Podstawowym warunkiem opłacalności produkcji ogórków partenokarpicznych, uprawianych w tunelach foliowych, jest doskonalenie technologii i unowocześnianie wyposażenia technicznego. Jedno z największych udziałów w strukturze nakładów przy produkcji tego warzywa ma ciepło. Stąd też producenci ogórków pod osłonami sięgają po najnowsze rozwiązania techniczne pozwalające zmniejszyć wielkość nakładów poniesionych na ogrzewanie tuneli foliowych. Po przyłączeniu Polski do Unii Europejskiej stale rośnie ilość tanich importowanych warzyw. Dlatego krajowi ogrodnicy stoją przed nie lada wyzwaniem, by przekonać konsumentów, że nasz produkt jest smaczniejszy i lepszej jakości.
Grubobrodawkowe ogórki z tuneli
Maria Ziemnicka wraz z synem Łukaszem prowadzą małoobszarowe gospodarstwo ogrodnicze w Gierlachowie k. Sandomierza i od wielu lat specjalizują się w uprawie grubobrodawkowego ogórka krótkoowocowego pod osłonami. W gospodarstwie mają trzy typy tuneli foliowych, różniące się szerokością, długością i wysokością. Do 2013 r. ogrodnicy uprawiali ogórki w małych, wolnostojących tunelach, na łącznej powierzchni 0,3 ha. Uzupełnienie asortymentu wciąż stanowią pomidory malinowe uprawiane w zblokowanych tunelach foliowych, stawianych przez firmę Farmer z Bochni.
Dwa lata temu producenci zakończyli inwestycję w postaci nowoczesnego, wysokiego, 5-nawowego tunelu foliowego (fot. 1), zaprojektowanego i zbudowanego przez firmę Agro-Sur. Wtedy produkcję ogórków powiększono o kolejne 0,5 ha. Szkielet konstrukcji stanowią rury ocynkowane, posadowione na punktowych fundamentach. W celu ułatwienia montażu obiektu, wszystkie elementy są skręcane. Konstrukcja w stylu gotyckim jest okryta podwójną folią o grubości 200 μm. Zastosowanie poduszki powietrznej o szerokości ok. 30 cm ogranicza straty ciepła, zwłaszcza jesienią i w okresie zimowo-wiosennym. Pracę wentylatorów, odpowiadających za dopływ powietrza do poduszki, kontroluje sterownik czasowy, który uruchamia nadmuch. Bloki foliowe ustawione są w kierunku wschód-zachód. Wietrzniki górne zamontowano w nich od strony zawietrznej (od zachodu). Każda nawa wyposażona jest w jeden ciąg wietrzników otwierających się na wysokość ok. 1 m (fot. 2). W zależności od klimatu panującego wewnątrz oraz na zewnątrz obiektu, komputer reguluje stopień otwierania wietrzników albo uruchamia bądź wyłącza ogrzewanie. Dzięki temu rośliny nie są narażone na duże wahania temperatury, ponadto wydłuża się okres ich wegetacji.
Fot. 1. Uprawa ogórków odbywa się w nowoczesnych obiektach foliowych
Fot. 2. Nawa wyposażona jest w jeden ciągły wietrznik otwierający się na określoną wysokość
Układ ogrzewania zasilany jest z własnej kotłowni opalanej miałem. W tunelach zastosowano dolny system grzejny, a rośliny dogrzewane są okresowo, głównie w czasie spadków temperatury. Ogórek jest rośliną o wysokich wymaganiach cieplnych. Dlatego uprawa przy tak wczesnych nasadzeniach nie jest możliwa bez zapewnienia mu odpowiednich warunków cieplnych.
[NEW_PAGE]Uprawa
Przygotowanie rozsady gospodarze rozpoczęli na początku lutego w przydomowej mnożarce, doświetlanej lampami sodowymi. Około 5 tygodni po siewie, rośliny w fazie 5. liścia były sadzone na miejsce stałe w zagęszczeniu 2,2 wierzchołka/m2 (fot. 3).
Uprawa prowadzona jest w systemie bezglebowym, w matach kokosowych Forteco Profit firmy Grow Concept, których kompozycja surowcowa zawiera głównie chipsy i włókna kokosowe. Zdaniem ogrodnika, uprawa w matach umożliwia łatwe sterowanie wilgotnością. Ze względu na wysoką przepuszczalność włókien, nie ma ryzyka „zatopienia” systemu korzeniowego. – Zaletą mat kokosowych jest trwała struktura, przez co można ich używać nawet przez kilka sezonów. Ponadto maty kokosowe charakteryzują się równomierną dystrybucją wody, przez co nie ma suchych powierzchni – mówił Ł. Ziemnicki. Po wprowadzeniu roślin na miejsce stałe panowała słoneczna aura, dlatego system korzeniowy zdążył przerosnąć do mat, zanim nadeszły „ciemniejsze” dni. W czasie sezonu uprawowego do kostek dostarczana jest pożywka – jednorazowo po 100 ml. Pożywka komponowana jest z jednoskładnikowych nawozów.
