Stosowanie biodegradowalnych folii ściółkujących w dobie zrównoważonego rolnictwa ma ogromne znaczenie. O problemach związanych z wykorzystaniem folii z tworzyw sztucznych w uprawie warzyw oraz o zaletach biodegradowalnej folii z ecovio® M jako alternatywie, korzystnej dla środowiska naturalnego rozmawiałam z dr Agatą Kruszec oraz Maciejem Witą z firmy BASF Polska.
Anna Wilczyńska: W dobie wszechobecnych odpadów z tworzyw sztucznych, generowanych przez rolnictwo oraz coraz większych problemów z ich utylizacją, wzrasta znaczenie rozwiązań korzystnych dla środowiska naturalnego. Czy folia z ecovio® M spełnia normy zrównoważonego rolnictwa?
Agata Kruszec (A.K.) Oczywiście. Zacznijmy może od odpowiedzi na pytanie, dlaczego w ogóle folie do ściółkowania stają się coraz bardziej nieodzowne w rolnictwie. Wg FAO, Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa, globalna produkcja rolna musi wzrosnąć o 70%, jeśli chcemy wykarmić światową populację, która w 2050 r. ma wzrosnąć do 9 miliardów ludzi. Zastosowanie biodegradowalnych i w pełni kompostowanych folii do ściółkowania przyczynia się do sprostania temu wyzwaniu, zgodnie z zasadami zrównoważonego rolnictwa. Dzięki ich stosowaniu wzrasta ilość plonów, równocześnie oszczędzamy do 30% wody w uprawach, stabilizujemy temperaturę gleby, zwiększamy ochronę przed zachwaszczeniem, wymywaniem czy insektami. Co jeszcze? Ponieważ folie te posiadają certyfikowane właściwości biodegradowalności i kompostowalności w glebie, pod koniec sezonu nie trzeba ich zbierać z pól, po ich zaoraniu folia ta ulegnie biodegradacji, czyli rozpadnie się na wodę, biomasę i dwutlenek węgla. To wartość dodana w stosunku do standardowych rozwiązań – pomijamy w ten sposób kwestie związane ze zbiorem i utylizacją, ewentualnie recyklingiem folii pod koniec sezonu. Co ważne – nie dochodzi do zanieczyszczenia gleby mikroplastikami.
Jakie problemy wynikają ze stosowania folii z tworzywa sztucznego?
Maciej Wita (M.W.): Problemów tych może być wiele i tak naprawdę dla jednego producenta będą większym wyzwaniem, a dla drugiego – żadnym. To zależy od organizacji pracy gospodarstwa i, podejścia producenta do kwestii ekologicznych.
Generalnie można wymienić problem zbioru folii z tworzywa sztucznego po zakończonej uprawie. Uprawa warzyw na glebie ściółkowanej prawie zawsze kończy się jesienią, kiedy jest już mokro, zimno i wietrznie, a więc nie są to warunki korzystne do ręcznego zwijania materiału ściółkującego. Ponadto, w przypadku oddania do recyklingu, należy spełnić podstawowy warunek – folia nie może być zanieczyszczona ziemią, a w przypadku produkcji rolniczej, jest praktycznie niemożliwe.
Kolejnym problemem jest kwestia utylizacji odpadów, w tym przypadku mowa o folii z tworzywa sztucznego. Obecnie, nie ma żadnego rozwiązania systemowego, które zapewniałoby odbiór zużytych folii plastikowych z gospodarstw, w efekcie czego w polskich gospodarstwach znajduje się potężna ilość tego typu odpadów, które w najlepszym wypadku leżą za stodołą, a w najgorszym przypadku użyję gry słów – sprawa jest skomplikowana i kiedyś się do tego dokopiemy.
Czy folia z ecovio® M dorównuje właściwościom standardowych folii polietylenowych?
