Jagoda kamczacka – nie tylko dla działkowiczów

Od kilkunastu lat w Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach oceniana jest możliwość wprowadzenia do uprawy towarowej w Polsce kilku mniej znanych gatunków roślin sadowniczych, których owoce posiadają wybitne walory prozdrowotne. Są wśród nich między innymi: jagoda kamczacka, świdośliwa, rokitnik, dereń jadalny, minikiwi. Gatunki te były dotychczas znane głównie działkowiczom i postrzegane jako amatorskie. Z roku na rok rośnie jednak zainteresowanie możliwością ich towarowej uprawy.

Od Syberii po Koreę
Suchodrzew jadalny (Lonicera caerulea L.) należy do rodziny przewiertniowatych (Caprifoliaceae) i jest powszechnie znany w Polsce pod nazwą jagoda kamczacka (ang. honeysuckle, blue-berried honeysuckle). Odmiany uprawne wywodzą się od dwóch różnych odmian botanicznych tego gatunku: L. caerulea L. varietas edulis i L. caerulea L. varietas kamtschatica Sevast. Niektórzy uznają te dwie odmiany botaniczne za odrębne gatunki. Ta ostatnia (L. caerulea L. varietas kamtschatica Sevast.) w stanie naturalnym występuje we wschodniej części Syberii, na Dalekim Wschodzie, w Chinach, Japonii, Korei. Rośnie w wilgotnych lasach górskich lub na ich obrzeżach oraz na wilgotnych łąkach. Jest jedną z najmłodszych roślin sadowniczych, a prace nad wprowadzeniem jej do uprawy rozpoczęto w latach 50. ub. w. Badania nad intensyfikacją uprawy i hodowla nowych odmian uprawnych są prowadzone głównie w Rosji, USA, Kanadzie, Czechach, Słowacji i Estonii. Materiały do hodowli, głównie egzemplarze roślin dziko rosnących, pochodzą z Rosji, Japonii i Chin. Uprawa jagody kamczackiej na szerszą skalę jest obecnie prowadzona w Rosji, Kanadzie i Japonii. Jej owoce są obecne od kilku lat również w sprzedaży w Polsce i cieszą się dużym zainteresowaniem.

Krzew
Rośliny odmian uprawnych to wieloletnie krzewy liściaste, zwykle o pokroju zwartym, kulistym, o pędach wzniesionych (fot. 1). Osiągają wysokość 0,8–2 m, są dość silnie zagęszczone i obficie ulistnione. Pędy są proste, sztywne, o charakterystycznie złuszczającej się korze. Sprawiają wrażenie suchych (stąd nazwa suchodrzew). Młode pędy są zazwyczaj różowawe, a starzejące się – drewnieją i zabarwiają na kolor brązowy lub czerwonawo-brązowy. Liście są różnej wielkości i kształtu, od owalnych po lancetowate i podłużne, w zależności od której odmiany botanicznej wywodzi się odmiana. System korzeniowy jest dość silnie rozgałęziony. Większość bryły korzeniowej rozwija się na głębokości 20–40 cm, ale niewielka część korzeni może sięgać głębiej, do 60–80 cm. Kwiaty tworzą się w kątach liści, w dolnej części pędu, po dwa na szypułce. Mają długość około 1,5 cm, są żółtawo-białe (fot. 2), bardzo atrakcyjne dla pszczół, miododajne.

Fot. 1. Krzew odmiany ‘Wojtek’

Fot. 2. Kwiaty suchodrzewu jadalnego

…i owoc
Z dna kwiatowego powstają mięsiste wielonasienne jagody, o kształcie cylindryczno-walcowatym, lub butelkowatym (fot. 3). Są one najpierw zielone, a w miarę dojrzewania wybarwiają się na kolor fioletowo-granatowy. Skórka owoców jest cienka, pokryta ciemnoniebieskim, delikatnym woskowym nalotem. Wielkość owoców oraz ich jędrność zależy od odmiany. Większość ma długość w granicach od 1,5 do 2,5 cm (fot. 4). Miąższ jest soczysty, kwaśno-słodki, aromatyczny, u niektórych odmian z charakterystyczną goryczką.

