kapusta

Warzywa odgrywają bardzo ważną rolę w żywieniu człowieka, ponieważ dostarczają m. in. składników mineralnych, witamin, antyoksydantów, fitosteroli oraz błonnika. Na liście spożywanych produktów roślinnych zajmują 3. miejsce — po ziemniakach i produktach zbożowych. Według badań GUS, w Polsce w przeliczeniu na jednego mieszkańca roczne spożycie wynosi mniej więcej 110 kg warzyw i ich przetworów, największy udział mają w nim kapusta, marchew, cebula, pomidory i ogórki.

Uprawa warzyw w tunelach i pod płaskimi osłonami ma na celu uzyskanie wysokiego wczesnego plonu dobrej jakości. W praktyce warzywniczej najpopularniejszymi płaskimi osłonami są folia perforowana oraz włóknina, najczęściej wykorzystywane we wczesnowiosennej uprawie warzyw znoszących niską temperaturę — wczesnej kapusty głowiastej, kalafiora i brokułu, rzodkiewki, rzodkwi, marchwi, sałaty, kopru oraz w początkowym okresie wzrostu warzyw ciepłolubnych — ogórka, pomidora, papryki, melona i kawona. Na mniejszą skalę osłony płaskie są używane do przykrywania na zimę warzyw przeznaczonych na zbiór wiosenny — sałaty, porów, pietruszki naciowej i korzeniowej, rabarbaru i szparagów. Warzywa uprawiane pod osłonami są narażone na uszkodzenia przez wiele szkodników. Aby zapobiec stratom, należy przestrzegać kilku zasad, które omówiono poniżej.

W ostatnim czasie dostajemy sygnały od producentów o złym przechowaniu się w tym sezonie warzyw,głównie korzeniowych,cebulowych i kapustnych,składowanych w przechowalniach,chłodniach,a często także w kopcach ziemnych i wielu zaadaptowanych pomieszczeniach.Głównym powodem takiego stanu rzeczy był niekorzystny przebieg pogody przez większą część okresu wegetacji i bezpośrednio przed zbiorami.

W poprzedniej części artykułu (HO 12/2006) zawarte są informacje m.in. na temat produkcji warzyw kapustnych w Polsce, Rosji i na Ukrainie oraz dotyczące obserwowanych w Europie trendów w produkcji warzyw. Druga część poświęcona jest głównie zagadnieniom związanym z ochroną i uprawą kapusty, jakie omawiano podczas międzynarodowej konferencji zorganizowanej 2–5 października 2006 r. we Wrocławiu, Sokolnikach i Kaliszu przez firmę Nickerson Zwaan.

19 października ubiegłego roku w Instytucie Warzywnictwa w Skierniewicach zorganizowana została kolejna konferencja z cyklu Nauka — Praktyce. Naukowcy przedstawili wyniki prowadzonych w instytucie badań i zalecenia do wykorzystania w praktyce produkcyjnej. Oprócz informacji, zainteresowani mogli w czasie spotkania otrzymać także próbki nasion nowych odmian, herbicydów i innych środków produkcji do przetestowania w uprawie.

Jakość warzyw przeznaczonych do przechowania zależy od wielu czynników agrotechnicznych, między innymi od terminu i sposobu zbioru. Pozbiorcze traktowanie warzyw oraz zapewnienie odpowiednich warunków przechowania mają na celu ograniczenie tempa zmian biochemicznych, fizjologicznych i fizycznych będących bezpośrednią przyczyną obniżenia jakości i strat powstających w czasie przechowywania.

Ogórki polowe czy kapustę głowiastą białą często przetwarza się w gospodarstwach, w których są produkowane. Wielu plantatorów z okolic Kozienic w centralnej Polsce przygotowuje we własnym zakresie kiszone produkty. W gospodarstwie Bożeny i Mikołaja Kultysów w Holendrach Kozienickich 100% zebranych ogórków przeznaczane jest do kiszenia, a następnie sprzedawane są one aż do wiosny. Podobne przeznaczenie ma uprawiana tam kapusta.

W krajobrazie Igołomi-Wawrzeńczyc (fot. 1) wczesną wiosną dominują tunele foliowe — szacuje się, że pod tego typu osłonami znajduje się tam prawie 400 ha upraw warzyw wczesnych, głównie kapustnych. Rozwojowi takiej produkcji przez długie lata sprzyjał stosunkowo łagodny mikroklimat tej okolicy, z wczesną wiosną, i żyzne gleby — częściowo są to czarnoziemy utworzone na lessach, częściowo nadwiślańskie mady. Od kilku lat przebieg pogody nie jest jednak najlepszy dla wczesnego rozpoczynania uprawy. W tym roku na wielu polach śnieg leżał jeszcze do końca marca. Rozsadę w niejednym gospodarstwie przetrzymywano w mnożarkach nawet przez trzy miesiące, co wpłynęło na zwiększenie kosztów najwcześniejszej produkcji, a także na pogorszenie jakości warzyw — zmniejszyło więc szanse na uzyskanie dobrych cen wczesnej kapusty czy kalafiorów.

Kapusta głowiasta czerwona znacznie ustępuje popularnością kapuście białej. Powierzchnia jej uprawy w Polsce szacowana jest na około 1000 ha. Skład chemiczny i wartość odżywcza tego warzywa są podobne, jak u kapusty białej, a dodatkowo zawiera antocyjany nadające mu intensywnie fioletową barwę liści. Kapusta czerwona wykorzystywana jest do surówek, może być gotowana, duszona lub kiszona. Często, dzięki walorom dekoracyjnym, stanowi składnik tak zwanego bukietu warzyw.