej atmosfery. Ostatnie ogniwo – transport – także powinno być realizowane przez wysoko wyspecjalizowane firmy z doświadczeniem w tej dziedzinie.
Do najczęstszych przyczyn strat podczas przechowywania owoców należą: gorzka plamistość podskórna, rozpad miąższu, zbrązowienie wewnętrzne i uszkodzenie spowodowane niewłaściwym składem atmosfery. Jednak największym problemem podczas przechowywania jabłek jest oparzelizna powierzchniowa (brunatne plamy na powierzchni owocu), szczególnie gdy na kilka tygodni przed zbiorem owoców jest gorąco i sucho. Najczęściej te fizjologiczne zmiany widoczne są na owocach takich odmian, jak ‘Mutsu’, ‘Boiken’ oraz ‘Red Delicious’ (także ‘Red Chief’).
Warunki przechowywania owoców determinowane są przez takie czynniki, jak: temperatura (wartość, dynamika, ΔT, histereza); wilgotność względna powietrza (wartość, zmiany); skład atmosfery przechowalniczej. Przy czym ten ostatni parametr, w zależności od wykorzystywanej technologii, może ulegać znacznym modyfikacjom.
Nowoczesne technologie można podzielić ze względu na metodę określania stężenia tlenu w atmosferze (tlen ma być na najniższym poziomie, stąd nazwa „technologie niskotlenowe”):
- DCA – na podstawie fluorescencji chlorofilu;
- DCS – badana jest zawartość etanolu w powietrzu;
- ILOS Plus i Swinglos – badana jest zawartość etanolu w soku owoców.
Technologie te rozwinięte zostały nie tylko po to, aby utrzymać jakość przechowywanych owoców, lecz także w celu ograniczenia rozwoju chorób przechowalniczych.
Dobra jakość w obrocie handlowym
Ważną kwestią jest nie tylko utrzymanie wysokiej jakości jabłek w czasie przechowywania oraz w chwili wyjęcia ich z komory chłodniczej, lecz także w obrocie towarowym (w tzw. okresie shelf-life). Warto pamiętać o tym, decydując się na eksport owoców na dalekie rynki.
Dodatkowym zabiegiem, poza utrzymaniem niskiej temperatury, składu powietrza oraz ewentualnych modyfikacji atmosfery, któremu poddawane są owoce przeznaczone do długiego składowania, jest aplikacja 1-metylocyklopropenu (1-MCP) – związku chemicznego z grupy pochodnych cyklopropenu. Substancja ta jest inhibitorem etylenu, czyli przyczynia się do ograniczenia niekorzystnego działania tego hormonu roślinnego, w efekcie pozytywnie wpływa na przedłużenie trwałości traktowanych nią płodów rolnych (m.in. jabłek, gruszek i śliwek) oraz zapobiega utracie ich jakości (w tym jędrności i uwstecznianiu się związków smakowych oraz prozdrowotnych) w czasie przechowywania i po nim.
Z doświadczeń prowadzonych w ostatnich kilku sezonach w IO w Skierniewicach i SGGW w Warszawie wynika, iż problem oparzelizny powierzchniowej na owocach bardzo wrażliwych odmian można ograniczyć przez zastosowanie np. środka SmartFresh 03 VP (SF, jeden z dwóch produktów handlowych zawierający 1-MCP, zarejestrowanych w Polsce) oraz przechowywanie ich w warunkach niskotlenowych.
Dobrym przykładem jest doświadczenie przeprowadzone na jabłkach odmiany ‘Szampion’, które potwierdziło, jak szybko owoce te tracą jędrność, gdy przechowywane są w warunkach zwykłej chłodni, a jakie są ich parametry, gdy zastosowane zostaną nowoczesne technologie przechowywania. W przypadku tej odmiany bardzo trudno osiągnąć pożądaną na dalekich rynkach jędrność 6,5 kG bez wykorzystania kompleksowo nowinek technologicznych. Gdy owoce traktowano po zbiorze SF, były przechowywane w warunkach KA (2% O2:2% CO2), to ich jędrność w symulowanym obrocie towarowym (SOT) nawet po 15 dniach przekraczała 5 kG (była odpowiednia, aby zbyć jabłka w kraju, ale nadal zbyt niska, aby móc po długim transporcie oferować je na dalekich rynkach).
Z doświadczenia wynika ponadto, że traktowanie jabłek SF również po 6 miesiącach przechowywania w KA pozwala na lepsze utrzymanie ich jędrności w stosunku do kontroli, gdzie nie zastosowano 1-MCP. Przy czym jabłka muszą zostać zebrane w odpowiednim terminie.
W ubiegłym sezonie na jabłkach odmiany ‘Jonagored’ przeprowadzono doświadczenie, w którym dowiedziono, iż dodatkowe traktowanie owoców 1-MCP po przechowywaniu ich przez 3 miesiące w warunkach KA (1,5% O2:1,5% CO2 lub 1,5% CO2:0,6% O2) przynosi pozytywne efekty – utrzymanie jędrności. Użycie 1-MCP w postaci produktu SmartFresh 03 VP przyniosło lepsze efekty w przypadku jabłek przechowywanych w warunkach niższego stężenia tlenu.
Jędrność jabłek odmian ‘Mutsu’, ‘Jonagored’ i ‘Red Jonaprince’ była oceniana także w doświadczeniu, w którym owoce były przechowywane przez miesiąc (z i bez 1-MCP), przez 5 miesięcy (z i bez 1-MCP), a także podlegały ocenie po okresie trwania symulowanego obrotu towarowego (SOT). Jabłka przechowane bez SF po jednym miesiącu składowania w KA miały podobne parametry jakościowe jak owoce traktowane 1-MCP, ale po okresie SOT owoce nietraktowane 1-MCP miały znacznie niższą jędrność.
SmartFresh 03 VP może być także stosowany do pozbiorczego traktowania gruszek i śliwek. W przypadku gruszek 1-MCP zapewnia dłuższe utrzymanie ich jędrności i zasadniczej barwy skórki, a także pozwala zmniejszyć ryzyko występowania zbrązowienia i odgnieceń podczas transportu czy dystrybucji. Natomiast traktowane nim śliwki dłużej zachowają jędrność podczas i po przechowywaniu. Dużą zaletą jest też ograniczenie brązowienia miąższu tych owoców podczas i po przechowaniu.
Tematyka transportu owoców na dalekie rynki oraz doświadczenia ze stosowaniem 1-MCP na jabłka były tematem konferencji eksportowej zorganizowanej w kwietniu br. w Warszawie przez firmę AgroFresh.
Dorota Łabanowska-Bury
Artykuł pochodzi z numeru 10/2015 „Hasła Ogrodniczego”