M.W.: Pomimo znaczących różnic w grubości obu rodzajów folii nie ma większych różnic między nimi, jeśli chodzi o pełnione role. Folia z ecovio® M tak samo się rozwija, jest nawet bardziej elastyczna, co ma szczególne znaczenie przy formowaniu zagonów, tak samo pełni funkcję ograniczenia zachwaszczenia czy ochrony przed odparowaniem wody z gleby. Zatem odpowiadając na pytanie – czy folia z ecovio® M dorównuje właściwościami folii polietylenowych odpowiem: tak, a nawet je przewyższa, ponieważ po zakończeniu sezonu nie zbieramy jej z pola, ulega ona biodegradacji w glebie.
Z jakich komponentów wykonana jest folia z ecovio® M?
A.K.: Rozwiązanie, o którym mówimy, produkowane jest z biodegradowalnego w glebie tworzywa ecovio® M, stąd wymieniamy je w nazwie tego produktu. Jeżeli przyjrzymy się samej chemii tego surowca, to jest to kopoliester o nazwie PBAT (adypinian tereftalanu butylenu), czyli w nazewnictwie BASF ecoflex®, drugi składnik zaś to PLA (polilaktyd), pochodzący ze skrobi kukurydzianej, nie zawierającej GMO. Jest też oczywiście biodegradowalny barwnik. Sama produkcja folii do ściółkowana przebiega metodą wtrysku, składa się z kilku warstw. Taki sposób produkcji umożliwia zachowanie np. odpowiednich właściwości mechanicznych przy znacznym obniżeniu grubości folii. W ten sposób oszczędzamy także surowce do jej produkcji. Warto zaznaczyć, że biodegradowalność w glebie tego produktu jest poświadczona certyfikatem wg normy DIN EN 17033.
W jakich krajach folia z ecovio®M jest dopuszczona do użytkowania i w jakich gatunkach najlepiej się sprawdza?
A.K.: Rozwiązanie to wprowadzamy globalnie, projekty wdrożeniowe, a także już komercyjne są prowadzone na każdym kontynencie. W każdym przypadku certyfikujemy nasze rozwiązanie wg lokalnych norm na biodegradowalność w glebie we współpracy z lokalnymi instytucjami certyfikującymi. W Europie jesteśmy ogólnie dostępni z naszym rozwiązaniem, mamy np. świetne wieloletnie doświadczenia we Włoszech, Hiszpanii, Francji, ale także np. na Ukrainie, działamy wielotorowo i aktywnie w niemal każdym kraju. Nasze działania skupiają się na segmencie warzywniczym, w Polsce przetestowane zostały wdrożenia w uprawie pomidora i ogórka gruntowego, sałaty, dyni, cukinii, papryki.
Czy folia ściółkująca o grubości zaledwie 15 μm może być wytrzymała i niezawodna w uprawie warzyw?
M.W.: Jeśli producent praktykuje stosowanie folii 25um i więcej to rzeczywiście 15um może się wydawać mało, ale nie nazwałbym tej grubości zaledwie 15um, ponieważ profesjonalna produkcja warzyw na folii często odbywa się z wykorzystaniem folii polietylenowych grubości właśnie 15um. Folia z ecovio® M w swojej grubości zawiera tak naprawdę 3 warstwy, tzn. na etapie produkcji nie powstaje od razu folia 15um, ale są to 3 warstwy ułożone do siebie prostopadle, dzięki czemu wytrzymałością dorównuje standardowym foliom polietylenowym. Zaznaczyć tutaj należy, że dla folii biodegradowalnych grubość 15um to duża wartość. W produkcji warzyw najczęściej wykorzystuje się folię o grubości 12um i mniej w zależności od gatunku upraw. Cieńsze folie z ecovio® M również znajdują się w ofercie polskiego producenta.
Jakie praktyczne korzyści wynikają ze stosowania w ściółkowaniu folii z ecovio® M?
