Fenomen polskich odmian maliny

Polska jest jednym z największych producentów owoców maliny na świecie. Według danych GUS-u w 2012 r. produkcja malin była rekordowa i wyniosła 127 tys. t, o 7,7% więcej niż w 2011 r. Osiągnięcie tak wysokiego poziomu produkcji możliwe było dzięki wprowadzeniu do uprawy odmian przystosowanych do wzrostu i uprawy w polskich warunkach klimatycznych.

Polski program hodowli twórczej i zachowawczej maliny powstał z inicjatywy znanego i cenionego obecnie na całym świecie hodowcy – dr. Jana Danka i od początku, czyli od 1979 r., prowadzony jest w Sadowniczym Zakładzie Doświadczalnym (SZD) Instytutu Ogrodnictwa w Brzeznej. Jest to jedno z największych tego typu przedsięwzięć w Europie. W ramach tematu rocznie wykonuje się ponad 50 kombinacji krzyżowań. Program ten finansowany jest przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w ramach tzw. postępu biologicznego.

Dotychczasowe wyniki wskazują na dużą efektywność omawianego programu. Znaczący przełom w polskiej produkcji malin nastąpił dzięki wprowadzeniu do masowej produkcji odmian ‘Polana’ i ‘Polka’, owocujących na tegorocznych pędach.

Polskie maliny zdobyły popularność wśród plantatorów, głównie za sprawą odmiany ‘Polka’, wpisanej do KR w 2003 r. W Polsce odmiana ta uprawiana jest przede wszystkim w warunkach polowych, z przeznaczeniem owoców do przetwórstwa. Jest to odmiana powtarzająca owocowanie, ale owocuje głównie na tegorocznych pędach. Dojrzewanie owoców rozpoczyna się na przełomie lipca i sierpnia i trwa zazwyczaj trzy miesiące. Charakteryzuje się średnim wzrostem. Owoce są duże lub średnie, nieco wydłużone, zwarte o barwie żywoczerwonej z połyskiem, smaczne. Odmiana ‘Polka’ zajmuje obecnie znaczące miejsce w polskiej i światowej produkcji owoców maliny. Wysoka jakość owoców ‘Polki’ została zauważona przez zagranicznych producentów, dzięki czemu jest to obecnie podstawowa odmiana powtarzająca owocowanie uprawiana z przeznaczeniem deserowym owoców w Polsce i w wielu innych krajach na świecie. Według danych Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa w 2011 r. procentowy udział zakwalifikowanych sadzonek tej odmiany jako owocującej na tegorocznych pędach wyniósł w Polsce aż 90%.

‘Polka’

Jest się czym pochwalić
W ciągu ostatnich kilkunastu lat do krajowego rejestru (KR) odmian w Polsce wpisano 10 kreacji pochodzących z programu hodowlanego prowadzonego w SZD Brzezna (tabela). Jedne z najnowszych to dwie wczesne odmiany owocujące na dwuletnich pędach ‘Radziejowa’ i ‘Sokolica’ objęte tymczasową ochroną prawną w 2010 r. oraz dwie odmiany powtarzające owocowanie – ‘Polonez’ i ‘Poemat’ objęte ochroną w minionym roku. W 2012 r. do KR została wpisana również malina o czarnych owocach – ‘Litacz’.

[NEW_PAGE]
Dominują maliny jesienne
Obecnie maliny owocujące późnym latem i jesienią dominują na polskich plantacjach. Zwłaszcza po roku 2000 nastąpił bardzo dynamiczny wzrost odmian owocujących na tegorocznych pędach. Wzrost zainteresowania komercyjną uprawą odmian maliny owocujących na tegorocznych pędach powodowany był czynnikami ekonomiczno-środowiskowymi. Owocowanie na nowych, jednorocznych pędach eliminuje bowiem problem przemarzania pędów i pąków kwiatowych podczas surowych zim, jaki występuje w przypadku malin owocujących na dwuletnich pędach. Istotnym elementem jest tu także wydłużenie podaży świeżych owoców na rynku. Odmiany malin owocujące na tegorocznych pędach kończą owocowanie wraz z pojawieniem się pierwszych przymrozków. Oprócz odmiany ‘Polana’ i ‘Polka’, na rynku dostępnych jest kilka odmian, które mogą znaleźć zastosowanie w uprawie produkcyjnej (‘Polesie’) lub amatorskiej (‘Pokusa’, ‘Poranna Rosa’).

‘Polana’ to pierwsza polska odmiana maliny owocująca na tegorocznych pędach. Dojrzewanie owoców rozpoczyna się w drugiej połowie sierpnia i trwa do pierwszych przymrozków. Krzewy o średniej sile wzrostu, dorastają do 1,5 m. Owoce są duże lub średnie, żywoczerwone z połyskiem. Odmiana jest plenna.

‘Polana’

‘Pokusa’ to odmiana powtarzająca owocowanie. Dojrzewanie owoców na tegorocznych pędach jest wczesne do późnego, na dwuletnich pędach – wczesne. Owoce są bardzo duże,  kuliste, lekko wydłużone, żywoczerwone z lekkim omszeniem. Odmiana deserowa polecana do uprawy amatorskiej.

