Wiatr i odległości od wody

Ogłoszona pod koniec 2013 r. ustawa o środkach ochrony roślin stanowi, zgodnie zresztą z założeniami jej twórców, „szkielet” dla przepisów prawnych precyzujących poszczególne artykuły. Tworzone około ustawowe regulacje w formie rozporządzeń, często o charakterze międzyresortowym, mają uwzględniać obecny stan szeroko pojętej branży. 7 maja br. zaczęło obowiązywać rozporządzenie w sprawie warunków stosowania środków ochrony roślin. Na pewne jego zapisy praktycy czekali od lat, jeszcze za obowiązywania poprzedniej ustawy o ochronie roślin. Od dawna toczą się bowiem dyskusje odnośnie do prędkości wiatru, przy której można wykonywać zabieg. 

 

Obecne przepisy pozwalają na stosowanie środków ochrony roślin w terenie otwartym opryskiwaczami polowymi i sadowniczymi, ciągnikowymi i samobieżnymi przy prędkości wiatru do 4 m/s (uprzednio do 3 m/s). Dobre i to, ale przy obecnym stanie techniki można by, według mnie, bardziej liberalnie podejść do zagadnienia. Wielu ogrodników dysponuje wysoce wyspecjalizowanym sprzętem ochrony roślin, w tym z pomocniczym strumieniem powietrza (PSP), osłonami, ekranami czy nawet opryskiwaczami tunelowymi, a także podzespołami pozwalającymi na znaczną redukcję znoszenia cieczy roboczej poza obszar poddawany zabiegowi ochrony. Przy wykorzystaniu części tych osiągnięć techniki opryskiwanie roślin uprawnych, nawet przy silniejszym wietrze niż 4 m/s, nie stanowi dla środowiska zagrożenia związanego ze znoszeniem cieczy roboczej. Jednocześnie wiele jest w użyciu sprzętu dość prymitywnego, w którym wciąż dominują najprostsze podzespoły. Często nawet przy pracy zupełnie nowych, wysokiej klasy rozpylaczy, produkujących bardzo drobne i drobne krople, zabieg może stanowić spore zagrożenie dla środowiska już przy wietrze nawet 2 m/s. Dlatego uważam, że to operator opryskiwacza powinien decydować o tym, w jakich warunkach i jakim sprzętem będzie opryskiwał rośliny, aby zabieg był zupełnie bezpieczny dla otoczenia i pod karą grzywny wykonywał go tylko przy braku takiego zagrożenia.

Jak podkreślają specjaliści z dziedziny techniki ochrony roślin, m.in. prof. dr hab. Ryszard Hołownicki oraz dr Grzegorz Doruchowski, operator opryskiwacza stale powinien kontrolować warunki otoczenia, w tym głównie atmosferyczne oraz parametry pracy sprzętu. Mgr Eugeniusz Tadel radzi następująco – Oglądaj się za siebie! Jak wiatr zabiera wypryskiwaną ciecz i ją znosi, zmień rozpylacz, parametry pracy albo wstrzymaj się z zabiegiem do momentu poprawy pogody (w tym przypadku ustania wiatru). Te praktyczne zalecenia są uzasadnione nie tylko z punktu widzenia szeroko pojętego bezpieczeństwa, ale także ze względów ekonomicznych. Zniesienie cieczy roboczej poza obszar planowanej ochrony bywa przyczyną spadku skuteczności zabiegu, w efekcie konieczności jego powtórzenia bądź nawet straty plonu. Poza tym może skutkować koniecznością wypłaty odszkodowań za zniszczone uprawy, na które ciecz robocza środka ochrony roślin została zniesiona.

 

Wszelkie produkty chemiczne wykorzystywane w rolniczej produkcji roślinnej, w tym środki ochrony roślin mogą działać niekorzystnie, a nawet destrukcyjnie na organizmy wodne, także powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym. Według zasad integrowanej ochrony roślin zbiorniki i cieki wodne powinny podlegać szczególnym środkom bezpieczeństwa.

W rozporządzeniu z 31 marca br. określono więc minimalne odległości od miejsc i obiektów podczas zabiegów oraz jak wyznaczać tę odległość, w tym: 

● od zbiorników i cieków wodnych oraz terenów nieużytkowanych rolniczo przy wykorzystaniu zawieszanych i samobieżnych opryskiwaczy sadowniczych – 3 m.

● od zbiorników i cieków wodnych oraz terenów nieużytkowanych rolniczo przy wykorzystaniu zawieszanych i samobieżnych opryskiwaczy polowych – 1 m. 

Należy jednak mieć na uwadze, że wielkości stref ochronnych od zbiorników i cieków wodnych są uzależnione od stosowanego ś.o.r., także technicznego zaawansowania wykorzystywanego do jego aplikacji sprzętu ochrony roślin. 

 

Szczegółowo dane odnośnie tej odległości są podawane w etykietach nowo rejestrowanych lub ponownie rejestrowanych ś.o.r. i wskazówki tam zamieszczone są nadrzędne, nawet nad rozporządzeniem. Uwzględniają one chroniony gatunek rośliny lub rodzaj podzespołu i jego indeks redukcji znoszenia. 

 

W celu ochrony organizmów wodnych konieczne jest zastosowanie: 

– 20 m zadarnionej strefy buforowej od zbiorników i cieków wodnych w uprawie cebuli, szczypiorku, pora, marchwi, 

– 12 m zadarnionej strefy buforowej od zbiorników i cieków wodnych w uprawie kalafiora, kapusty głowiastej, kapusty brukselskiej, kapusty włoskiej (…) 

lub 

W celu ochrony organizmów wodnych konieczne jest wyznaczenie strefy ochronnej

o szerokości:

– 15 metrów (w tym zadarnionej na szerokości 2 m) od zbiorników i cieków wodnych lub

– 5 m (w tym zadarnionej na szerokości 2 m) od zbiorników i cieków wodnych w przypadku zastosowania rozpylaczy redukujących znoszenie cieczy użytkowej podczas zabiegów o 75%.

 

Dlatego raz jeszcze przypominam o sięganiu i wnikliwym analizowaniu zapisów etykiet będących dokumentami instruktażowymi. W przypadku ś.o.r., dopuszczonych do stosowania przed 14.06.2011 r., dla których nie określano minimalnej odległości od zbiorników i cieków wodnych, ich stosowanie na terenie otwartym przy użyciu opryskiwaczy ciągnikowych i samobieżnych polowych, jest możliwe, gdy miejsce zabiegu jest oddalone o co najmniej 20 m od zbiorników i cieków wodnych. W miarę nowelizowania etykiet, znakomita większość będzie zawierała precyzyjne informacje odnośnie tych odległości.

 

W rozporządzeniu wyznaczono także w jakiej odległości należy wykonać bezpieczny zabieg:

● od pasiek – 20 m;

● od krawędzi jezdni dróg publicznych (z wyłączeniem gminnych oraz powiatowych) – 3 m.

 

I jeszcze jedna uwaga i wymóg – przed zastosowaniem środka należy poinformować o tym fakcie wszystkie zainteresowane strony, które mogą być narażone na znoszenie cieczy roboczej i które zwróciły się o taką informację.

 

Katarzyna Kupczak