Uprawa czarnej maliny

Wartość biologiczna owoców maliny czarnej (Rubus occidentalis L.) sprawia, że jest to gatunek uprawiany od dawna w USA. Wzrost konsumpcji owoców tego gatunku jest rezultatem badań nad ich zdrowotnymi właściwościami. Czy w Polsce także nadszedł czas na zainteresowanie się uprawą czarnej maliny?

Dlaczego malina czarna?
Owoce maliny czarnej mają znacznie wyższy potencjał antyoksydacyjny niż maliny czerwonej i jeżyny. Także zawartość antocyjanów w owocach maliny czarnej (ok. 5,5 g na 100 g suchej masy) przewyższa pięciokrotnie ich ilość w owocach maliny czerwonej (ok. 1 g na 100 g s.m.), a także jeżyny (200–300 mg/100 g). Owoce maliny właściwej i maliny czarnej są również bogatym źródłem makroelementów, w tym potasu (177–145 mg/100 g ś.m.) oraz wapnia (25–35 mg/100 g ś.m.), magnezu (10–22 mg/100 g ś.m.) i cynku (0,13–0,14 mg/100 g ś.m.). Jednocześnie w wyższych stężeniach w owocach maliny czarnej występują miedź (0,022 mg/100 g ś.m.) i żelazo (0,19 mg/100 g ś.m.), co może mieć znaczenie w profilaktyce anemii.

Owoce mogą być surowcem do wytwarzania soków, dżemów, a także mogą być używane jako dekoracja ciast i deserów. Sok z owoców czarnej maliny jest również stosowany jako naturalny barwnik.
 
Plantacje towarowe
Malina czarna owocuje na pędach dwuletnich, a zbiór odbywa się od początku do drugiej połowy lipca. We wschodniej części USA uprawa czarnej maliny ma dość długą tradycję. W ostatnich kilku latach uległa jednak ograniczeniu do kilkuset hektarów ze względu na brak w doborze odmian plennych i równocześnie odpornych na choroby. Największe plantacje czarnej maliny znajdują się obecnie w stanie Oregon. W Polsce nie ma dotychczas tradycji uprawy czarnej maliny. Jej krzewy są sadzone głownie w ogrodach przydomowych, a nieliczne plantacje tego gatunku są m.in. w województwie świętokrzyskim. Najlepsze do uprawy krzewów tego gatunku są gleby o pH od 5,6–6,2.
 
Ze względu na podatność odmian czarnej maliny na choroby w jednym miejscu można je uprawiać przez 3–5 lat.

We wschodniej części Stanów Zjednoczonych malinę czarną uprawia się z przeznaczeniem na owoce deserowe. W celu uzyskania owoców wyższej jakości krzewy prowadzone są przy podporach. W zachodnich stanach owoce te produkuje się głownie z przeznaczeniem do przetwórstwa. Na plantacjach krzewy są cięte na 1 m i prowadzone w formie wolnostojącej do zbioru mechanicznego. W krzewie pozostawia się około 5 silnych pędów. Pędy cienkie należy usunąć, aby nie osłabiały rośliny.

Wczesnym latem ucina się wierzchołki pędów, co powoduje ich rozgałęzianie, a następnie formują się pąki na owocowanie w następnym roku. Po zbiorze, w połowie lata, pędy dwuletnie zamierają. Można je wtedy usunąć, wycinając tuż przy ziemi, i spalić, co ogranicza choroby i szkodniki. Wiosną przycinane są rozgałęzienia pędów, które uformowały się pod koniec poprzedniego lata.

Asortyment odmian maliny czarnej
Odmiana ‘Jewel’ została wprowadzona do produkcji w Stanach Zjednoczonych w latach 60. ub.w. (wyhodowana w 1957 r.). Jej owoce są jędrne, z połyskiem, smaczne. Rośliny rosną silnie, pędy są odporne na przemarzanie. Jest to jedna z odmian najbardziej odpornych na choroby, rośliny nie są porażane przez antraknozę maliny. W doświadczeniu prowadzonym w Brzeznej z roślin odmiany ‘Jewel’ uzyskiwano plon ok. 1,1 kg/roślinę (uprawa w glebie pod daszkami) oraz owoce o masie ok. 2,5 g. Odmiana ‘Jewel’ sprawdzona w doświadczeniach w spółce Niwa będzie dostępna w sprzedaży w kolejnym sezonie.