'Pokusa'

‘Poranna Rosa’ to odmiana późna. Dojrzewanie owoców rozpoczyna się na początku września. Odmiana deserowa, polecana do uprawy amatorskiej. Ze względu na wyjątkowy żółty kolor owoców jest chętnie uprawiana jako uzupełnienie odmian o czerwonych owocach.

'Poranna Rosa'

‘Polesie’ to odmiana, której owoce dojrzewają wcześnie – zwykle w trzeciej dekadzie lipca i zbiory trwają do początku października. Ze względu na wczesny termin dojrzewania nadaje się do produkcji owoców deserowych z przeznaczeniem na zbiór przyspieszony. Wysoka zawartość związków biologicznie czynnych w owocach tej odmiany wskazuje na jej przydatność również do przetwórstwa. Nadaje się do kombajnowego zbioru owoców.

'Polesie'

‘Poemat’ to odmiana, której owoce dojrzewają na tegorocznych pędach w drugiej połowie sierpnia, podobnie jak u odmiany ‘Polana’. Odmiana polecana do uprawy z deserowym przeznaczeniem owoców. Owoce są kuliste, czerwone z połyskiem. Obecnie jeszcze nie jest dostępna w sprzedaży.

'Poemat'

‘Polonez’ to odmiana wczesna, dojrzewanie owoców na tegorocznych pędach rozpoczyna się w drugiej połowie sierpnia. Ze względu na jasny kolor oraz połysk, owoce nadają się do uprawy deserowej. Odmiana jeszcze nie jest dostępna na rynku.

'Polonez'

Jednym z celów hodowli jest uzyskanie wysokiej jakości owoców deserowych odmian malin owocujących w terminie tradycyjnym, na 2-letnich pędach. W KR znajduje się kilka odmian hodowli SZD IO w Brzeznej, z których największe znaczenie mają ‘Laszka’ i ‘Benefis’.

 ‘Laszka’ to odmiana o wczesnym terminie dojrzewania owoców. Wzrost roślin jest silny, pędy sztywne. Owoce duże lub bardzo duże, jasnoczerwone o przeznaczeniu deserowym. Początek dojrzewania przypada na koniec czerwca, początek lipca.

'Laszka'

‘Benefis’ to odmiana średnio późna, początek dojrzewania owoców przypada w połowie lipca. Pędy rosną silnie. Owoce duże, wydłużone, ciemnoczerwone z niewielkim omszeniem.

'Benefis'

‘Radziejowa’ dojrzewanie owoców zaczyna najwcześniej w drugiej połowie czerwca, około 10 dni przed odmianą ‘Laszka’. ‘Radziejowa’ jest plenną i cenną odmianą do produkcji owoców deserowych. Nadaje się do uprawy tunelowej. Owoce charakteryzują się dużą zawartością ekstraktu oraz kwasowością. Zawierają również dużo antocyjanów, w porównaniu z innymi czerwonymi odmianami maliny (42,3 mg w 100 g owoców).

'Radziejowa'

[NEW_PAGE]
Zbiór owoców u odmiany ‘Sokolica’ przypada na koniec czerwca, podobnie jak u ‘Laszki’. Owoce są duże, o kształcie tępo ściętego stożka, jasnoczerwone, z niewielkim połyskiem, mają atrakcyjny wygląd, są jędrne i bardzo smaczne. Odmiana plenna, może być cenna do produkcji owoców deserowych. Nadaje się do uprawy tunelowej.

Malina czarnoowocowa
Wysoka jakość owoców to nie tylko ich wygląd zewnętrzny, ale również dietetyczne i zdrowotne właściwości owoców determinowane ich składem chemicznym. W 2012 roku do KR wpisana została nowa odmiana maliny –‘Litacz’ – charakteryzująca się wysoką zawartością antocyjanów (743 mg/100 g), przewyższającą znacznie bogate w ten składnik jeżyny (np. odmiana ‘Polar’ – 245 mg/100 g). Jest to odmiana owocująca na dwuletnich pędach. Zbiór owoców jest wczesny, przypada na koniec czerwca Owoce są średniej wielkości, o kształcie kulistym, czarne z silnym omszeniem, zwarte. Są bardzo smaczne. Może to być cenna odmiana przetwórcza, przydatna do mechanicznego zbioru.

'Litacz'

Wszystkie wymienione powyżej odmiany podlegają ochronie prawnej w Polsce oraz we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Oznacza to, że rozmnażanie roślin możliwe jest tylko dzięki uzyskaniu odpowiedniej licencji – czyli pisemnej zgody właściciela odmiany (w tym przypadku hodowcy – Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach).

dr Agnieszka Orzeł
Niwa – hodowla roślin jagodowych Sp. z o.o.
Fot. A. Orzeł

Artykuł pochodzi z numeru 2/2013 miesięcznika „Warzywa”

Related Posts

None found

Poprzedni artykułRząd przyjął projekt noweli ustawy o nasiennictwie
Następny artykułRekordowy import jabłek

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Wpisz treść komentarza
Wpisz swoje imię

ZGODA NA PRZETWARZANIE DANYCH OSOBOWYCH *

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany, podajesz go wyłącznie do wiadomości redakcji. Nie udostępnimy go osobom trzecim. Nie wysyłamy spamu. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem*.