Fot. 3. W połowie maja rośliny były w bardzo dobrej kondycji…
W tym sezonie uprawiana jest głównie odmiana SV4097CV F1 (Seminis) oraz Kybria RZ F1 (Rijk Zwaan), ponadto ogrodnicy testują nowe odmiany firm hodowlano-nasiennych. Podczas mojej wizyty w tunelach (19 maja) rośliny były w bardzo dobrej kondycji, miały wyrównane wierzchołki (fot. 4) i charakteryzowały się wysoką zdrowotnością. W tym sezonie w Gierlachowie zbiór ogórków rozpoczęto w pierwszej połowie kwietnia.
Fot. 4. …wierzchołki roślin były wyrównane
– Obydwie odmiany bardzo dobrze sprawdzają się w trudnych warunkach. Czynnikiem decydującym o wyborze właśnie tych był wysoki plon handlowy uzyskiwany w naszych warunkach produkcyjnych. Rośliny odmiany SV4097CV F1 mają otwarty pokrój, charakteryzują się wysoką zdrowotnością, rozbudowanym systemem korzeniowym. Ponadto są łatwe w pielęgnacji, regularnie zawiązują owoce (fot. 5). Przy tak „ciemnych” warunkach panujących wiosną, rośliny nie zrzucały zawiązków. Ciemnozielony owoc doskonale wpasowuje się w potrzeby rynku w tym rejonie Polski. Z kolei Kybria RZ F1 (fot. 6) od wielu lat jest uprawiana w naszym gospodarstwie w tunelach wolno stojących, dobrze znosi trudne, zmienne warunki uprawy. Z powodzeniem nadaje się do najwcześniejszych nasadzeń – mówił ogrodnik. W jednej nawie znajdują się 4 rzędy roślin, prowadzonych w kształcie litery V. Między matami w rzędzie zachowano odległość 30–40 cm.
Fot. 5. Ciemnozielone, kształtne owoce odmiany SV4097CV F1
Fot. 6. Odmiana Kybria RZ F1 charakteryzuje się dużym plonem handlowym
Od początku uprawy ogrodnicy zajęli się odpowiednim formowaniem roślin. Jest to ważne w okresie intensywnego wzrostu wegetatywnego, bowiem ma na celu ograniczenie masy części nadziemnej i dopilnowanie dobrego rozbudowania systemu korzeniowego. W tym czasie zadbano również o to, by rośliny nie wykształciły pędów bocznych oraz nie dopuszczono do zawiązywania owoców w pierwszych 4. węzłach. Pozostawienie pierwszych zawiązków hamowałoby bowiem wzrost roślin i opóźniało dorastanie zawiązków położonych wyżej. Przewodnik po dorośnięciu do podpory przymocowuje się do metalowej linki i prowadzi wzdłuż tunelu. Do pielęgnacji roślin i zbioru owoców wykorzystywane są wózki z napędem elektrycznym firmy Maryniaczyk.
Jak twierdzi ogrodnik, przy zachowaniu optymalnej wilgotności można wydłużyć żywotność roślin i ograniczyć występowanie chorób grzybowych. – Rezygnacja z wykorzystania rur wegetacyjnych naraziłaby rośliny na infekcje grzybami chorobotwórczymi. Przy racjonalnym sterowaniu klimatem można znacząco ten problem ograniczyć. W tym roku zauważyłem dużą presję szkodników, głównie przędziorków. Od połowy kwietnia są wykonywane zabiegi ochrony roślin automatycznym robotem opryskowym (firma Maryniaczyk), który równomiernie aplikuje roztwór akarycydu w rzędy roślin – poinformował Ł. Ziemnicki. Ogrodnicy myślą o kolejnych inwestycjach, usprawniających ich pracę, ale, jak twierdzą, przy tak niskiej skali produkcji trudno jest sfinansować wszystko w krótkim czasie, raczej jest to kwestia kilku kolejnych lat.
Anna Wilczyńska
Fot. 1-6 A. Wilczyńska
Artykuł pochodzi z numeru 6/2015 „Hasła Ogrodniczego”
