truskawki

Na przełomie stycznia i lutego 2007 roku uczestniczyłem w dwóch spotkaniach z sadownikami we wschodniej i zachodniej części Niemiec. Była to kolejna okazja do wymiany poglądów dotyczących sytuacji i przyszłości polskiego oraz niemieckiego sadownictwa.

Piotr i Beata Grześkiewiczowie (fot. 1) z Goławina koło Czerwińska (woj. mazowieckie) są właścicielami 21-hektarowego gospodarstwa, w którym uprawiają co roku po mniej więcej 5 hektarów truskawek i kapusty pekińskiej, a na reszcie areału zboża i poplony, niezbędne w zmianowaniu przy uprawie truskawek. Od kilku lat produkuje się wyłącznie owoce deserowe truskawek, a plony sięgają nawet 30 ton z hektara. Tak dobre wyniki udaje się osiągnąć tylko dzięki sadzeniu wysokiej jakości materiału, właściwemu nawożeniu i starannej ochronie.

Mirosław i Bożena Miturowie (fot. 1) z miejscowości Garwolewo koło Czerwińska nad Wisłą prowadzą jedno z nowocześniejszych gospodarstw z produkcją truskawek i warzyw polowych w tym regionie. W kierowaniu prawie 100-hektarowym gospodarstwem pomagają trzej synowie Piotr, Grzegorz, Krzysztof — studenci Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Najważniejszą uprawą są truskawki odmian typowo deserowych, sadzi się również kapustę pekińską, kalafiory i ogórki polowe. Uprawa warzyw pozwala na lepsze wykorzystanie pola — po zbiorze truskawek, których dojrzewanie przyspieszano, sadzi się np. kapustę pekińską, co umożliwia uzyskanie dwóch plonów (truskawek i kapusty) w jednym roku. Dodatkowo uprawa warzyw pozwala dłużej utrzymać pracowników w gospodarstwie.

W rejonie centralnej Polski, pomiędzy dominującymi tutaj sadami, często można napotkać plantacje truskawek. Owoce na nich produkowane są w większości jako deserowe sprzedawane na rynkach warszawskich lub eksportowane — głównie na Wschód. Poniżej przedstawiam dwa gospodarstwa — w jednym udoskonala się technologię produkcji w celu osiągnięcia większych plonów, w drugim nadrabia się straty wynikające ze źle przygotowanego pod truskawki stanowiska.

Produkcja truskawek w naszym kraju jest od wielu lat niestabilna i zmienia się zależnie od koniunktury. Wpływają na nią zwłaszcza ceny skupu owoców dla przetwórstwa, które w ubiegłym roku należały do najniższych w ostatnim dziesięcioleciu. Na Dolnym Śląsku wynosiły one przeciętnie około 1 zł/kg, podczas gdy średni koszt produkcji — w uprawach tradycyjnych — wynosił 1,50–2,00 zł/kg. Z równie niekorzystną sytuacją mieliśmy do czynienia w 2001 roku. W tak krótkim okresie były więc aż dwa sezony, w których producenci ponieśli dotkliwe straty. Z tego powodu można ostatnio zaobserwować wzrost zainteresowania uprawą truskawek deserowych. Uważam, że występują wystarczające przesłanki do podjęcia tego ryzyka. Nie uda się jednak utrzymać obecnej wysokiej pozycji Polski w branży, bez kompleksowej poprawy nie tylko produkcji, ale także jakości produktów, oraz bez agresywnego marketingu.

Gospodarstwo firmy Sadpol w Kondrajcu Pańskim odwiedziłem w lipcu, gdy rozpoczynano zbiór truskawek powtarzających owocowanie — ich nasadzenia zajmują tam prawie 100 hektarów. Panuje przekonanie, że zapotrzebowanie na truskawki z drugiego "rzutu" jest mniejsze niż na owoce z przyspieszanych lub tradycyjnych plantacji. Wydaje się jednak, że do truskawek poza głównym okresem ich dojrzewania należy przyzwyczaić konsumentów, trzeba jednak oferować owoce najwyższej jakości. Dobrej jakości truskawkami są w tym okresie zainteresowani także eksporterzy tych owoców. Taka uprawa ma ważną zaletę — pozwala wydłużyć zbiór, a tym samym również okres zatrudnienia pracowników, co pomaga zatrzymać ich w gospodarstwie, gdy o siłę roboczą jest coraz trudniej.

W Anglii produkuje się głównie owoce deserowych odmian truskawek. Owoce tego gatunku dostępne są tam na rynku przez cały rok — zimą sprowadza się je, między innymi, z USA, Meksyku czy Izraela, trochę później z Hiszpanii. W ostatnim dziesięcioleciu znacznie wzrosła liczba brytyjskich farm, na których uprawia się truskawki, a ceny tych owoców są coraz niższe.

Włochy należą do dużych europejskich producentów truskawek. Jeden z regionów tego kraju, w którym od lat 70. ub. wieku owoce jagodowe są ważnym działem sadownictwa, stanowi prowincja Trentino. Wprawdzie pochodzi stamtąd zaledwie 10% wszystkich włoskich truskawek, ale plantacje deserowych owoców jagodowych należą do ważniejszych upraw w tym regionie. Najwięcej takich plantacji znajduje się na stokach dolin w okolicach miejscowości Valsugana. Produkcją (także śliwek, czereśni oraz wiśni) zajmuje się tam kilka tysięcy włoskich rolników, których większość należy do spółdzielni. W przypadku owoców jagodowych największymi organizacjami w Trentino są spółdzielnie Alpefrutta oraz Sant Orsola.

Jednym z najgroźniejszych patogenów truskawki jest Phytophthora fragariae var. fragariae, organizm grzybopodobny, który powoduje czerwoną zgniliznę korzeni truskawki. Patogen ten występuje w USA, Kanadzie, Meksyku, Australii, Nowej Zelandii i Japonii, a także niemal we wszystkich krajach Europy, w których warunki ekologiczno-klimatyczne sprzyjają jego rozwojowi. Odmiany truskawki są w różnym stopniu podatne na infekcję przez P. fragariae var. fragariae.