Bambusy to wiecznozielone rośliny o atrakcyjnym wyglądzie. To sprawia, że uprawa bambusów coraz częściej interesuje ogrodników i architektów krajobrazu. Wiele ich gatunków i odmian śmielej jest wprowadzanych do naszych ogrodów.
Uprawa bambusów jest w Polsce możliwa. Bambusy stają się ozdobą zarówno w ogrodzie, jak i w przestrzeni miejskiej. Ich charakterystyczne liście i łodygi uatrakcyjniają przestrzeń, ale też chłoną pyły i są barierą dla dźwięków.
By ich uprawa zaowocowała sukcesem i atrakcyjnym wyglądem powinniśmy wybrać rośliny mrozoodporne.
Piszemy o tym w tym artykule, gdzie prezentujemy i opisujemy poszczególne odmiany i gatunki bambusa nadające się do uprawy w Polsce.
Ważne jest też zadbanie o odpowiednie podłoże, stanowisko oraz właściwą uprawę i pielęgnację tych roślin.
Stanowiska do uprawy bambusów
Podłoże w ogrodzie.
W uprawie pojemnikowej większość bambusów dobrze rośnie w podłożach na bazie torfu. Wskazane są niekiedy dodatki poprawiające przepuszczalność i strukturę podłoża oraz krzemionka.
W gruncie rośliny te mogą rosnąć na różnych glebach, ale preferują dobrze przepuszczalne, bogate w materię organiczną i lekko kwaśne.
Uprawa bambusów na glebach ciężkich jest możliwa lecz bambusy znacznie wolniej się rozrastają, a na glebach bardzo ciężkich i mokrych dochodzi do gnicia korzeni i kłączy.
Nasłonecznienie.
Większość bambusów preferuje miejsca słoneczne do półcienistych, choć
niektóre gatunki bambusów (np. Indocalamus tesselatus, Sasa kurilensis, S. tsuboiana) dobrze znoszą miejsce zacienione.
Podlewanie i nawożenie roślin
Zdecydowana większość przydatnych do uprawy w naszych warunkach
klimatycznych gatunków bambusów lubi częste podlewanie i zraszanie oraz wysoką wilgotność powietrza, jednak nie toleruje (poza nielicznymi wyjątkami) zalegającej wody w podłożu.
Intensywność podlewania zależy od przepuszczalności gleby i rozmiarów rośliny.
Bambusy wymagają intensywnego nawożenia. Zaleca się dokarmianie roślin w
trzech dawkach w ciągu roku. W marcu, przed rozpoczęciem wzrostu, a później na przełomie maja i czerwca zawartość N : P : K w nawozie powinna być w proporcji 3 : 1 : 2, a przy ostatnim nawożeniu (we wrześniu) nie powinno się dostarczać roślinom azotu.
Nie należy nawozić bambusów w pierwszym roku po posadzeniu w ogrodzie, aby stymulować szybsze ukorzenianie się rośliny.
Bambusy dobrze reagują też na nawożenie organiczne.
Okrywanie i cieniowanie na zimę
Nawet najodporniejsze gatunki i odmiany powinny być zabezpieczane przed nadejściem mrozów. Zaleca się ściółkowanie przynajmniej 15-centymetrową warstwą suchych liści, słomy z obornikiem lub kompostu.
Jako dodatkową ochronę warto zastosować agrowłókninę lub tkaninę jutową.
Można też utworzyć tzw. chochoły, gdzie oprócz agrowłókniny dodatkową izolację stanowi słoma.
W przypadku większych egzemplarzy możliwe jest przygięcie pędów łukowato do ziemi i następnie okrycie ich agrowłókniną, mocno przytwierdzając ją do podłoża. Oczywiście, mimo dużej elastyczności pędów, pojawia się wówczas ryzyko ich wyłamania, zwłaszcza gdy zabieg ten przeprowadzany jest przy bardzo niskiej temperaturze.
Pierwsze zimy po posadzeniu są najbardziej niebezpieczne, dlatego okrycie powinno być bardzo staranne.
Dla bambusów, jako roślin zimozielonych, niebezpieczne jest również silne nasłonecznienie w lutym i marcu, kiedy grunt jest jeszcze zamarznięty. W miarę możliwości należy je wtedy cieniować, a kiedy grunt rozmarza – podlewać rośliny.
Nadmiar ściółki trzeba usunąć na wiosnę, gdyż może przyczynić się do gnicia nowo wyrastających pędów. W trakcie sezonu wegetacyjnego nie należy wygrabiać opadłych z bambusów liści. Stanowią one naturalną ściółkę i są źródłem potrzebnej bambusom krzemionki.
