Przechowywanie jabłek odmiany ‘Jonagored’

Jakość jabłek…
… jest wypadkową wielu ich cech i właściwości. Handlowcy nade wszystko przedkładają trwałość owoców w obrocie. Natomiast konsumenci cenią sobie ich świeży wygląd, smakowitość i twardość miąższu. Wyniki badań wskazują, że decyzja konsumenta związana z chęcią ponownego nabycia jabłek danej odmiany w około 50% uzależniona jest od jędrności, która powinna wynosić nie mniej niż około 55 N (tj. około 5,5 kG).

Na kolejnym miejscu plasuje się stosunek cukrów do kwasów, który kształtuje smak jabłek.

Wiadomo, że dopóki owoce pozostają na drzewie, zwiększają swoją masę i objętość oraz nabierają atrakcyjnego wyglądu. Z tego powodu wśród niektórych sadowników występuje skłonność do opóźniania terminu ich zbioru. Doświadczenia własne wskazują, że przy plonie jabłek ‘Jonagored’ około 50 ton z ha, opóźnianie terminu zbioru daje codzienny jego przyrost od 110 kg/ha do 150 kg/ha owoców.
Z danych tych wynika, że opóźniając zbiór jabłek o tydzień, sadownik uzyskuje w ten sposób przyrost produkcji wynoszący 800–1100 kg/ha. Takie owoce w czasie przechowywania wcześniej jednak dojrzewają niż jabłka zebrane w optymalnym terminie, zatem powinny być od momentu zbioru otoczone szczególną opieką.

W badaniach
Wychodząc naprzeciw temu zagadnieniu, w niniejszym artykule opisano zmiany podstawowych parametrów jakości jabłek odmiany ‘Jonagored’ (fot. 1) zebranych w różnym stanie fizjologicznym. Doświadczenie prowadzono w sezonie przechowalniczym 2011/2012. Jabłka zbierano w dwóch terminach, tj. 26 września i 3 października 2011 r.; pierwszy termin wyznaczono przy użyciu metody indukowanego etylenu. Bezpośrednio po zbiorze owoce umieszczono w temperaturze 1°C. Po tygodniu, połowę owoców poddawano działaniu preparatu SmartFresh™ (0,65 μl 1-MCP•l-1). Następnie jabłka zarówno traktowane, jak i nietraktowane tym produktem przechowywano w atmosferze zawierającej 1,5% CO2 i 1,5% O2. Jakość i zdolność przechowalniczą oceniano po 4, 6, 8 i 9 miesiącach przechowywania oraz jednym dniu w temperaturze 20°C i każdorazowo powtarzano po dodatkowych 6 dniach przetrzymywania owoców w 20°C. Na tej podstawie próbowano ustalić optymalną długość przechowywania jabłek w warunkach ULO, zależnie od terminu zbioru i kombinacji z preparatem SmartFresh^TM.

Fot. 1. Jabłka ‘Jonagored’ w fazie dojrzałości zbiorczej

Jędrność
W przypadku przechowywania owoców bez użycia preparatu SmartFresh^TM notowano intensywniejsze wydzielanie etylenu przez jabłka zebrane 3 października niż 26 września 2011 r. Proces ten zahamowano wręcz całkowicie, poddając owoce działaniu produktu SmartFreshTM. Znalazło to swoje odzwierciedlenie w wyraźnie wolniej postępującym procesie mięknięcia jabłek zarówno w czasie przechowywania, jak i w warunkach symulowanego obrotu towarowego.

Okazało się, że jędrność zależała w sposób istotny od traktowania owoców preparatem SmartFreshTM we współdziałaniu z terminem zbioru jabłek i długością ich przechowywania.

Współdziałanie to wyraziło się w tym, że dodatni wpływ preparatu SmartFresh^TM na jędrność jabłek zwiększał się wraz z wydłużaniem sezonu przechowalniczego (rys. 1, 2). Najniższa wartość tego wskaźnika dla owoców poddanych działaniu 1-MCP wynosiła 71,3 N, a dla owoców niepoddanych działaniu tego preparatu – 46,8 N. Z drugiej strony, po 8 miesiącach przechowywania jabłka wykazywały na ogół istotnie niższą jędrność niż po 6 miesiącach przechowywania, ale tylko wówczas, gdy po zbiorze nie poddano ich działaniu preparatu SmartFresh^TM. Użycie tego preparatu zapobiegło zmniejszeniu się jędrności miąższu zarówno w czasie przechowywania, jak i w warunkach obrotu handlowego, niezależnie od terminu zbioru jabłek.

[NEW_PAGE]Jednocześnie okazało się, że tygodniowe opóźnienie zbioru jabłek zawsze miało swoje konsekwencje w niższej ich jędrności, ale tylko wówczas, gdy owoce przechowywano bez użycia preparatu SmartFresh^TM.

