Truskawki, tunele, uprawa, ekonomika

W 2011 r. J. Żak kupił w Werchracie (powiat Lubaczów, gmina Horyniec- Zdrój) 40 ha ziemi. W kolejnym dokupił dzierżawione od roku 140 ha i łącznie na 180 ha założył (wraz z żoną Ewą) gospodarstwo produkujące owoce jagodowe. Podzielone jest ono na trzy sektory. Docelowo truskawka zajmie 40 ha (wysokie tunele foliowe osłonią 6 ha), malina 60 ha, a borówka wysoka 80 ha. Uprawa roślin jagodowych prowadzona jest metodą konwencjonalną. Do ochrony roślin wykorzystywane są syntetyczne zoocydy i fungicydy, zgodnie z programami ochrony, a decyzję o zastosowaniu tych środków podejmuje się w oparciu o wyniki obserwacji: w przypadku chorób – warunków klimatycznych sprzyjających wystąpieniu zagrożenia, a szkodników – liczebności populacji (przekroczenia progów zagrożenia) czy objawów żerowania.

Tradycyjne
W polowych nasadzeniach truskawek znajdują się odmiany plonujące w tradycyjnym okresie (czerwiec/lipiec) – ‘Darselect’, ‘Elsanta’, MarmoladaR (‘Onebor’) oraz ‘Roxana’. Uprawiane są na płasko, metodą pasowo-rzędową, ściółkowane słomą (fot. 1), a także na wzniesionych, okrytych folią zagonach. Prawie cały areał truskawek jest nawadniany podsiąkowo, a tylko niewielka część jest jeszcze deszczowana. Jednak docelowo, do końca bieżącego sezonu, instalacja nawodnieniowa będzie rozprowadzona na całej powierzchni uprawy truskawek.

Fot. 1. Truskawki uprawiane są w polu i tunelach foliowych
 
Technologię nawodnieniową dla całego gospodarstwa opracowała i wszystkie podzespoły dostarczyła firma Poldrip, a instalację zakładano we własnym zakresie. Rezerwuar wody stanowią cieki głębinowe. Zbiornik z odstaną, natlenioną wodą, filtry piaskowe, a także zasobniki nawozów, mieszalniki i jedna pompownia znajdują się w gospodarczej, tzw. dolnej, części farmy. W części górnej, tzw. uprawowej, wykonana będzie dodatkowa pompownia przeznaczona do optymalnego nawodnienia areałów maliny i borówki wysokiej. Wraz z wodą roślinom dostarczane są nawozy (fertygacja).

Polowe nasadzenia truskawki osłaniane są na zimę włókniną, którą rozkłada się po bardzo chłodnych nocach (koniec listopada–grudzień). Dzięki takiemu zabezpieczeniu, unika się efektu przemrożenia oraz rozhartowywania roślin związanego z ociepleniami zdarzającymi się podczas zimowych dni. Ze względu na to, że gospodarstwo znajduje się na wzniesieniu (300 m n.p.m.), pokrywa śnieżna zazwyczaj jest tutaj obfita i dodatkowo zabezpiecza rośliny przed wymarzaniem. Zimę 2012/2013 nawet dość podatna na chłody odmiana ‘Darselect’ przetrwała bez szwanku, i nie odnotowaliśmy strat mrozowych – informuje gospodarz.
 
Powtarzające
Pod osłonami uprawiane są odmiany tzw. powtarzające owocowanie. Podstawę nasadzenia stanowi ‘Evie 2’ (fot. 2), niewielkim uzupełnieniem, w celu sprawdzenia potencjału plonotwórczego, są ‘Linosa’ oraz ‘Capri’. Obiekty uprawowe to tunele foliowe w systemie zblokowanym firmy Haygrove, z unoszoną po bokach folią (fot. 3). W bloku znajduje się siedem naw. Każda z nich szerokości 6,4 m, długości 150 m, wysokość ściany bocznej to 1,8 m (w kalenicy dochodzi do 4,6 m). W jednej nawie ulokowane są 4 stelaże z rynnami (fot. 4).

Fot. 2. W uprawie pod osłonami ‘Evie 2’ zdeklasowała konkurencję

Fot. 3. Tunele zblokowane firmy Haygrove z unoszoną folią po bokach gwarantują utrzymanie odpowiedniej wilgotności w otoczeniu roślin, na których nie obserwowano objawów szarej pleśni

Fot. 3a – urządzenie ułatwiające podnoszenie folii

Fot. 4. Janusz Żak nie krył zadowolenia, widząc efekt pracy – w tunelach zbiory już się rozpoczęły, a perspektywa jest bardzo obiecująca

[NEW_PAGE]Osłonę rozkładaną na początku marca stanowi folia Luminance z firmy Haygrove, rozpraszająca światło i osłabiająca działanie promieni słonecznych. – Profesjonalnie traktowana, na zimę rolowana, osłaniana czarną powłoką i przytwierdzana do konstrukcji tunelu, ma zachować trwałość przez 5 lat – przekazuje informacje uzyskane od producenta folii Luminance J. Żak. W bardzo upalny dzień, kiedy odwiedzałam gospodarstwo, w obiekcie uprawowym dało się odczuć różnicę temperatury – wewnątrz było wyraźnie chłodniej (ok. 2°C) niż na zewnątrz (28°C). Efektem rozproszenia światła, na co zwracał uwagę gospodarz, było natomiast równomierne, regularne na całym obwodzie dojrzewanie owocu truskawki.

