Na plantacji czosnku wiosną

W poprzednim artykule przedstawiłem informacje dotyczące doboru stanowiska, jego przygotowania oraz terminu rozpoczęcia uprawy i odmian czosnku do nasadzeń jesiennych. Poniżej udzielam kilku wskazówek odnośnie zabiegów pielęgnacyjnych, jakie przeprowadza się wiosną na plantacjach czosnku – zarówno tych z nasadzeń jesiennych, jak i dopiero zakładanych.

Wiosenne sadzenie czosnku
Jesienną uprawę gleby i nawożenie korygujemy wiosną, przeprowadzając tylko lekkie bronowanie pola. Na tak przygotowanym stanowisku czosnek jary należy sadzić możliwie jak najwcześniej, tj. przed 5 kwietnia, aby przy stosunkowo krótkim dniu rośliny mogły wytworzyć jak największą masę liści, co wpłynie na wielkość plonu. Obecnie w Polsce zarejestrowane są dwie odmiany czosnku jarego: ‘Jankiel’ i ‘Jarus’.

Nawożenie uzupełniające
Na plantacji czosnku ozimego wiosną pozostawiamy rozłożoną jesienią ściółkę, którą stanowi słoma, sieczka lub obornik, gdyż zabezpieczy ona glebę przed nadmiernym parowaniem (wysychaniem) i ograniczy zachwaszczenie. Do czasu wykopywania główek z ziemi ściółka zdąży się rozłożyć i nie będzie utrudniać zbioru.

Nawożenie potasowo-fosforowe powinno być wykonane jesienią, przed sadzeniem ząbków. Dostarczanie tych pierwiastków wiosną jest ryzykowne ze względu na możliwość wystąpienia suszy, co utrudni rozłożenie się tych nawozów w glebie. Konieczne jest natomiast wiosenne uzupełnienie azotu, gdyż składnik ten mógł zostać wypłukany z gleby przez wody opadowe lub z topniejącego śniegu. Rośliny czosnku absolutnie nie mogą odczuwać „głodu” azotu. Dlatego pierwszą dawkę tego pierwiastka podajemy wiosną jak najwcześniej (tuż po rozpoczęciu wegetacji), a następne – pod koniec kwietnia oraz pod koniec maja. Łączna dawka na hektar nie powinna przekraczać 120 kg N. Należy także pamiętać, że przy ściółkowaniu materią organiczną trzeba zwiększyć nawożenie tym pierwiastkiem, ponieważ ściółka absorbuje część dostarczanego azotu.
Czosnek bardzo dobrze reaguje na dokarmianie dolistne nawozami zawierającymi mikroelementy, przeznaczonymi dla warzyw cebulowych. Zabieg ten (w formie opryskiwania) należy wykonać wieczorem.

Pielęgnacja plantacji czosnku
Wskazane jest spulchnianie gleby, szczególnie zwięzłej, aby nie doszło do jej zaskorupienia. W efekcie tego zabiegu ułatwiona zostaje ponadto wymiana gazowa i przewietrzanie systemu korzeniowego. Trzeba jednak mieć na uwadze, że każde wzruszanie gleby skraca bądź całkowicie niweluje działanie herbicydów – w ten sposób niszczy się bowiem „film herbicydowy” na jej powierzchni.
 
Czosnek jest rośliną wrażliwą na brak wody i dlatego podczas suszy powinno się nawadniać plantację. Najlepszym sposobem jest zastosowanie nawadniania kropelkowego. Dzięki temu ograniczy się występowanie chorób, na co narażone są rośliny w przypadku deszczowania. Jeżeli jednak możliwe jest wyłącznie deszczowanie, nawadnianie należy przeprowadzać rano, aby rośliny jak najszybciej obeschły. Dostarczenie im wody w okresie tworzenia główek wpływa na lepsze wykorzystanie składników pokarmowych z gleby i zwiększenie masy ząbków.
Wiosną jednoroczne chwasty dwu- i jednoliścienne na plantacji czosnku (fot. 1, 2) należy zwalczać herbicydem Stomp 330 EC. Do niszczenia jednoliściennych chwastów, w tym perzu, po wschodach czosnku należy użyć graminicydów Fusilade Forte 150 EC lub Targa Super 05 EC, a zabieg przeprowadzić zgodnie z instrukcją stosowania środków, dołączoną do opakowania i zaleceniami aktualnego programu ochrony warzyw przed chwastami.