Opisane zależności notowano zarówno bezpośrednio po przechowywaniu, jak i po 7 dniach symulowanego obrotu.

Kwasowość
Preparat SmartFresh^TM skutecznie ograniczał spadek kwasowości jabłek dopiero od szóstego miesiąca przechowywania. Wyjątek od tej reguły stanowiły owoce z II terminu zbioru, u których po symulowanym obrocie obserwowano istotnie większą kwasowość pod wpływem produktu SmartFresh^TM , także po czterech miesiącach przechowywania. Z drugiej strony, jabłka pochodzące z I terminu zbioru miały wyższą kwasowość miareczkową zarówno bezpośrednio po przechowywaniu, jak i po przetrzymywaniu w warunkach obrotu towarowego niż owoce zbierane w II terminie, ale tylko wówczas, gdy nie poddawano ich działaniu preparatu SmartFresh^TM. Należy zaznaczyć, że ujawniły się też pewne różnice w tempie spadku kwasowości jabłek w poszczególnych kombinacjach doświadczenia.

Z przeprowadzonych badań wynika, że najwyższą kwasowością zawsze odznaczały się owoce z I terminu zbioru, które traktowano 1-metylocyklopropenem (rys. 3, 4).

Podczas przechowywania
W sezonie przechowalniczym 2011/2012 jabłka odmiany ‘Jonagored’ ulegały tylko jednej chorobie fizjologicznej, tj. rozpadowi miąższu (fot. 2). Skala tego problemu była jednak stosunkowo niewielka. Objawy rozpadu obserwowano praktycznie po przetrzymywaniu owoców w warunkach obrotu towarowego, dopiero po 8 i 9 miesiącach przechowywania, i tylko w przypadku jabłek zebranych w II terminie, których nie poddano działaniu preparatu SmartFreshTM. W tej kombinacji wydłużenie o 1 miesiąc sezonu przechowalniczego zwiększyło straty jabłek z 4,1% do 8,2%.

Fot. 2. Objawy rozpadu miąższu

Spośród chorób grzybowych notowano objawy gorzkiej zgnilizny (fot. 3). Występowanie tej choroby zależało w sposób istotny od kombinacji z preparatem SmartFresh^TM we współdziałaniu z terminem zbioru i długością przechowywania.

Fot. 3. Objawy gorzkiej zgnilizny na jabłku ‘Jonagored’

Współdziałanie takie rozpatrywane bezpośrednio po przechowywaniu wyraziło się w zdecydowanie większym nasileniu gnicia po 8 i 9 miesiącach przechowywania, ale tylko w przypadku owoców zbieranych w II terminie, które przechowywano bez użycia preparatu SmartFresh^TM. Użycie tego produktu zapobiegło występowaniu gorzkiej zgnilizny (tab.). Analogiczne współdziałanie odnotowane po symulowanym obrocie hurtowo-detalicznym wyraziło się podobnie jak bezpośrednio po przechowywaniu. Warto jednak zaznaczyć, że wówczas na jabłkach z II terminu zbioru objawy choroby stwierdzano już po 6 miesiącach przechowywania, zaś po 8 i 9 miesiącach przechowywania gorzka zgnilizna występowała również na owocach pochodzących z I terminu zbioru. Na ogół w każdym z tych przypadków użycie preparatu SmartFresh^TM zapobiegło gorzkiej zgniliźnie.

 
Z 1-MCP i bez jego użycia
Z przeprowadzonych badań wynika, że jabłka ‘Jonagored’ zebrane w początkowej fazie klimakterycznego wzrostu produkcji etylenu, w warunkach ULO bez użycia preparatu SmartFreshTM można bezpiecznie przechowywać do 8 miesięcy. Natomiast jabłka zbierane później, jako owoce fizjologicznie starsze, dość szybko stają się jednak zbyt miękkie dla konsumenta i jednocześnie mają zwiększoną podatność na rozpad miąższu i gorzką zgniliznę, zatem powinny być od momentu zbioru otoczone szczególną opieką. Ich przechowywanie w ULO bez użycia 1-MCP należy zakończyć po 4–5 miesiącach. W takich samych warunkach przechowywania, ale poddając jabłka działaniu preparatu SmartFresh^TM, sezon przechowalniczy może trwać 9 miesięcy, także w przypadku zbioru owoców po rozpoczęciu klimakterycznej produkcji etylenu. Wówczas można uzyskać wyższy plon jabłek niemal całkowicie pokrytych rumieńcem, bez pogorszenia ich zdolności przechowalniczej.

Prof. dr hab. Kazimierz Tomala
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Fot. 1-3 K. Tomala

Artykuł pochodzi z numeru 12/2013 MPS „Sad”