‘Jewel’; fot. A. Orzeł

‘Mac Black’ rodzi średniej wielkości owoce. Dojrzewanie następuje zwykle od 7 do 10 dni po ‘Jewel’. Krzew charakteryzuje się silnym wzrostem i dobrą odpornością na przemarzanie. Wadą odmiany są jednak zbyt miękkie owoce.

Na polskim rynku dostępne są obecnie dwie odmiany czarnej maliny: ‘Bristol’ i ‘Litacz’. Bardziej popularną w uprawie jest owocująca na dwuletnich pędach ‘Bristol’. Odmiana ta wytwarza owoce średniej wielkości (1,6 g), jędrne, słodkie (ekstrakt 13,2OBrix, kwasowość 1,2), smaczne, o błyszczącej skorce. Jest to odmiana plenna, tolerancyjna na mączniaka, ale niestety podatna na antraknozę i wirusy.


‘Bristol’; fot. K. Król-Dyrek

‘Litacz’ to odmiana wyhodowana w SZD Brzezna (pochodzi ze swobodnego zapylenia odmiany ‘Bristol’). Owocuje na pędach dwuletnich. Zbiór owoców przypada na koniec czerwca (tydzień wcześniej niż odmiany ‘Bristol’). Owoce są średniej wielkości, kuliste, czarne z silnym omszeniem, zwarte, słodkie (ekstrakt 13,0OBrix, kwasowość 1,3) i smaczne. W doświadczeniu prowadzonym w Brzeznej średnia masa owoców odmiany ‘Litacz’ wynosiła 1,6 g. Owoce tej odmiany nadają się do przetwórstwa ze względu na dobre zachowywanie kształtu po rozmrożeniu, a także na bardzo wysoką zawartość antocyjanów. Nie obserwowano zamierania pędów tej odmiany spowodowanego przez antraknozę. Największym problemem w uprawie odmiany ‘Litacz’ jest jednak podatność roślin na wirusa krzaczastej karłowatości maliny (RBDV), który może powodować znaczne straty w plonowaniu. Niestety wirus ten przenosi się wraz z pyłkiem z porażonych plantacji i nie ma skutecznej metody jego zwalczania. Profilaktyka polega na sadzeniu roślin wolnych od wirusów, pochodzących z kwalifikowanych szkółek oraz izolacji od plantacji, na których wirus jest obecny (stare, zaniedbane plantacje maliny).


‘Litacz’; fot. A. Orzeł

Wyniki z zagranicy
W warunkach klimatycznych południowej Anglii (badania prowadzone w latach 2007–2011 pod kierunkiem Jamesa Carew, w Brodgale Farm, hrabstwo Kent) sprawdzano przydatność czterech odmian czarnej maliny do uprawy w tunelach: ‘Haut’, ‘Huron’, ‘Jewel’ oraz ‘Mac Black’. Uzyskano znacznie wyższe plonowanie odmiany ‘Jewel’ (1,5 kg/roślinę) oraz ‘Mac Black’(290 g/roślinę) w porównaniu z odmianami ‘Haut’ (190 g/roślinę) i ‘Huron’ (180 g/roślinę). Największe owoce miały ‘Mac Black’ (2,8 g) i ‘Jewel’ (2,6 g), jednak ustępowały one wielkością owocom maliny czerwonej (‘Haut’ i ‘Huron’ – odpowiednio 1,7 i 2,1 g). W innych badaniach prowadzonych w 2002 r. w Ohio State University South Centers owoce odmiany ‘Jewel’ były znacznie większe (średnio 2,48 g) w porównaniu z tymi u odmiany ‘Bristol’ (1,6 g).

Dr Katarzyna Król-Dyrek, Dr Agnieszka Orzeł
Niwa Hodowla Roślin Jagodowych Sp. z o.o.

Artykuł pochodzi z numeru 4/2016 miesięcznika „Truskawka, malina, jagody”

Related Posts

None found

Poprzedni artykułImport bakłażanów z Turcji zostanie w Rosji zakazany
Następny artykułJest plan połączenia ARiMR i ARR

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Wpisz treść komentarza
Wpisz swoje imię

ZGODA NA PRZETWARZANIE DANYCH OSOBOWYCH *

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany, podajesz go wyłącznie do wiadomości redakcji. Nie udostępnimy go osobom trzecim. Nie wysyłamy spamu. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem*.