Fot. 1. Chwasty na plantacji czosnku wpływają na redukcję plonu tego warzywa

Fot. 2. Plantacja czosnku w dobrej kulturze, odchwaszczana herbicydami

[NEW_PAGE]Przyspieszanie zbioru czosnku
Jeżeli chcemy przyspieszyć uprawę, aby zbierać czosnek już w maju, jako nowalijkę, plantację należy przykryć agrowłókniną, która zwiększy tempo wegetacji roślin. Osłonę zakłada się bardzo wcześnie wiosną i utrzymuje na roślinach do końca kwietnia. Z racji niewielkiej masy, nie będzie ona powodować zniekształcenia liści czosnku. Do uprawy na zbiór przyspieszony bardzo dobrze nadaje się najwcześniejsza odmiana czosnku, czyli Ceves.

Ochrona uprawy czosnku
Choroby. Największe zagrożenie dla roślin czosnku stanowią odglebowe choroby grzybowe, których szczególne nasilenie występuje w latach ciepłych i wilgotnych. W przypadku porażenia przez grzyb Sclerotium cepivorum, sprawcę białej zgnilizny cebuli, liście czosnku żółkną i więdną, korzenie zanikają, a na główce pojawia się biały nalot grzybni. Zgnilizna szyjki (wywoływana przez grzyby z rodzaju Botrytis – B. aclada, B. squamosa, B. byssoidea) objawia się zahamowaniem wzrostu i stopniowym zamieraniem roślin, a główki w czasie przechowywania murszeją. Fuzarioza (Fusarium spp.) jest natomiast przyczyną żółknięcia liści i więdnięcia całych roślin czosnku, spowodowanego zniszczeniem systemu korzeniowego. Chorobom tym można przeciwdziałać poprzez używanie kwalifikowanego, zdrowego, odkażonego materiału nasadzeniowego, prawidłowe zmianowanie (3–5-letnia przerwa w uprawie na polu, na którym występowały te choroby) oraz usuwanie z plantacji roślin porażonych. Niestety obecnie nie ma zarejestrowanych fungicydów do ochrony czosnku, a używanie preparatów zalecanych w cebuli (mimo iż może być skuteczne) jest niezgodne z prawem.

Innym niebezpieczeństwem dla roślin czosnku jest bakterioza, choroba rozpowszechniana przez takie szkodniki, jak błotniszka czosnkówka i nicienie. Jej występowaniu sprzyjają ponadto ulewne deszcze i wysoka temperatura. Objawami choroby jest wodniste, śluzowate gnicie pojedynczych łusek oraz żółte zabarwienie gnijących ząbków. Prawidłowe zmianowanie i profilaktyczne opryskiwanie preparatem zawierającym wyciąg z grejpfruta mogą ograniczyć populację bakterii wywołujących tę chorobę.

Szkodniki. Błotniszka czosnkówka to muchówka, która pojawia się na plantacji czosnku wczesną wiosną. Składa jaja w okresie wyrastania liści czosnku. Larwy żerują, uszkadzając liście, co może doprowadzić do całkowitego zamierania roślin. Podczas ciepłej pogody na liściach mogą występować drobne, srebrzyste plamki, w których obrębie widoczne są czarne, drobne grudki. Przy dużym nasileniu liście żółkną i mogą zasychać. Jest to efekt żerowania wciornastków, a czarne grudki – odchody tego szkodnika świadczą o aktywności owadów. Obecnie nie ma zarejestrowanych zoocydów do walki z wymienionymi szkodnikami, a stosowanie pyretroidów w okresach występowania muchówek błotniszki na plantacji, bądź stwierdzenia aktywnych wciornastków, jest niedozwolone.