Bariery korzeniowe i cięcie
Nie wszystkie bambusy są ekspansywne. Te o krótkich kłączach, np. z
rodzaju Fargesia, nie wymagają stosowania barier korzeniowych, gdyż rosną w zwartych kępach.
Warto jednak skorzystać z takiego rozwiązania, jeśli chcemy kontrolować rozrost bambusów o kłączach szeroko się rozrastających.
Zwykle stosuje się bariery mechaniczne, a wśród nich najczęściej folię HDPE o grubości 1 mm i szerokości przynajmniej 65 cm.
Można zastąpić ją innym materiałem. Ważne, żeby był wystarczająco twardy i elastyczny.
Jesienią usuwamy wszystkie pędy próbujące przedostać się ponad barierą.
Pędy bambusa żyją przeciętnie 15 lat. Co roku na wiosnę dokonujemy cięć sanitarnych. Polegają one na na usunięciu starych, nieatrakcyjnych, uszkodzonych i martwych pędów. W przypadku bambusów o barwnych pędach warto również usunąć dolne odgałęzienia, eksponując w ten sposób dekoracyjne, kolorowe łodygi.
Bambusy w formowanych żywopłotach powinno się przyciąć zaraz po wyrośnięciu młodych pędów. Najczęściej wczesnym latem, natomiast niskie odmiany okrywowe najlepiej ciąć mocno na wysokości 5–10 cm nad ziemią w kwietniu, jeszcze przed rozpoczęciem wegetacji.
Choroby i szkodniki
Uprawa bambusów w gruncie nie jest trudna. Bambusy należą do odpornych roślin i bardzo rzadko wymagają interwencji. Czasami pewne problemy mogą przysporzyć mszyce, nornice, ślimaki, larwy chrząszczy i innych owadów. W uprawie pod osłonami pojawia się więcej zagrożeń. Największy problem stanowią przędziorki, które występując masowo powodują znaczne straty. Niekiedy pojawiają się grzyby sadzakowe, bardzo rzadko szara pleśń lub inne choroby grzybowe.
Uprawa bambusów – rozmnażanie
W szkółkarstwie zastosowanie ma przede wszystkim rozmnażanie wegetatywne bambusów. Możliwość rozmnażania tych roślin z siewu jest mocno ograniczona ze względu na niedostępność nasion.
Niektóre bambusy kwitną raz na kilkadziesiąt lat, a u niektórych w ogóle nie zaobserwowano kwitnienia. Poza tym wzrost bambusów uzyskanych z siewu nasion jest w znacznym stopniu nierównomierny.
Wiodący europejscy producenci materiału wyjściowego do dalszej produkcji bambusów wykorzystują głównie rozmnażanie metodą kultur tkankowych.
Wymaga to nie tylko posiadania specjalistycznego laboratorium, ale także wieloletniego doświadczenia w stworzeniu optymalnych warunków przy rozmnażaniu tych roślin, w szczególności w doborze odpowiednich pożywek dla poszczególnych gatunków. Bambusy wcale nie należą do najłatwiejszych roślin rozmnażanych tą metodą.
By uprawiać bambusy na mniejszą skalę można je rozmnażać przez podział kęp.
Należy tego dokonać ostrym narzędziem na przedwiośniu (na przełomie lutego i marca), zanim ruszy ich wegetacja. Bambusy znoszą ten podział bardzo różnie.
Generalnie kępowe bambusy z rodzaju Fargesia o krótkich kłączach reagują dość dobrze. Problemem może być podział większych bambusów o kłączach rozłogowych.
Już 2–3- letnie rośliny rozrastają się zwykle na tyle silnie, że kłącza owijają się wokół wnętrza doniczki. Po wyciągnięciu rośliny z pojemnika rozplątywanie jest nie tylko żmudne i czasochłonne, ale może doprowadzić do uszkodzenia kłączy.
Natomiast podział rośliny na 2 lub 3 części bez próby rozplątania prowadzi najczęściej do utraty części kłączy i osłabienia roślin otrzymanych w wyniku podziału.
Ponadto otrzymane tym sposobem sadzonki będą cechować się mocno zróżnicowanym wzrostem, co będzie z pewnością poważnym mankamentem z handlowego punktu widzenia.
Większość bambusów przydatnych do uprawy w naszym klimacie, w odróżnieniu od znacznej części gatunków „tropikalnych”, raczej słabo nadaje się do rozmnażania przez ukorzenianie sadzonek pędowych. Procent ukorzenionych tą metodą sadzonek jest niezadowalający, a bardzo często wręcz marginalny.
Lista mrozoodpornych bambusów do naszego klimatu
Artykuł Szymona Hosera pt. Bambusy cz. II opublikowany w dwumiesięczniku „Szkółkarstwo” 1/2013
