Wybór materiału do nasadzeń
Na długość okresu inwestycyjnego i osiągane w młodym sadzie efekty ekonomiczne wpływa, między innymi, rodzaj drzewek użytych do nasadzeń. By precyzyjniej określić ten wpływ, wiosną 1998 roku, posadziliśmy drzewka odmian 'ampion’ na 'M.26′ oraz 'Jonagored’ na 'M.9′ w rozstawie 3,5 m x 1 m (2800 drzew/ha). Do nasadzeń użyliśmy następujących rodzajów drzewek (fot. 1):
- szczepione w ręku dwuletnie z jednoroczną koroną;
- szczepione w ręku jednoroczne (bez rozgałęzień lub z nielicznymi pędami);
- szczepione w ręku podkładki (posadzone bezpośrednio po szczepieniu w ręku);
- jednoroczne okulanty z koroną;
- okulanty bez korony;
- podkładki ze śpiącym oczkiem.
FOT. 1. MATERIAŁ UŻYTY DO NASADZEŃ (OD LEWEJ): SZCZEPIONA W RĘKU PODKŁADKA, PODKŁADKA ZE ŚPIĄCYM OCZKIEM, DWA JEDNOROCZNE DRZEWKA SZCZEPIONE W RĘKU, DWULETNIE DRZEWKO TYPU KNIP-BOOM
Prowadziliśmy je bez cięcia, w trzecim roku po posadzeniu rozpoczęliśmy usuwanie na czop najgrubszych gałęzi. Corocznie przerzedzamy ręcznie zawiązki owoców w okresie, gdy mają wielkość orzecha włoskiego. Nasadzenia są chronione według aktualnych zaleceń Programu ochrony roślin sadowniczych.
Owocowanie
Było ono oceniane od drugiego roku po posadzeniu. Wśród drzewek odmiany 'ampion’ (tab. l) w drugim roku po posadzeniu, największe plony uzyskaliśmy ze szczepionych w ręku dwuletnich drzewek z jednoroczną koroną typu knip-boom (fot. 2), a następnie (w kolejności malejącej) z drzewek następujących rodzajów: jednoroczne okulanty z koroną, szczepione w ręku jednoroczne drzewka, okulanty bez korony.W drugim roku po posadzeniu nie owocowały szczepione w ręku podkładki oraz drzewka uzyskane ze śpiących oczek.
TABELA 1. OWOCOWANIE RÓŻNYCH RODZAJÓW DRZEWEK W LATACH 1999-2002.
ODMIANA 'AMPION’ NA 'M.26′
FOT. 2. SZCZEPIONE W RĘKU DWULETNIE DRZEWKO Z JEDNOROCZNĄ KORONĄ
Po trzech latach owocowania (a także po całym dotychczasowym okresie wzrostu w sadzie) kolejność była identyczna, z tym, że wyższe plony uzyskano ze szczepionych w ręku podkładek niż z drzewek, które wyrosły ze śpiących oczek.
Dla 'Jonagoreda’ (tab. 2) w drugim roku owocowania otrzymaliśmy identyczne wyniki, jak dla 'ampiona’. Po trzech latach owocowania, jak również po całym okresie wzrostu w sadzie, wyniki były jednak nieco inne. Najwyższe plony uzyskaliśmy z dwuletnich drzewek z jednoroczną koroną, ale następne w kolejności były jednoroczne drzewka szczepione w ręku. Kolejność pozostałych rodzajów drzewek — według malejącego plonowania — była taka sama jak u 'ampiona’.
TABELA 2. OWOCOWANIE RÓŻNYCH RODZAJÓW DRZEWEK W LATACH 1999-2002.
ODMIANA 'JONAGORED’ NA 'M.9′
Porównując rodzaje drzewek o podobnym stopniu rozwoju w okresie sadzenia (na przykład podkładka szczepiona w ręku i śpiące oczko) należy zwrócić uwagę, że u obu odmian wyższe plony uzyskiwano z drzewek szczepionych w ręku. Niektóre parametry jakościowe owoców ocenialiśmy w 2002 roku (piąty rok po założeniu sadu). Próbę do badania wybraliśmy losowo, bez różnicowania pochodzenia owoców z określonych rodzajów drzewek. Owoce były należycie wybarwione i wyrośnięte. Niektóre jabłka odmiany 'ampion’ były przerośnięte. Prawie połowa z nich miała średnicę 9 cm lub większą (tab. 3). Takie owoce gorzej i krócej się przechowują i należy je możliwie szybko sprzedać, co nie zawsze jest korzystne z ekonomicznego punktu widzenia.
