Prawidłowa strategia ochrony plantacji a opłacalna produkcja

W Polsce z roku na rok zwiększa się powierzchnia uprawy szczególnie truskawki, borówki wysokiej i maliny, co jest spowodowane opłacalnością produkcji oraz dużym zapotrzebowaniem na owoce tych gatunków. Uzyskanie wysokich plonów w dużym stopniu zależy od zaplanowania i zrealizowania strategii produkcji, która powinna uwzględniać szereg czynników determinujących kształtowanie się plonu. Do najważniejszych należy wybór odmiany, dobranej pod kątem wymagań klimatyczno-glebowych i oczekiwań odbiorców oraz odpowiednia agrotechnika (w tym cięcie, nawadnianie, nawożenie, ochrona chemiczna), która powinna być dostosowana do wymagań glebowych oraz wymagań uprawianych roślin – zarówno pod kątem gatunkowym, jak i odmianowym.

Dobór odmiany podstawą dobrego plonu
Nowe odmiany powinny być możliwie łatwe w produkcji i plenne, a owoce z nich uzyskiwane – duże i smaczne. Jest to z korzyścią zarówno dla producenta (szybszy zbiór), jak i dla coraz bardziej wymagających konsumentów krajowych i zagranicznych. Wraz ze wzrostem spożycia owoców miękkich, rośnie też wartość rynku jagodowego na świecie, w tym w Europie. Przykładem może być Wielka Brytania, gdzie rynek owoców jagodowych rośnie o około 20% w każdym roku. Podobnie jest w wielu innych krajach, gdzie borówki, truskawki czy maliny zdobywają rzesze nowych zwolenników, dla których stały się one elementem codziennej diety. Cenione są m.in. za wysokie walory smakowe i zdrowotne. Owoce jagodowe oferowane konsumentom powinny być trwałe w obrocie oraz mieć atrakcyjny wygląd i aromat.

Niestety, mimo wysokiej jakości owoców w czasie zbioru, zdarza się, że na półce sklepowej szybko tracą swój atrakcyjny wygląd. Trwałość owoców w trakcie dystrybucji zależy od wielu czynników, które należy mieć na uwadze w ciągu całego sezonu wegetacyjnego roślin. Zabiegi agrotechniczne, m.in. cięcie krzewów, nawożenie, nawadnianie oraz ochrona chemiczna przed chorobami grzybowymi czy szkodnikami umożliwia uzyskanie aromatycznych owoców o pięknym wyglądzie.

Szara pleśń i zamieranie pędów maliny
Dobra strategia ochrony musi uwzględniać wiele zmiennych w odniesieniu do zagrożenia ze strony patogenów, ponieważ głównymi czynnikami modyfikującymi występowanie chorób, obok wielkości źródła infekcji oraz podatności odmiany, są warunki atmosferyczne. Jak wiadomo, gnicie owoców jest najczęstszą przyczyną utraty ich jakości w obrocie. Do porażeń dochodzi w trakcie całego okresu wegetacyjnego ale szczególnie podczas intensywnego wzrostu roślin oraz kwitnienia.

Jedną z najgroźniejszych chorób w tym czasie na plantacjach roślin jagodowych jest szara pleśń, powodowana przez grzyb Botrytis cinerea. Zarodniki konidialne tego patogenu dokonują infekcji wszystkich nadziemnych części rośliny, w tym rozwijających się kwiatów. Patogen ten jest niebezpieczny również z tego powodu, że efekty wcześniejszych infekcji widoczne są często dopiero na dojrzewających owocach lub w trakcie zbioru.
 
Szara pleśń na dmianie ‘Alba’ truskawki


Szara pleśń na owocach maliny


Szara pleśń na owocach borówki

B. cinerea może również przyczynić się do zamierania pędów maliny. Poszczególne jej odmiany różnią się podatnością na tę chorobę grzybową ale ze względu na fakt, że zarodniki grzyba z rodzaju B. cinerea występują powszechnie w przyrodzie (polifag) konieczna jest systematyczna ochrona malin od samego początku wegetacji, gdy pędy osiągną 20–30 cm wysokości. Zabiegi ochronne w początku wegetacji są również wskazane tam, gdzie np. wystąpiły uszkodzenia mrozowe i na zamierającej tkance stwierdzono objawy chorobowe wywołane przez B. cinerea. Takie sytuacje obserwowano dosyć powszechne na plantacjach borówki wysokiej, której pędy i pąki zostały w różnym stopniu (w zależności od odmiany) uszkodzone przez mróz a następnie porażone grzybem. Z czasem stają się one źródłem infekcji dla wykształcających się młodych pędów oraz kwiatów.
 