Niszczyk zjadliwy to nicień, który uszkadza piętkę i korzenie czosnku, czym powoduje zahamowanie wzrostu i zamieranie roślin. Z powodu braku możliwości chemicznej walki z tym szkodnikiem należy prowadzić działania zapobiegawcze, z których najważniejsze to przestrzeganie przerwy w uprawie czosnku i innych roślin żywicielskich (owsa, pietruszki, selera, bobu, ziemniaka) na tym samym stanowisku przez 5–8 lat oraz używanie do produkcji kwalifikowanego materiału nasadzeniowego.

Ogławianie i zbiór
Bardzo ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym jest ogławianie czosnku. Odmiany strzałkujące wypuszczają pęd kwiatostanowy, który należy jak najszybciej usunąć, gdyż pozostawienie go może spowodować redukcję plonów o około 25%. Zbiór główek czosnku ozimego uprawianego konwencjonalnie przypada na początek lipca, a jarego – na koniec tego miesiąca. Czosnek można zbierać stopniowo, rozpoczynając od fazy zielonych roślin ze słabo wykształconymi ząbkami (sprzedaż w pęczkach jako nowalijka), a kończąc na pełnej dojrzałości roślin z wykształconymi ząbkami. Termin ostatecznego zbioru należy dokładnie ustalić na podstawie obserwacji, gdyż zbyt długie przetrzymywanie roślin w glebie powoduje obumieranie łusek okrywających ząbki i rozpad główek. Z powodu pękania łusek na główkach, zebrany materiał ma niewielką wartość handlową i może być przeznaczony tylko do przemysłu. Ostatecznym terminem zbioru jest moment, gdy na roślinie pozostało 3–5 zielonych liści, a w przypadku odmian bezstrzałkowych i czosnku wiosennego – wówczas gdy 50% roślin się pokłada.
Zbiór przeprowadzamy bardzo ostrożnie, aby nie uszkadzać główek. Należy zwracać uwagę na to, aby nie obijać ząbków w trakcie przenoszenia, gdyż następstwem takich uszkodzeń może być gnicie. Po wykopaniu główki powinno się jak najszybciej dosuszyć w przewiewnym i zacienionym miejscu (fot. 3). Czyszczenie z suchych łusek (fot. 4) przeprowadza się dopiero po dosuszeniu. Produkt handlowy przygotowuje się zgodnie z zapotrzebowaniem i wymaganiami odbiorcy. Plon odmian ozimych może sięgać 10 t/ha, a jarych – 5 t/ha.

Fot. 3. Główki czosnku należy dosuszać w przewiewnym, zacienionym miejscu

Fot. 4. Po dosuszeniu można przystąpić do czyszczenia główek z zewnętrznych, spękanych łusek

Opłacalność produkcji czosnku
Produkcja czosnku w Polsce, pomimo że jest narażona na wiele zagrożeń związanych przede wszystkim z przebiegiem pogody (przezimowanie plantacji oraz dalsza wegetacja roślin uzależniona od braku lub nadmiaru opadów), jest w dalszym ciągu opłacalna. Producenci nie muszą się obawiać braku zbytu, gdyż rodzima produkcja pokrywa tylko około 30% zapotrzebowania rynku krajowego. Zmienić się jednak powinien sposób handlu polskim czosnkiem, tak aby był on dostępny w dużych sklepach i w ten sposób miał szansę konkurowania z czosnkiem importowanym.

Łukasz Knafel
Polanowice

Related Posts

None found

Poprzedni artykułSkładka zdrowotna w Trybunale Konstytucyjnym
Następny artykuł100 dni ministra rolnictwa

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Wpisz treść komentarza
Wpisz swoje imię

ZGODA NA PRZETWARZANIE DANYCH OSOBOWYCH *

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany, podajesz go wyłącznie do wiadomości redakcji. Nie udostępnimy go osobom trzecim. Nie wysyłamy spamu. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem*.