TABELA 3. MASA (g) I STRUKTURA WIELKOŚCI OWOCÓW ODMIAN 'AMPION’ I 'JONAGORED’ W 2002 ROKU
Opłacalność
Określając efekty ekonomiczne, wynikające z owocowania nasadzeń złożonych ze wszystkich wymienionych rodzajów drzewek, przyjęliśmy następujące założenia. W obliczeniach wzięliśmy pod uwagę podstawowe składniki kosztów bezpośrednich, to jest koszty materiału roślinnego oraz najprostszego rusztowania złożonego ze słupów betonowych oraz dwóch drutów. Przyjęliśmy przy tym, że słupy zostaną wyprodukowane w gospodarstwie. Przy gęstości nasadzeń 2800 drzew na hektarze koszty rusztowania w przeliczeniu na drzewko wyniosą 1,24 zł.
Koszty materiału roślinnego skalkulowaliśmy po następujących cenach: drzewek dwuletnich z jednoroczną koronką szczepionych w ręku — 9 zł/szt., drzewek szczepionych w ręku jednorocznych (bez lub z nielicznymi rozgałęzieniami) — 5 zł, szczepionych w ręku podkładek — 2,5 zł, jednorocznych okulantów z koroną — 8 zł, okulantów bez korony — 6 zł, podkładek ze śpiącym oczkiem — 2,5 zł.
Ceny hurtowe owoców przyjęliśmy na poziomie minimalnym, wynikającym z notowań na rynku warszawskim (tab. 4).
TABELA 4. MINIMALNE CENY HURTOWE JABŁEK ODMIAN 'AMPION’ I 'JONAGOLD’ NA RYNKU WARSZAWSKIM W LATACH 1999-2001
Obliczenia, których wyniki podano w tabelach 5 i 6, wykonaliśmy dla pierwszych trzech lat owocowania, zawsze biorąc pod uwagę efekt finansowy z poprzedniego roku. Dla obu odmian dodatni wynik finansowy był zawsze wcześniejszy w przypadku drzewek szczepionych w ręku niż okulizowanych, dla których dodatni wynik finansowy uzyskiwaliśmy zwykle dopiero w czwartym roku po założeniu sadu, niezależnie od rodzaju drzewek. Jedynie u odmiany 'ampion”, dla okulantów z koronką, dodatni wynik finansowy uzyskaliśmy w trzecim roku. W grupie drzewek szczepionych w ręku najatrakcyjniejsze z ekonomicznego punktu widzenia okazały się drzewka typu knip-boom, zaś najmniej atrakcyjne — szczepione podkładki. Drzewka typu knip-boom odmiany 'ampion’ dały dodatni (i najlepszy) wynik finansowy w trzecim roku po posadzeniu, a odmiany 'Jonagored’ — nawet w drugim roku po posadzeniu.
Uzyskane wyniki stanowią kolejne potwierdzenie zalet drzewek szczepionych w ręku — przede wszystkim krótszego niż przy okulizacji cyklu produkcyjnego. W efekcie, system korzeniowy takich drzewek jest zawsze o rok młodszy, co przekłada się na wczesne i obfite owocowanie oraz odpowiednie do tego efekty ekonomiczne. Pojawiają się one nie tylko wcześniej, niż w przypadku drzewek okulizowanych, ale też są znacznie lepsze. Efekty finansowe ograniczyło słabe owocowanie wszystkich drzewek w trzecim roku życia sadu, na skutek znacznych uszkodzeń kwiatów przez przymrozki.
TABELA 5. WYNIK FINANSOWY PO TRZECH LATACH OWOCOWANIA, W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU POSADZONYCH DRZEWEK 'AMPIONA’
TABELA 6. WYNIK FINANSOWY PO TRZECH LATACH OWOCOWANIA, W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU POSADZONYCH DRZEWEK 'JONAGOREDA’
Jeżeli sadownik obawia się wysokich kosztów związanych z zakupem drzewek typu knip-boom, może posadzić dużo tańsze szczepione w ręku jednoroczne. Z ekonomicznego punktu widzenia będzie to decyzja właściwsza niż zakup drzewek okulizowanych.
Dr Grzegorz Klimek jest stałym współpracownikiem „Hasła Ogrodniczego”, mgr inż. Szymon Nowakowski prowadzi gospodarstwo szkółkarskie w Żdżarach koło Nowego Miasta nad Pilicą
