Odmiany malin polskiej hodowli
W ostatnich 19 latach do Krajowego Rejestru Odmian wpisano 9 pochodzących z programu hodowlanego prowadzonego w SZD Brzezna. W 2008 r. tymczasową ochroną prawną została objęta czarna malina ‘Litacz’, w 2010 r. – 3 nowe odmiany maliny owocującej na pędach dwuletnich: ‘Radziejowa’, ‘Sokolica’ i ‘Karmazyn’. Dotychczasowe wyniki wskazują na dużą efektywność omawianego programu. Odmiana ‘Polka’, owocująca na pędach tegorocznych, która powstała na skutek wcześniej prowadzonego programu hodowlanego, zajmuje obecnie znaczące miejsce w polskiej i światowej produkcji owoców maliny.
Deserowe owocujące na pędach 2-letnich
W pracach hodowlanych nad uzyskaniem odmian deserowych zwracamy szczególną uwagę na wysoką jakość owoców, a przede wszystkim: ogólną atrakcyjność, smak, jędrność oraz przydatność do transportu. Ważne są również dietetyczne i zdrowotne właściwości owoców determinowane ich składem chemicznym. Badana jest przydatność odmian w różnych typach produkcji: pod osłonami, w gruncie i w pojemnikach. Selekcja nastawiona jest na odmiany wczesne, które mogłyby być uprawiane w tunelach na przyspieszony zbiór owoców. Preferowane są odmiany o dużych, jasnych owocach z połyskiem.
w ubiegłych 20 latach wytypowaliśmy 17 pojedynków charakteryzujących się dużą masą owoców i atrakcyjnością oraz dobrą trwałością pozbiorczą owoców. Obecnie kreacje te znajdują się w ocenie odmianowo-porównawczej. W wyniku przeprowadzonych prac wyselekcjonowaliśmy następujące odmiany deserowe: ‘Laszka’, ‘Radziejowa’, ‘Sokolica’ i ‘Benefis’.
Deserowe owocujące na pędach tegorocznych
Produkcja owoców deserowych odmian owocujących na pędach tegorocznych („powtarzających”) owocowanie nastawiona jest, podobnie jak w przypadku odmian tradycyjnie owocujących na pędach 2-letnich, na wysoką jakość owoców. Obecnie na skalę światową w produkcji tunelowej, z deserowym przeznaczeniem owoców, uprawiana jest ‘Polka’. Badania przeprowadzone w Brzeznej potwierdzają, że produkcja owoców odmian „powtarzających” owocowanie z nastawieniem na podwójny zbiór jest opłacalna. W doświadczeniu prowadzonym w latach 2008–2010 odmiany ‘Polka’, ‘Pokusa’ i ‘Polesie’ w uprawie pod osłonami w ciągu trzech lat owocowania wydały odpowiednio z 1 rośliny 5,7; 4,6 i 3 kg owoców, podczas gdy w uprawie polowej odpowiednio 3,1; 2,0 i 1,6 kg. Efektywność plonowania wzrosła dodatkowo poprzez zbiór owoców z dolnej części dwuletnich pędów. W rezultacie, w przypadku ‘Pokusy’, uzyskano nawet 3,5-krotny wzrost plonu owoców.
Do mechanicznego zbioru
W ramach programu hodowlanego maliny prowadzone są także prace w celu uzyskania odmian przydatnych do mechanicznego zbioru, z przeznaczeniem przetwórczym i deserowym owoców. O takiej przydatności decyduje siła odrywania się owoców od dna kwiatowego. W badaniach prowadzonych nad oceną przydatności czterech polskich odmian malin owocujących na tegorocznych pędach: ‘Polana’, ‘Polka’, ‘Polesie’, ‘Popiel’ i klonu hodowlanego 95152, wysoką przydatnością do zbioru mechanicznego wykazał się ten ostatni. Klon hodowlany 95152 charakteryzuje się wysoką plennością i dobrą jakością owoców po zbiorze mechanicznym. Sztywny pokrój pędów pozwala na najmniejsze straty podczas zbiorów. Jego wadą są jednak zbyt małe owoce (około 2–3 g), znacznie odbiegające wielkością od pozostałych odmian. Omawiany klon został wykorzystany w programie hodowli odmian przydatnych do mechanicznego zbioru. W 2009 r. w wyniku przeprowadzonej selekcji spośród 7655 siewek wybrano 20 pojedynków z udziałem klonu 95152 oraz jego siewki siostrzanej 95151. Pięć z nich cechowało się większą masą owoców w porównaniu z formą mateczną, oraz wysoką oceną jędrności owoców badaną po 24 i 72 godzinach od zbioru. Kolejnym etapem będzie ocena wybranych pojedynków w warunkach produkcji towarowej.