Tutaj również oprócz odpowiednich i terminowych zabiegów agrotechnicznych (np. wycinanie chorych i obumarłych pędów), konieczna jest dobra i terminowa ochrona chemiczna.
 
Zamieranie pędów malin

W sytuacji gdy mamy szybki przyrost części zielonych oraz źródło infekcji o sporym potencjale, ochrona roślin preparatami kontaktowymi może być niewystarczająca. W takim przypadku najlepiej użyć preparatów o działaniu zapobiegawczym i interwencyjnym, aby uniknąć eskalacji omawianego zagrożenia. Tegoroczna wiosna, która pogodowo przypomina raczej początek lata, a niekiedy nawet jego pełnię, jest tego dowodem. Bardzo szybko przyrastająca tkanka roślinna pozostaje bez ochrony, jeśli zabiegi przeciwko chorobom grzybowym nie są konsekwentnie wykonywane.

W uzyskaniu dobrych efektów ochrony chemicznej niezbędne jest użycie skutecznych preparatów. Niezastąpionym, stosowanym z powodzeniem w profesjonalnej produkcji owoców jagodowych jest fungicyd Switch 62,5 WG. Wykazuje on bardzo dobre działanie zapobiegawcze oraz interwencyjne polegające na hamowaniu wzrostu grzybni, gdy doszło już do infekcji rośliny. Ponadto zawartość dwóch substancji czynnych z różnych grup chemicznych obniża ryzyko powstawania odporności u patogenów. Fungicyd Switch® zarejestrowany jest do zwalczania szarej pleśni w uprawie truskawki, malin i borówki wysokiej a także zamierania pędów malin. Stosowanie środka Switch® w okresie przedzbiorczym pozytywnie wpływa na trwałość owoców w obrocie handlowym, co w przypadku deserowych wymienionych gatunków ma ogromne znaczenie.

Antraknoza
Stosowanie skutecznych rozwiązań, w tym ochrony chemicznej ma szczególne znaczenie w przypadku zwalczania mniej znanych ale groźnych chorób, do których można zaliczyć antraknozę. Choroba ta wywoływana przez polifagiczne grzyby z rodzaju Colletotrichum coraz częściej jest stwierdzana na polskich plantacjach truskawek. Grzyby te zimują na porażonych częściach roślin i mogą przetrwać wiele lat nawet po zakończeniu uprawy na danej plantacji.

Szczególnie groźnym gatunkiem jest Colletotrichum acutatum, który infekuje wszystkie nadziemne części truskawki. Uważany jest on obecnie za jeden z najgroźniejszych patogenów tej rośliny. C. acutatum często zawlekany jest na plantacje wraz z sadzonkami porażonymi bezobjawowo (latentnie), dlatego w przypadku odmian podatnych na tę chorobę wskazane są zabiegi zapobiegawcze zaraz po posadzeniu roślin.

Antraknoza w sprzyjających warunkach (wysoka wilgotność i sezony upalne z temperaturą powyżej 25°C) może rozwijać się bardzo szybko, doprowadzając do zniszczenia całych plantacji. Często w wyniku porażenia rozłogów zamierają również nieukorzenione sadzonki. Dlatego, gdy wystąpi na plantacjach matecznych, wyklucza możliwość dalszej ich eksploatacji i pozyskiwania z nich sadzonek. Także na owocujących plantacjach straty wynikające z gnicia owoców mogą być bardzo duże i sięgać nawet 80% plonu.
 
Antraknoza na owocu borówki

Do odmian szczególnie podatnych na tę chorobę należą m.in.: ‘Aromas’, ‘Camarosa’, ‘Diamante’, ‘Elsanta’, ‘Florence’ czy ‘Syriusz’.
 
