Jak twierdzi Łukasz Kłósek (fot.) z firmy Farmer z Bochni (woj. małopolskie), to nie rodzaj konstrukcji, stosowanych osłon czy sezonowość ich wykorzystania są czynnikiem decydującym o zainteresowaniu klientów danym obiektem foliowym. Najważniejszym kryterium jest profil upraw.
Producenci papryki, ze względu na krótki czas wegetacji tej rośliny, wybierają lekkie tunele foliowe, pojedyncze lub zblokowane, z kolei ogrodnicy uprawiający ogórki lub pomidory – te o mocnej konstrukcji, z wykorzystaniem dobrej izolacji termicznej z użyciem folii pompowanej. Warto pamiętać, że jednym z czynników decydujących o przydatności obiektów do uprawy warzyw jest możliwość ich wietrzenia. W zależności od konstrukcji obiektu foliowego, efektywną wymianę powietrza mogą umożliwić wietrzniki, np. górne dachowe, szczytowe oraz boczne (rolowanie lub opuszczanie osłony). W nowoczesnych obiektach foliowych powszechnie stosowane jest komputerowe sterowanie klimatem, które może być kompatybilne z innymi rozwiązaniami, np. wentylatorami, systemem zamgławiania czy cieniowania. Komputer klimatyczny, w oparciu o dane z czujników stacji pogodowej, umożliwia skoordynowanie wszystkich elementów technicznych w celu zapewnienia optymalnych warunków wzrostu roślin.
Co ciekawe, już kilkanaście lat temu producenci folii wprowadzili jeszcze jeden, bardzo ważny parametr, znany wszystkim „szklarniowcom” – rozproszenie światła (SUPER CRISTAL). Folie o takich właściwościach są przez nas polecane szczególnie do powłok pneumatycznych, rozpostartych na konstrukcji tunelu, w którym uprawa rozpoczyna się wczesną wiosną i kończy późną jesienią (występują okresowe niedobory światła). Odpowiednie rozproszenie światła ma także szczególne znaczenie w okresie długiego i bardzo słonecznego dnia. Należy też podkreślić, że ważną cechą specjalistycznej folii z efektem dyfuzji jest równomierne oświetlenie roślin, także w ich dolnych partiach – mówił Ł. Kłósek.
Marcin Kościelny (fot.), przedstawiciel firmy Agro-Sur z Rogoźnika (woj. śląskie), do produkcji warzyw proponował lekkie tunele ustawiane pojedynczo albo w blokach kilkunawowych (szerokość nawy 7–12 m). Do uprawy pomidorów lub ogórków polecał standardowe, wysokie tunele o szerokości 9,6 m. Jak przekazał, ogrodnicy coraz częściej poszukują także osłon całorocznych, umożliwiających samodzielną (w gospodarstwie) produkcję rozsady.
Producenci odchodzą od budowy obiektów o konstrukcji drewnianej i zastępują je nowoczesnymi obiektami o stalowej, mocnej konstrukcji. Warto zauważyć, że często są nieświadomi, iż uprawa roślin w takich obiektach wymaga „nowego” doświadczenia i nauki. Niestety, wśród ogrodników jeszcze gdzieniegdzie panuje przekonanie, że mając tunel o niewielkich gabarytach i małej kubaturze, zaoszczędzą np. na ogrzewaniu i docelowo poniosą mniejsze koszty produkcji – nic bardziej mylnego. Zmieniają się trendy oraz technologia uprawy. Odchodzi się już od niskich tuneli, o mało wydajnej wentylacji. Dąży się do optymalizacji uprawy. Należy pamiętać, że duża kubatura ułatwia utrzymanie odpowiedniej temperatury i wilgotności powietrza. Ponadto zapewnia lepsze przystosowanie do regulacji mikroklimatu niż w tradycyjnych tunelach – mówił M. Kościelny.
Oleg Jakowyszczuk (fot.), reprezentujący firmę Imago (spółka-córka Geo Polska) z Imielina (woj. śląskie), poinformował, że wysokie tunele foliowe używane w produkcji ogrodniczej umożliwiają stworzenie specyficznego klimatu, gwarantującego uprawę roślin, które w środowisku naturalnym bez osłaniania nie byłyby w stanie wydać plonu. Zabezpieczają rośliny przed zbyt niską temperaturą, wiatrem, gradem, deszczem. Do uprawy warzyw mogą być stosowane wysokie, wolno stojące obiekty (o szerokości 7–11 m) lub nowoczesne zblokowane (szerokość pojedynczej nawy 7–10 m).