O wysokiej wartości prozdrowotnej
Wysoka jakość owoców to nie tylko ich wygląd zewnętrzny, ale również właściwości dietetyczne i zdrowotne determinowane ich składem chemicznym. W ramach prowadzonego tematu w 2008 i 2010 r. zgłoszono dwie nowe odmiany do badań przedrejestracyjnych COBORU: ‘Litacz’ i ‘Karmazyn’. Znajdują się one pod tymczasową ochroną prawną.
[NEW_PAGE]Nowości owocujące na pędach 2-letnich
‘Litacz’ – wzrost roślin jest bardzo silny, pędy łukowato wygięte, a kolce silne. Odmiana ta pochodzi ze swobodnego zapylenia czarnej maliny odmiany ‘Bristol’ (Rubus occidentalis). Zbiór owoców jest wczesny, przypada na koniec czerwca. Owoce są średniej wielkości, o kulistym kształcie, czarne z silnym omszeniem, zwarte. Są bardzo smaczne. Może to być cenna odmiana przetwórcza, przydatna do mechanicznego zbioru. Charakteryzuje się wysoką zawartością antocyjanów (743 mg/100 g świeżej masy owoców), znacznie przewyższającą bogate w ten składnik jeżyny (dla przykładu, odmiana ‘Polar’ – 245 mg/100 g świeżej masy owoców).
‘Radziejowa’ – krzew rośnie średnio silnie. Wytwarza średnią liczbę jednorocznych pędów oraz odrostów korzeniowych. Pędy są średniej grubości, sztywne, kolce małe, krótkie, rzadko rozmieszczone. Owoce są duże (ponad 5 g), o kształcie stożkowatym, koloru czerwonego z niewielkim połyskiem, o atrakcyjnym wyglądzie, jędrne i smaczne. Dojrzewanie owoców jest wczesne, przypada na drugą połowę czerwca, tydzień wcześniej niż u ‘Laszki’. Ta plenna odmiana może być cenna do produkcji owoców deserowych. Może również znaleźć zastosowanie w produkcji przemysłowej z przetwórczym przeznaczeniem owoców, ze względu na ich dobry skład chemiczny, to jest wysoki ekstrakt (11,2% Brix) oraz kwasowość (1,6). Owoce zawierają ponadto dużo antocyjanów (42,3 mg w 100 g owoców). Wadą odmiany jest podatność na choroby systemu korzeniowego, dlatego w uprawie polowej zaleca się sadzenie roślin na podwyższonych zagonach, a w uprawie tunelowej – w doniczkach. Będzie dostępna w sprzedaży po wpisaniu do Księgi Ochrony Odmian COBORU.
‘Sokolica’ – krzew rośnie silnie, wytwarza średnią liczbę jednorocznych pędów oraz odrostów korzeniowych. Pędy są średniej grubości, sztywne, łukowato wygięte u wierzchołka, ich pokrój jest zwarty. Owoce są duże, o kształcie stożkowatym, tępo ścięte, jasnoczerwone z niewielkim połyskiem, o atrakcyjnym wyglądzie, wysokiej jędrności i bardzo smaczne. Dojrzewanie owoców jest średnio wczesne, przypada na koniec czerwca, podobnie jak u odmiany ‘Laszka’. ‘Sokolica’ jest plenna, polecana do produkcji owoców deserowych. Będzie dostępna w sprzedaży po wpisaniu do Księgi Ochrony Odmian COBORU.
‘Karmazyn’ – pochodzi ze swobodnego zapylenia Rubus phoenicolasius Maxim (malina japońska). Charakterystyczne dla tej rośliny są gęste, różnej długości wypustki – gruczołowate kolce pokrywające całe pędy, liście, a nawet działki kielicha, które po zapyleniu osłaniają (zamykają) szczelnie kwiat aż do osiągnięcia pełnej dojrzałości owocu. Mają one charakter ozdobny. Zbiór owoców jest późny, przypada na koniec lipca i pierwszą połowę sierpnia. Odmiana ta polecana jest do tak zwanych upraw specjalnych. W uprawie ogrodowej, oprócz prozdrowotnych właściwości owoców, może stanowić element ozdobny. Owoce charakteryzują się wysokim ekstraktem (10,1% Brix) oraz wysoką przydatnością przetwórczą, zwłaszcza do produkcji soków. Odmiana dostępna będzie w sprzedaży od 2012 r.
