Trytoma ogrodowa osiąga wysokość około 130 cm. Zebrane w rozetę liście są szarozielone, rynienkowate, na brzegu gładkie lub drobno ząbkowane, o długości 100–120 cm, zwykle na przekroju poprzecznym w kształcie litery V. Są one sztywne, mieczowate i sterczące do góry, dłuższe mają tendencję do załamywania się w połowie. Kwiatostany są wzniesione, o długości 80–130 cm. Kwiaty są nieco zwisające, zebrane w grono i ułożone bardzo gęsto, otwierają się od dołu ku górze kwiatostanu, w miarę rozwoju zmieniają barwę na jaśniejszą. Mogą być czerwone, pomarańczowe, żółte lub białe. W zależności od odmiany kwitnienie trwa od czerwca do października.
Odmiany trytomy
Do najpopularniejszych zaliczana jest ‘Flamenco’ o kwiatach żółtych, pomarańczowych i ognistoczerwonych, która kwitnie w pierwszym roku uprawy i dorasta do wysokości 80 cm; grupa Glow™ charakteryzuje się zwartym pokrojem i wyprostowanymi (nie załamującymi się) liśćmi, kwiaty pojawiają się w połowie lata i kwitnienie trwa aż do przymrozków; reprezentują ją odmiany ‘Ember Glow’, która kwitnie obficie, żółto-pomarańczowe kwiatostany długości ok. 50 cm przeplatają się wtedy z wąskimi liśćmi bądź górują ponad dość niską kępą dorastającą jedynie do wysokości ok. 25 cm (ale szerokości nawet 60 cm); i ‘Fire Glow’, która ma pomarańczowoczerwone kwiatostany o wysokości do 50 cm; rośliny z grupy Popsicle™, charakteryzującej się szybkim wzrostem i intensywnym krzewieniem, po usunięciu przekwitniętych kwiatostanów powtarzają kwitnienie, długość kwiatostanów wynosi – w zależności od odmiany – od 45 do 70 cm: ‘Creamsicle’ o kwiatach pomarańczowych i karłowym wzroście, ‘Lemon Popsicle’ o żółtych kwiatach, ‘Mango Popsicle’ o żółtopomarańczowych kwiatach, ‘Orange Vanilla Popsicle’ o dwubarwnych czerwono-kremowych kwiatostanach, ‘Papaya Popsicle’ o kwiatach czerwono-żółtych, ‘Pineapple Popsicle’ o kwiatach żółtokremowych oraz ‘Redhot Popsicle’ o kwiatach czerwonych i zwartym pokroju. W sprzedaży dostępne są również odmiany ‘Little Maid’ o kwiatach zielonożółtych i wysokości do około 60 cm, oraz ‘Grandiflora’ o kwiatach początkowo pomarańczowych, później czerwonych, kwitnąca w czerwcu i osiągająca wysokość 60–80 cm.
‘Papaya Popsicle’; fot. W. Górka
‘Little Maid’; fot. P. Czuchaj
[NEW_PAGE]Rozmnażanie trytomy
Trytoma ogrodowa najczęściej rozmnażana jest przez siew nasion. Do wyprodukowania 1000 roślin należy wysiać około 5 gramów (w 1 g jest ich 340). W wypadku odmian kwitnących w pierwszym roku uprawy, nasiona należy wysiewać od stycznia do maja, a pozostałych – od czerwca. Nasiona umieszcza się po 2–3 szt. w komórkach palet wielootworowych lub po 5–6 bezpośrednio do doniczek. Nie przykrywamy ich podłożem, gdyż do kiełkowania wymagają dostępu światła. Temperatura do kiełkowania, tak jak w początkowym okresie uprawy, powinna wynosić 18–22°C. Po wytworzeniu kilku liści właściwych temperaturę należy stopniowo obniżyć o dwa stopnie, a w końcowej fazie produkcji utrzymywać ją na poziomie 14–16°C.
Uprawa trytomy
Trytoma wymaga gleb żyznych, próchnicznych i przepuszczalnych. Podłoże do uprawy w doniczkach powinno mieć odczyn 5,5–6,2, zawierać dodatek kory sosnowej (do 15%) oraz gliny. Należy je wzbogacić w nawozy o przedłużonym działaniu, w dawce 2–3 g/l. Zaleca się cotygodniowe dokarmianie (do września) roślin nawozami wieloskładnikowymi z dodatkową zawartością żelaza (powinno się unikać nawozów amonowych). Młode rośliny w pierwszym roku uprawy są wrażliwe na niską temperaturę, zimowanie roślin najlepiej przeprowadzać w tunelu foliowym w temperaturze 3–5°C lub na zagonach polowych, ale należy je zabezpieczyć 20-centymetrową warstwą ściółki. Wzrost roślin po zimie zaczyna się w temperaturze 12–15°C i przy długim dniu. Trytoma do kwitnienia nie wymaga wernalizacji, jednak przechłodzenie wpływa na równomierne i wyrównane kwitnienie.
Zastosowanie trytomy
Trytoma ogrodowa może być uprawiana na kwiat cięty, a także sadzona w grupach na rabatach. Ze względu na wyprostowane kwiatostany znakomicie komponuje się z liliowcami, ozdobnymi „trawami”, efektownie prezentuje się wśród krwawników, funkii i późnych kocimiętek. Zaleca się okrywanie trytomy na zimę, gdyż w naszym klimacie rośliny te nie są wystarczająco odporne na mróz.
Trytoma ogrodowa na rabacie bylinowej; fot. W. Górka
Dr inż. Piotr Czuchaj
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Artykuł pochodzi z numeru 11/2014 miesięcznika „Rośliny Ozdobne”