Niezależnie od rodzaju tunelu, konstrukcja charakteryzuje się wysoką wytrzymałością. Przenikające przez osłonę promienie słoneczne przyczyniają się do gwałtownego wzrostu temperatury wewnątrz obiektu. Nadmiar ciepła powoduje natomiast powstanie niekorzystnych warunków termicznych dla uprawianych roślin. Stąd konieczna jest wentylacja. Przykładowo, wentylacja w obiektach zblokowanych może odbywać się za pomocą systemu rolowania folii z dołu do góry na ścianach bocznych i szczytowych. We wszystkich obiektach montujemy także górny wietrznik kalenicowy (pojedynczy lub podwójny). Z kolei w specjalistycznych tunelach możemy zastosować rolowany dach (5, 6 naw jednocześnie). W tym rozwiązaniu otwiera się 100% powierzchni dachu, co np. przy opóźnieniu sprzedaży rozsad zapewnia warunki zbliżone do panujących na zewnątrz. W przypadku małej kubatury obiektu, warte uwagi jest zastosowanie wentylatorów mieszających, dzięki którym będzie można wspomóc wietrzenie. Zamontowany w górnej części tunelu wentylator wspomoże równomierne utrzymanie temperatury oraz wilgotności w obiekcie uprawowym poprzez mieszanie ciepłego powietrza gromadzącego się w tunelu z zimnym, zasysanym z zewnątrz – mówił O. Jakowyszczuk.
W przypadku upraw prowadzonych w okresach niedoboru promieniowania słonecznego, godny uwagi jest wybór folii o zwiększonej przepuszczalności i odpowiednim rozproszeniu światła, dostosowanym do warunków klimatycznych dla danej szerokości geograficznej. Standardem są już materiały osłonowe z powłoką np. anti-dust – zmniejszającą przyleganie pyłów oraz zanieczyszczeń powierzchniowych. Powszechnie stosowana jest także powłoka antykondensacyjna.
Nowe możliwości daje natomiast technologia produkcji 7-warstwowej folii ogrodniczej. Możemy tutaj mówić o dwóch zjawiskach: wzmocnieniu i ulepszeniu znanych już wcześniej efektów folii (np. antykondensacyjny, antymgłowy) oraz o zupełnie nowych właściwościach (np. folia delaminacyjna, nieprzepuszczająca gazów). Dzięki tej innowacji branża ogrodnicza otrzymuje kolejne narzędzie, które poprzez bardziej precyzyjne dopasowanie do typu i strategii uprawy, warunków geograficznych czy zastosowanej konstrukcji, może efektywniej wspomagać produkcję – mówił O. Jakowyszczuk.
Jak przekazał Marek Jamry (fot.) z firmy Haygrove Poland z Kępna (woj. wielkopolskie), koncepcja nowoczesnych, wysokich tuneli opiera się na stalowej, skręcanej konstrukcji. Duża kubatura zapewnia odpowiedni klimat dla wzrostu roślin i minimalizuje wahania temperatury powietrza. Do produkcji warzyw (np. papryki) najczęściej wykorzystywane są tunele zblokowane, wielonawowe o średnicy rur 40 mm. Szerokie, rolowane bramy wykonane ze zbrojonej folii pozwalają na swobodny wjazd ciągnikiem, a duża kubatura – wykonanie prac mechanizacyjnych bez uszkodzenia obiektu.
Ciekawą propozycją dla producentów ogórków i pomidorów, którą proponuje firma Haygrove, są tunele z pompowaną podwójną folią, o wzmocnionej konstrukcji w stylu gotyckim, z zastosowaniem rur o średnicy 50 mm lub60 mm oraz z bramami przesuwnymi, wykonanymi z poliwęglanu. Folia może być z powodzeniem rozpostarta przez cały rok, ponieważ konstrukcja jest odpowiednio wzmocniona, żeby wytrzymać napory wiatru czy śniegu.
Nowoczesne obiekty foliowe wymagają odpowiedniego wietrzenia. W tunelach o długości do 40 m specjalista z firmy Haygrove zalecał stosowanie wietrzników szczytowych, z kolei w dłuższych– wietrzenie górne, poprzez seryjne otwieranie dachu. Poza otwieraniem bram tuneli, ważna jest możliwość wietrzenia bocznego, czyli podwinięcia do góry folii ścian. Jest to istotne zwłaszcza w przypadku tuneli o długości 100 m i więcej. Wówczas nie dochodzi do nadmiernego wzrostu temperatury w obiekcie. Zastosowanie w tunelach foliowych podwójnej folii, tzw. poduszki powietrznej, o grubości do ok. 30 cm powoduje ograniczenie strat ciepła, uzyskanie oszczędności energetycznej, zmniejszenie wahań temperatury powietrza, a tym samym zapewnia optymalne warunki dla uprawianych roślin.
