Platformy podnoszą komfort pracy i bezpieczeństwo pracowników. Badania prowadzone w Belgii i Holandii wykazały, iż zastosowanie ich do prac w sadach zwiększa wydajność zbioru owoców nawet o 60%, co znacznie obniża koszty pracy.
Nie tylko do zbioru
Obecnie korony jabłoni są prowadzone zwykle do wysokości 3–3,5 m, natomiast czereśni – nawet do 5 m. Wszystkie prace agrotechniczne wykonywane w sadzie w ciągu całego roku wymagają więc dodatkowego sprzętu umożliwiającego pracę „na wysokości”. W większości sadów wszystkie te zadania prowadzono dotychczas w sposób tradycyjny – przy użyciu sanek sadowniczych lub drabin.
Ostatnie lata potwierdziły, iż dużym ułatwieniem – znajdującym już zastosowanie w innych krajach – jest wykorzystanie platform sadowniczych. Są one pomocne zarówno podczas zimowego cięcia drzew (fot. 1), jak i cięcia prześwietlającego latem, przywiązywania przewodnika (fot. 2) oraz przerywania zawiązków owocowych. Ponadto są pomocne przy montażu i obsłudze (m.in. zwijaniu i rozwijaniu) sieci przeciwgradowych i przeciwdeszczowych. Są pomocne podczas zbioru owoców (fot. 3). Wówczas np. jabłka są zbierane bezpośrednio do skrzyń ustawionych na podeście platformy lub do specjalnych zbieraków lub fruboxów, a dopiero później delikatnie przesypywane do skrzyni.
Fot. 1. Platforma ułatwia wykonywanie prac związanych m.in. z zimowym cięciem drzew…
Fot. 2. …oraz przywiązywaniem przewodnika
Fot. 3. Zbiór gruszek z wykorzystaniem platformy samojezdnej
[NEW_PAGE]Wykonane we własnym zakresie
Wiele platform to maszyny skonstruowane przez sadowników własnym sumptem, na przykładach maszyn krajowych lub wykonanych zagranicą. Bazą dla wykonywanych w gospodarstwach sadowniczych podestów są zwykle przyczepy oparte o konstrukcję składającą się z czterech kół jezdnych. Wysokość podestu może być stała bądź regulowana, w zależności od indywidualnych potrzeb. Mechanizm podnoszenia podestu może być rozwiązany na kilka sposobów, np. hydraulicznie z wykorzystaniem hydrauliki ciągnika bądź masztu wózka widłowego.
Platformy-samoróbki są często wyposażone w wysuwane lub opuszczane podesty boczne (tzw. balkony boczne). Dzięki nim szerokość platformy można regulować (mechanicznie lub hydraulicznie) w zależności od rozstawy drzew w sadzie. Sadownicy wykonują samodzielnie także platformy samobieżne, których napęd stanowi często ciągnik (fot. 4).
Wszystkie platformy, niezależnie od tego czy są zaczepiane do ciągnika, samojezdne, wykonane samodzielnie czy fabrycznie, powinny być wyposażone w barierki ochronne dla bezpieczeństwa pracujących na nich osób (fot. 5).
Fot. 4. Platforma skonstruowana przez sadownika na podstawie własnego pomysłu
Fot. 5. Barierki ochronne to bezpieczeństwo osób pracujących na platformie
Ważne tylko, aby barierki te nie uszkadzały gałęzi podczas przejazdu w sadzie. Wiele z nich jest uchylnych, co ułatwia załadunek i rozładunek skrzyniopalet (jeśli maszyna nie jest wyposażona w windę). Ponadto podczas jazdy platformy w ruchu drogowym konieczne jest również wyposażenie jej w oświetlenie drogowe i odblaski – zgodnie z zasadami kodeksu drogowego.
[NEW_PAGE]Ważne parametry
Od kilku lat w polskich sadach zaczęto wykorzystywać platformy samojezdne i zaczepiane zarówno zagranicznych, jak i krajowych producentów (fot. 6). W każdym wprowadzanym na rynek modelu użyto innych rozwiązań technologicznych, co wpływa na możliwości zastosowania platformy (np. w określonym typie sadu), jej zwrotność (koła), udźwig, prędkość, masę oraz wymiary (długość, szerokość, wysokość podnoszenia).
Wysokość podestów roboczych może być dostosowana do poszczególnych kwater w sadzie, a wysuwane podesty boczne – do rozstawy rzędów drzew (fot. 7). Na podeście platformy, w zależności od jego długości, można umieścić do 4 skrzyń. Podest niektórych platform jest podzielony w taki sposób, że dwie skrzyniopalety mogą być niezależnie podnoszone i opuszczane na różne wysokości.
Fot. 6. Krajowej produkcji maszyna zaczepiana, to częsty widok na polskich drogach w okresie zbioru owoców
Fot. 7. Wysuwane podesty boczne pozwalają na dopasowanie szerokości maszyny do rozstawy rzędów w sadzie
W przypadku większości platform sadowniczych istnieje opcja doczepienia dodatkowej przyczepy (fot. 8), na której – w zależności od potrzeby – mogą być puste lub pełne skrzynie (fot. 9). Niektóre platformy wyposażone są w jedną bądź dwie windy hydrauliczne (elewatory) do podnoszenia pustych skrzyń oraz opuszczania wypełnionych owocami (fot. 10). Ich udźwig zależy od modelu i producenta.
Fot. 8. Możliwość ciągnięcia dodatkowej przyczepy zmniejsza liczbę przejazdów z pełnymi skrzyniami i usprawnia zbiór owoców
Fot. 9. Platforma z doczepioną przyczepą – dzięki elewatorom i rolkom zrzut skrzyń jest mało kłopotliwy
Fot. 10. Windy ułatwiające załadunek skrzyń są umieszczone z przodu…
… lub/i z tyłu maszyny.
Większość dostępnych na naszym rynku platform samobieżnych wyposażona jest w kompresor z przewodami na sprężone powietrze, co pozwala na podłączenie sekatorów pneumatycznych wykorzystywanych podczas cięcia zimowego i letniego.
Ponadto niektóre platformy są skonstruowane w sposób umożliwiający ich pracę w sadach położonych na terenie pochyłym. Posiadają funkcję poziomowania hydraulicznego wzdłużnego i poziomowania bocznego, zwykle z kontrolą przechyłu. Dodatkowym wyposażeniem jest tzw. system kraba, dzięki któremu wjechanie i wyjechanie z nierówności w sadzie (np. głębokie koleiny, zaspy śnieżne, mokra gleba) nie stanowi problemu.
Platformy samobieżne mogą być wyposażone w silnik: spalinowy lub elektryczny, którego parametry są dopasowane do wielkości i nośności maszyny. Są to zazwyczaj wysokoprężne silniki spalinowe Diesla, niektóre dodatkowo z turbodoładowaniem (turbodiesel). Wyposażone są w napęd na przednią lub tylną oś bądź typu 4 x 4. Maszyny samojezdne są zwykle wyposażone także w system automatycznego sterowania. Włączenie tej funkcji pozwala zaangażować wszystkich pracowników w czynności wykonywane z platformy np. zbiór czy cięcie, bez konieczności zatrudniania kierowcy.
Dorota Łabanowska-Bury
Fot. D. Łabanowska-Bury
II część artykułu ukaże sie w numerze 9/2012 MPS Sad
super