Fot. 3. Owoce odmiany ‘Jolanta’

Fot. 4. Wielkość owoców zależy od odmiany

Owoce jagody kamczackiej są bogatym źródłem antocyjanów, flawonoidów, polifenoli, witamin. Spożywanie ich wzmacnia naczynia krwionośne, obniża ciśnienie krwi, pomaga w walce z nowotworami, dodaje energii i wigoru. Owoce jagody kamczackiej można spożywać na surowo, a także jako suszone i przetworzone. Są one przydatne do wyrobu soków, przecierów, dżemów, nalewek. Można je także zamrażać. Przetworzone i zamrożone owoce jagody kamczackiej zachowują prawie w całości swoje prozdrowotne walory. Można z nich także pozyskiwać naturalny, czerwony barwnik spożywczy.

Dla producenta
Zaletą jagody kamczackiej jest łatwość jej uprawy. Jest to roślina bardzo wytrzymała na mróz, nie potrzebuje żadnego zabezpieczania na zimę. Jest rośliną długowieczną. W Instytucie Ogrodnictwa na jej krzewach nigdy nie notowano szkód wyrządzonych przez mróz. Z literatury wiadomo, że niektóre egzemplarze wytrzymują spadki temperatury nawet do –45°C. Dobrze znoszą wielokrotne okresy ociepleń zimowych, które są charakterystyczne dla klimatu Polski. Rozwijające się już w kwietniu kwiaty są również wytrzymałe na przymrozki, nawet do –8°C. Z tego względu plantacje jagody kamczackiej można zakładać na terenach o ostrzejszym klimacie, tam gdzie nie udają się inne uprawy sadownicze. Jagoda kamczacka przydatna jest także do nasadzeń ekologicznych. Dotychczas na krzewach sporadycznie obserwowano choroby i szkodniki.

Krzewy mają małe wymagania glebowe. Dobrze rosną i plonują na glebach o odczynie lekko kwaśnym, o pH 5,5–6,0, średnio żyznych, piaszczysto-gliniastych, dostatecznie wilgotnych, nie podmokłych, ale raczej zasobnych w próchnicę. Gleby mniej żyzne należy wzbogacić w materię organiczną, np. obornik lub kompost. Na glebach suchych lub podczas długotrwałej suszy, owoce są mniejsze, gorzkawe i osypują się. Krzewy jagody kamczackiej dobrze rosną na stanowiskach słonecznych lub lekko zacienionych. Bardzo wcześnie rozpoczynają wegetację. Już na początku kwietnia pędy są obsypane złotożółtymi kwiatami, chętnie oblatywanymi przez pszczoły.

Pierwsze jagody można otrzymać już na dwuletnich roślinach, a pełnię owocowania krzewy osiągają w 5 – 6 roku po posadzeniu. Ich plonowanie to 4–6 kg owoców/krzew, w zależności od odmiany. Jagody odmian najwcześniejszych dojrzewają pod koniec maja, czyli najszybciej ze wszystkich owoców produkowanych w naszym kraju. Na rynku nie ma wtedy dobrych, świeżych owoców, dlatego są one tym bardziej atrakcyjne. Jagody dojrzewają nierównomiernie, toteż zbiór trzeba przeprowadzać kilkakrotnie, co najmniej 2, 3 razy w sezonie. Zbioru nie można opóźniać, gdyż dojrzałe jagody mają tendencję do osypywania.

Dr hab. Elżbieta Rozpara, prof. IO
Prof. dr hab. Danuta M. Goszczyńska
Mgr Tomasz Golis
Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach
Fot. M. Goszczyńska, T. Golis

Artykuł pochodzi z numeru 1/2015 miesięcznika „Truskawka, malina, jagody”

Related Posts

None found

Poprzedni artykułW sprawie ciągnika – komornik świadkiem
Następny artykułBank Żywności w Płocku chce rozdać 20 ton jabłek

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Wpisz treść komentarza
Wpisz swoje imię

ZGODA NA PRZETWARZANIE DANYCH OSOBOWYCH *

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany, podajesz go wyłącznie do wiadomości redakcji. Nie udostępnimy go osobom trzecim. Nie wysyłamy spamu. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem*.