Zapobiec uszkodzeniom
Jabłka uszkodzone podczas zbioru, m.in. w wyniku nieuwagi pracowników (obite, otarte, z wyrwanymi szypułkami, z mechanicznie uszkodzoną skórką), nie nadają się do długiego przechowywania i zwykle są przeznaczane do przemysłu przetwórczego. Dlatego w towarowych sadach na zachodzie i południu Europy pracownicy zatrudniani do wszelkich prac w sadzie, w tym do zbioru owoców, są najpierw odpowiednio przeszkalani. Często też prezentowany jest im film instruktażowy (dostępny zwykle w kilku wersjach językowych, w zależności od narodowości pracowników), który daje możliwość zapoznania się z preferowanymi metodami pracy w danym gospodarstwie. Działanie takie pozwala uniknąć wielu kosztownych błędów, do których należy m.in. uszkodzenie owoców, a stąd konieczność przeznaczenia ich dla przemysłu.
Mechanizacja podczas zbioru
W ostatnich latach w polskich sadach widać duże zmiany związane z wprowadzeniem mechanizacji podczas zbioru jabłek deserowych. Choć jeszcze na niewielką skalę, znajdują zastosowanie także kombajny do zbioru owoców przemysłowych. Do korzystania z tej technologii polskich sadowników już od kilku lat zachęcają producenci i dystrybutorzy tych maszyn m.in. podczas krajowych wystaw i targów sadowniczych. Ich zaletą jest wysoka wydajność zbioru 90–95%, choć niektórzy użytkownicy podkreślają, iż zależy ona w dużej mierze od usytuowania sadu i równości podłoża w kwaterze.
Zbiór owoców deserowych można też usprawnić dzięki opracowanym już w latach 70. ub. wieku przez holenderski koncern maszynowy Munckhof pojazdom potocznie zwanym Pluk-O-Trakami. W późniejszym czasie pojawiły się one także w ofercie innych firm, np. Frumaco czy Meccanica Zucal. Obecnie urządzenia te są dostępne i na naszym rynku.
Znacznie większe zastosowanie podczas zbioru owoców znalazły natomiast platformy sadownicze. Maszyny te z powodzeniem zastępują powszechnie używane sanki sadownicze i drabiny.
Najczęściej zbiór jabłek odbywa się dwuetapowo, przy czym pierwszy etap jest prowadzony przez kilka osób stojących bezpośrednio na ziemi, drugi – przez zbieraczy jadących na podwyższonym podeście maszyny. Osoby zatrudnione przy zbiorze są dodatkowo wyposażone w specjalne zbieraki lub umieszczają owoce w specjalnych skrzynkach (fruboxach). Następnie owoce są z nich przesypywane do drewnianych lub z tworzywa sztucznego, litych (fot. 1) bądź ażurowych (fot. 2) skrzyniopalet o pojemności powyżej 300 kg.
Fot. 1. Obecnie do zbioru owoców używa się coraz częściej skrzyń wykonanych z tworzywa sztucznego litych…
Fot. 2. …bądź ażurowych
[NEW_PAGE]Pojemniki „nowej generacji”
Podczas zbioru dużą popularnością cieszą się obecnie lekkie skrzyneczki z tworzywa sztucznego, odpornego na uszkodzenia, tzw. fruboxy (fot. 3). Fruboxy posiadają specjalne zaczepy, dzięki czemu mogą być używane przez pracowników zbierających owoce z sanek sadowniczych do skrzyniopalet umieszczonych na wózkach sadowniczych oraz platformach samojezdnych i zaczepianych.
Pojemniki te mają wyściełane wnętrze, co ogranicza ryzyko uszkodzenia owoców, a także specjalnie opracowany system ich opróżniania – otwierane dno z workiem do wytaczania owoców skutecznie chroni owoce przed uszkodzeniami mechanicznymi.
Opróżnianie fruboxów jest łatwe, gdyż ich dno można w prosty i szybki sposób otworzyć. Zastosowanie tych pojemników znacznie redukuje obciążenie fizyczne pracowników. Wymiary wewnętrzne fruboxów to 50 cm x 30 cm x 25 cm, a ich waga – 3,2 kg.
Podobne pojemniki, lecz wytworzone z lekkiego i wytrzymałego aluminium, produkuje od ponad 40 lat firma Heijmul Plukkorven (fot. 4).
Fot. 3. Skrzynki do zbioru owoców mogą być wykonane z tworzywa sztucznego (tu zaczepione na barierkach platformy)
Fot. 4. …lub z lekkiego aluminium
Wyściółka chroniąca owoce przed uszkodzeniem jest wykonana z gumowej pianki. Ich zastosowanie jest podobne do przeznaczenia fruboxów, jednak skrzynki Heijmul są lżejsze (2,9 kg) i nieznacznie mniejsze (48 cm x 30 cm x 25 cm), mogą pomieścić 15 kg jabłek.
Zbiór owoców prowadzony przez pracowników stojących bezpośrednio na ziemi ułatwiają wygodne w użyciu pojemniki do zbioru tzw. zbieraki (fot. 5). Najczęściej są one wykonane z aluminium, trwałe, łatwe w utrzymaniu czystości i – przede wszystkim – lekkie. Ich wnętrze jest także wyściełane (m.in. gumową pianką), a opróżnianie możliwe przy użyciu jednej ręki. Pojemniki te mają też ergonomiczny kształt, który poprawia komfort pracy podczas zbioru. Są one również wyposażone w szerokie pasy redukujące obciążenia ramion w trakcie pracy. W zależności od zbieranych owoców, mogą się różnić wymiarami i pojemnością (tabela).
Fot. 5. Aluminiowe pojemniki do zbioru owoców
Nowość
Firma Frumaco natomiast do zbioru owoców oferuje pojemniki o nazwie Tyrolbox® (fot. 6). Ich zaletą jest lekkość materiału, z którego są wykonane – aluminium. Wnętrze zbieraka jest wyściełane miękką gumową powłoką, co chroni przed uszkodzeniami mechanicznymi nawet delikatne owoce, np. brzoskwinie i morele. Na zewnątrz aluminium pokryte jest warstwą kolorowego PCV, dzięki czemu pojemnik nie brudzi ubrań i jest delikatniejszy w dotyku. Producent oferuje dwa typy Tyrolbox®: przystosowane dla kobiet i dla mężczyzn. Różnią się one wielkością i pojemnością. Mniejsze (Lady) mieszczą 12 kg owoców, zaś większe (Standard) – 16 kg.
Fot. 6. Pojemnik Tyrolbox® z aluminium dodatkowo pokrytego powłoką PCV
Dorota Łabanowska-Bury
Fot. 1–6 D. Łabanowska-Bury