W tym roku, ze względu na przedłużającą się zimową aurę, nasadzenie było opóźnione o ponad dwa tygodnie w stosunku do planowanego terminu – połowy kwietnia. Z tego powodu szczytu plonowania spodziewano się dopiero w połowie sierpnia. Podłoże dla truskawek uprawianych w rynnach stanowią maty kokosowe firmy Ceres o pH 5,5. Do fertygacji, zarówno pod osłonami, jak i w polu, przygotowywana jest pożywka (EC 2 mS/cm) na bazie nawozów firmy Yara (Unika Calcium, YaraMila Complex, Kristalon Pomarańczowy, Krista MgS). W gospodarstwie wykorzystywane są także puławskie saletra amonowa i mocznik oraz produkty koncernu K+S Kali (KaliSOP, Patentkali).

Koszty
– Z taką produkcją w tunelach związane są duże wydatki. Jest to bowiem bardzo zaawansowana i jednocześnie droga technologia. Koszt tuneli nad 1 ha wynosi 240 tys. zł, konstrukcji uprawowych (stelaże i rynny) – 180 tys. zł, instalacji nawodnieniowej – 220 tys. zł, mat kokosowych – 40 tys. zł, sadzonek truskawek – 60 tys. zł, wykonawstwa/robocizny, nawozów, środków ochrony roślin – 150 tys. zł – informuje J. Żak. Cały koszt przygotowania produkcji na 1 ha w tej technologii wyniósł zatem gospodarza łącznie 870 tys. zł. – Aby zainwestować takie pieniądze, należy się uprzednio zastanowić, czy będziemy mogli przygotować odpowiednią partię towaru, by nawiązać kontakt z perspektywicznymi klientami i móc np. 2 razy w tygodniu ekspediować ok. 3 ton owoców – radzi przedsiębiorca. Stąd też planuje sukcesywne zwiększanie uprawy w tej technologii do docelowo 6 ha. Przy założeniu, że z jednej rośliny uzyska plon 1,2 kg (to pesymistyczny wariant, według hodowcy, potencjał odmiany ‘Evie 2’ kształtuje się na poziomie ponad 2 kg owoców z rośliny), to z 60 tys. roślin otrzyma 70 ton owoców deserowych, które można zbyć w cenie 6 zł/kg. Koszty zbioru i opakowań wyniosą ok.120 tys. zł. – Pesymistyczny wariant daje 50% rentowności, ale ja przyjmuję optymistyczny, że w ciągu 3 lat będę w stanie spłacić koszt całej inwestycji, przy średniej produktywności odmiany – mówi z nadzieją inwestor.

Pozostałe miękkie
W nasadzeniach maliny na razie brylują ‘Polka’ i ‘Erika’ (fot. 5) posadzone w tym roku, ta druga ze znacznym opóźnieniem, gdyż przetrzymano materiał nasadzeniowy na kwarantannie. Owoce odmiany ‘Erika’ są jasne, czyli spełniają oczekiwania odbiorców na zachodnich rynkach.

Fot. 5. Owoce odmiany ‘Erika’ w fazie dojrzałości zbiorczej (u dołu) i przejrzałe

Borówka wysoka miała być sadzona na początku września. W kwaterach zlokalizowanych w „dolnej” części farmy aklimatyzowały się rośliny wyprodukowane w gospodarstwie Tadeusza Kusibaba, odmian deserowych: ‘Earliblue’, ‘Bluegold’, ‘Chandler’, ‘Elliott’, oraz ‘Rubel’, której owoce będą przeznaczane do przetwórstwa.
 
Do zbioru owoców, w tym roku głownie truskawek, ale też rozpoczynających plonowanie malin angażowana jest lokalna społeczność. Gospodarstwo zatrudnia na stałe 6 osób. Poranny zbiór owoców deserowych jest ekspediowany najpóźniej następnego dnia rano. Gospodarstwo dysponuje chłodniami, które powstały po adaptacji wiaty magazynowej, a wykonawcą przebudowy była firma KPRB z Jastkowa. Obiekt o powierzchni 450 m² przeznaczony jest na razie wyłącznie do schłodzenia owoców, które trafiają tutaj do 0,5 godziny po zbiorze. Towar sprzedawany jest na lokalnym rynku województwa lubelskiego, ale o owoce ubiegają się klienci także z Anglii, Francji, Austrii, Szwecji, Rosji.

Katarzyna Kupczak, fot. K. Kupczak

Artykuł pochodzi z numeru 10/2013 „Hasła Ogrodniczego”