M.W.: Tak jak wspomniałem wcześniej – praktycznymi korzyściami są przede wszystkim etap zakończenia produkcji i likwidacji plantacji w kilka godzin, a nie kilka dni czy nawet tygodni jak to ma miejsce w przypadku folii polietylenowych. Idąc dalej, na pewno kolejną praktyczną korzyścią będzie to, że wykorzystując folię biodegradowalną producent nie musi martwić się co później z tą folią zrobić, bo folię z ecovio® M rozdrobni, zaora, a mikroorganizmy glebowe zrobią resztę za niego.
Po ilu dniach udaje się całkowity poziom biodegradacji i co wpływa na rozkładanie się materiału w czasie?
A.K.: Sam proces biodegradacji zależy od kilku istotnych czynników, jakimi są ekspozycja na słońce, czyli temperatura, wilgotność i dostęp do tlenu, jej szybkość zależy także od rodzaju gleby i składu mikroorganizmów w glebie. Dlatego też grubości folii dobierane są do warunków klimatycznych i glebowych danej szerokości geograficznej. Stąd też zanim przystąpiliśmy do wdrażania folii z ecovio® M w Polsce, przebadaliśmy to rozwiązanie w Instytucie Ogrodnictwa – PIB w Skierniewicach. Zasadniczo idea jest taka, aby rozwiązanie było na tyle stabilne, by nie podlegało przedwczesnej biodegradacji w trakcie sezonu, a jednocześnie w ciągu sezonu na tyle biodegradowało, tzn. stawało się na tyle kruche, aby po zbiorach wszystkich plonów można było spokojnie zaorać pole wraz z folią, a dalsze procesy kompletnej biodegradacji mogły przebiegać już w glebie. Warto podkreślić, że kluczową rolę w procesie biodegradacji odgrywają wspomniane mikroorganizmy, czyli grzyby i bakterie, które traktują naszą folię do ściółkowania jak pożywienie, zjadają ją, czyli rozkładają za pomocą enzymów, a w wyniku tych procesów powstaje woda, biomasa i dwutlenek węgla.
Jak oceniona została przydatność folii biodegradowalnej z ecovio®M przez Instytut Ogrodnictwa – Państwowy Instytut Badawczy w Skierniewicach?
A.K.: W sezonach 2017 i 2018 przeprowadzone zostały niezależne badania na temat zastosowania biodegradowalnej folii do ściółkowania z ecovio® M w Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach. W trakcie badań została oceniona trwałość folii biodegradowalnej, przeprowadzona została analiza mikrobiologiczna zasiedlenia przez organizmy glebowe, jako warunku koniecznego do zaistnienia biodegradacji oraz ocena przydatności folii do ochrony przed chwastami. Doświadczenie polowe przeprowadzono na Polu Doświadczalnym w czterech powtórzeniach. W badaniach potwierdzona została zasadność stosowania biodegradowalnych folii do ściółkowania w kontekście naszych warunków klimatycznych, potwierdzono również biodegradowalność w glebach występujących w Polsce. Zastosowanie folii ściółkującej z ecovio® M skutecznie chroniło także przed wschodami chwastów i korzystnie wpływało na plony – ich ilość i szybkość dojrzewania.
Czy folia z ecovio® M ma zastosowanie wyłącznie do ściółkowania zagonów uprawowych? Czy może również zabezpieczyć roślin przed spadkiem temperatury?
M.W.: Jeżeli mówimy o produkcji warzyw z siewu sianych wiosną lub sadzonych z rozsady na folię, to folia z ecovio® M, podobnie jak folie z tworzywa sztucznego, również spełnia dwie podstawowe funkcje: ogrzewa glebę i utrzymuje wyższą temperaturę pod folią niż temperatura na otwartym polu. Natomiast jeśli pyta Pani, czy tę folię wykorzystuję się jak np. agrowłókninę do przykrycia większych już roślin lub intensywnie rosnących to odpowiedź brzmi nie – folia z ecovio® M jest folią ściółkującą, a nie okrywającą.
Rozmawiała
Anna Wilczyńska
Zapraszamy do obejrzenia materiału filmowego dotyczącego zastosowania folii z ecovio® M w uprawie warzyw.