Zwalczanie chemiczne zarówno na plantacjach owocujących, jak i matecznych należy wykonywać systematycznie co 5–7 dni. Częstotliwość zabiegów powinna być większa w warunkach sprzyjających występowaniu antraknozy.

Biała plamistość liści
Inną groźną chorobą, którą coraz częściej obserwuje się na plantacjach truskawek jest biała plamistość liści. Grzyb Mycosphaerella fragariae (sprawca choroby) infekuje głównie młode, rozwinięte już liście. Pojawiają się na nich brązowofioletowe plamki, które przy silnym porażeniu łączą się i mogą doprowadzić do zamierania całych liści. Silne porażenie liści powoduje osłabienie wzrostu rośliny i, szczególnie w przypadku podatnych odmian, może znacząco wpłynąć na spadek plonu. Dużo większe straty spowodowane przez białą plamistość liści notowane są na starszych plantacjach (większe źródło infekcji), na których zaniedbano ochronę po zbiorze owoców.
 

Do odmian truskawek podatnych na tę chorobę należą np.: ‘Kama’, ‘Kent’, ‘Syriusz’ i ‘Senga Sengana’ a do średnio podatnych np. ‘Elsanta’ i ‘Honeoye’. Zwalczanie białej plamistości liści truskawek powinno się rozpocząć jesienią lub wiosną po zauważeniu pierwszych objawów choroby. Natomiast mateczniki wymagają starannej ochrony przed tą chorobą przez cały okres wegetacji.
 
Biała plamistość na liściach truskawki

Jak opracować dobry program ochrony
Podczas przygotowywania dobrego programu ochrony roślin i planowania kolejnych zabiegów fungicydowych, warto zwrócić uwagę na spektrum działania poszczególnych środków ochrony roslin. Do ochrony truskawek przeciwko antraknozie powszechnie używany przez producentów jest Switch®. Obecnie do grupy fungicydów zarejestrowanych do ochrony truskawek przed chorobami pochodzenia grzybowego należy również Scorpion 325 SC, który można wykorzystać do zwalczania zarówno antraknozy, jak i białej plamistości liści truskawki. Zawiera on dwie substancje czynne: difenokonazol (nowość w ochronie truskawek) i azoksystrobinę.

Pierwsza substancja należy do triazoli. Jej działanie polega na hamowaniu kiełkowania zarodników i zatrzymaniu infekcji, druga natomiast wykazuje działanie zapobiegawcze. Połączenie znanej i sprawdzonej Technologii Amistar z drugą substancją czynną daje bardzo dobre efekty w ochronie upraw przed wieloma patogenami pochodzenia grzybowego. Kolejną zaletą tego fungicydu jest jego szybkie pobieranie przez rośliny (około 60% substancji czynnej przenika do wnętrza rośliny w ciągu 5–6 godzin od zabiegu). Scorpion® uzupełnia dotychczasowe programy ochrony, pozwalając utrzymać rośliny w dobrej kondycji i zdrowotności aż do zbiorów. Z uwagi na bardzo krótką karencję, Scorpion® może być stosowany praktycznie do końca fazy dojrzewania owoców.

Mączniak prawdziwy

W ostatnich latach, które są coraz cieplejsze, duży problem w uprawach truskawek stanowi mączniak prawdziwy. Grzyby z rodziny Erysiphaceae są obligatoryjnymi pasożytami, czyli mogą się rozwijać tylko na żywych roślinach. Sprawcą choroby jest grzyb Sphaerotheca macularis, który infekuje wszystkie nadziemne organy truskawki. Szkodliwość tego patogenu polega na ograniczaniu powierzchni asymilacyjnej, a tym samym na zahamowaniu wzrostu roślin, osłabianiu ich kondycji, zmniejszaniu wielkości i jakości plonu czy ograniczaniu zawiązywania pąków kwiatowych na rok następny. Najsilniej infekowane są młode zawiązki owoców oraz liście, które przy dużym porażeniu zwijają się łódkowato ku górze. Patogen zimuje w postaci grzybni i otoczni na porażonych liściach. W warunkach polowych białoszary, mączysty nalot (charakterystyczny dla mączniaka) widoczny jest głównie na spodniej stronie liści, natomiast w szklarni można go zaobserwować po obydwu stronach blaszki liściowej. Krótko po pojawieniu się objawów mączniaka, u dużej części odmian dochodzi do przebarwienia brzegów liści na czerwono a niekiedy do nekroz w obrębie miejsc porażenia przez S. macularis. Mączysty nalot i nekrozy przyczyniają się właśnie do ograniczenia powierzchni asymilacyjnej. Nasilenie choroby zależy w dużej mierze od dwóch czynników: warunków atmosferycznych (zarodnikowanie jest intensywne gdy jest ciepło i sucho, natomiast infekcjom sprzyja wysoka wilgotność wewnątrz rośliny) oraz podatności odmiany.
 
 
Mączniak prawdziwy na liściach truskawki

Wśród odmian truskawek jest duże zróżnicowanie pod względem podatności na mączniaka prawdziwego. Niektóre wykazują wysoki stopień odporności (‘Senga Sengana’, ‘Kama’, ‘Kent’), ale wiele powszechnie uprawianych odmian jest bardzo podatnych na tę chorobę, jak np. ‘Darselect’, ‘Elsanta’, ‘Honeoye’, ‘Onebor’ (czyli Marmolada®) czy ‘Vicoda’. Natomiast do odmian średnio wrażliwych na mączniaka należą np. ‘Camarosa’, ‘Dukat’, ‘Real’ czy ‘Syriusz’. Mączniak prawdziwy truskawki stanowi największe zagrożenie w uprawach pod osłonami oraz na plantacjach matecznych. Sadzonki wymagają szczególnej ochrony, ponieważ są one bardzo podatne na mączniaka i to bez względu na odmianę.

Opryskiwanie fungicydami przeciwko mączniakowi w matecznikach należy rozpocząć w końcu maja i powtarzać co 7–10 dni aż do września. Natomiast na plantacjach owocujących, pierwszy zabieg fungicydowy należy wykonać po stwierdzeniu objawów choroby (najczęściej na początku kwitnienia), a kolejne 2 lub 3 zabiegi co 7–10 dni.

Bardzo ważna jest także ochrona truskawek po zbiorze owoców. Jakość i zdrowotność liści wpływają bowiem bardzo znacząco zarówno na kondycję roślin, w której wejdą one w okres zimowania, jak i na liczbę czy jakość pąków kwiatostanowych zakładanych na rok następny. Zapobieganie porażeniu roślin przez mączniaki prawdziwe może być realizowane zarówno przez uprawę odmian odpornych, jak również przez ochronę chemiczną.

Do preparatów, które można wykorzystać do ochrony wielu gatunków roślin przed tą grupą patogenów, należy Topas 100 EC. Jest to skuteczny preparat mączniakobójczy o szerokiej rejestracji. Działa hamująco zarówno na wzrost strzępki infekcyjnej, tworzenie przylg, jak i rozwój strzępek wewnątrz rośliny. W roślinie działa układowo. Jest wszechstronnym preparatem stosowanym zarówno zapobiegawczo, jak i interwencyjnie, po wystąpieniu pierwszych objawów choroby. Można go używać w mieszaninach zbiornikowych z innymi środkami. Jest bezpieczny dla organizmów pożytecznych. Niemniej ważne jest, że wprowadzenie go do programu ochrony znacząco poszerza liczbę fungicydów do ochrony roślin jagodowych, a jednocześnie daje możliwość prawidłowej rotacji grup chemicznych.

Dr Kamil Jeziorek

Syngenta Polska
 
Źródło: materiały firmy Syngenta
 
Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Należy zwrócić szczególną uwagę na zwroty i symbole (oznaczenia) ostrzegawcze oraz zalecane środki ostrożności zamieszczone i opisane na etykiecie produktu.

Related Posts

None found

Poprzedni artykułNa rynku czereśni
Następny artykułIle jabłek zbiorą w Rosji?

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Wpisz treść komentarza
Wpisz swoje imię

ZGODA NA PRZETWARZANIE DANYCH OSOBOWYCH *

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany, podajesz go wyłącznie do wiadomości redakcji. Nie udostępnimy go osobom trzecim. Nie wysyłamy spamu. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem*.