Specjalizacja jagodowa
Swoje obecnie 180-ha gospodarstwo Anthony i Christine Snell założyli w 1989 r. Początkowo, aż do 1998 r., prym wiodła uprawa warzyw. Stopniowo wyparła ją produkcja owoców miękkich, wśród których dominują truskawki, maliny, jeżyny, borówki i porzeczka czarna (również w standardzie ekologicznym). Zdecydowana większość owoców trafia na półki brytyjskich supermarketów, a pośrednictwem w zbycie zajmuje się firma Berry Gardens – odbiorca owoców od 80 producentów zlokalizowanych w różnych częściach kraju. Owoce odpowiednio zapakowane, w zależności od wymagań odbiorcy, trafiają do klientów sieci Tesco oraz Sainsbury’s.
Część owoców porzeczki czarnej jest produkowana na zlecenia i kontraktowana przez firmę GlaxoSmithKline – producenta m. in. soków Ribena. Dodatkowo owoce z farmy Windmill Hill są przeznaczane do mrożenia i sprzedawane w sieciach Marks & Spencer oraz pod własną marką ‘Windmill Hill Fruits’ w lokalnych sklepach ze zdrową żywnością lub przez Internet – z dostawą bezpośrednio do domu (ang. direct to doors).
Truskawki standardowo
Jak informował Tom Deards (fot. 1), manager gospodarstwa, truskawki w tunelach rosną obecnie na 40 ha, z czego ok. 30% to odmiany owocujące w czerwcu: ‘Elsanta’, ‘Sonata’ i inne najnowsze kreacje z programu hodowlanego Driscoll’s. Okno zbioru dla tych odmian zamyka się w ciągu ok. 6 tygodni. Blisko 2/3 powierzchni zajmuje uprawa odmian powtarzających owocowanie: ‘Jubilee’, ‘Amnesty’ i ‘Windsor’. Dzięki temu zbiór jest rozciągnięty do listopada.
Odmiany ‘Elsanta’ i ‘Sonata’ uprawiane są m.in. w wielonawowych tunelach Haygrove zamykanych rolowanymi bramami, w których szerokość pojedynczej nawy to 7,5 m, a wysokość tunelu w kalenicy to 3,5 m. W pojedynczej nawie wyznaczonych jest zwykle 6 rzędów. Plantacja zakładana jest z sadzonek doniczkowanych, a do założenia 1 ha uprawy potrzeba ok. 35 tys. roślin/ha (w doświadczeniach są tunele z liczbą roślin sięgającą nawet 45 tys./ha). Rośliny sadzone są na dość wysokich (25 cm) zagonach wykładanych czarną folią. Truskawki wymieniane są co dwa lata, tylko w ten sposób można uzyskać maksymalne plonowanie. W bieżącym sezonie rośliny do 4 kwietnia były nadal przykryte podwójną włókniną ze względu na przebieg pogody i ryzyko wystąpienia przymrozków (fot. 2). Zbiór owoców z roślin uprawianych w tunelach w ub.r. rozpoczął się tu 5 maja, ale w tym roku obserwowano ok. tygodniowe opóźnienie wegetacji i pierwsze owoce zebrano 12 maja.
Fot. 2. Włóknina jest zdejmowana zwykle na początku kwietnia
W uprawie truskawek pojawiają się mszyce, nie stanowią one jednak dużego zagrożenia. Większych problemów doświadczano w przeszłości z przędziorkami, których populacja w tunelach była wysoka. Od kilku lat są one skutecznie ograniczane przez dobroczynka szklarniowego (Phytoseiulus persimilis). Wprowadzenie elementów ochrony biologicznej już w czerwcu (odmiany powtarzające owocowanie) pozwala na utrzymanie populacji szkodników pod kontrolą aż do mrozów (20 tygodni). Do ochrony przed innymi szkodnikami truskawek, tj. wciornastkami i roztoczami introdukowany jest Amblyseius cucumeris. Nicienie entomopatogeniczne są natomiast wprowadzane do podłoża albo za pomocą linii kroplującej (bez filtrów) lub za pomocą aplikacji indywidualnie do każdej rośliny w ochronie przed opuchlakiem truskawkowcem. Możliwe byłoby także wykonanie zabiegu zwalczającego chrząszcze, jednak pojawia się problem związany z przestrzeganiem karencji insektycydów.
[NEW_PAGE]…i w uprawie stołowej
Od 2010 r. dużą część plantacji (ok. 8 ha) stanowią rośliny uprawiane we wzmocnionych tunelach wielonawowych (szerokość pojedynczej nawy to 8,8 m) wyposażonych w rynny zbierające wodę opadową. Rośliny są posadzone w maty uprawowe (10 roślin/mb maty) wypełnione substratem kokosowym i ułożone na specjalnie stworzonej konstrukcji tzw. rynnach uprawowych (fot. 3). Rynny te są rozmieszczone w tunelu w taki sposób, aby jednocześnie uzyskać najwyższe plonowanie w przeliczeniu na 1 ha uprawy oraz możliwe było wykonywanie wszelkich prac agrotechnicznych w dogodny i zmechanizowany sposób.
W porównaniu z uprawą w tunelu w systemie podniesionych zagonów, w przypadku uprawy stołowej, wzrosła liczba roślin sadzonych na 1 ha do 7,5 tys. roślin. Oznacza to znaczący wzrost wydajności z jednostki powierzchni, gdyż średnio z 1 mb uprawy stołowej zbiera się ok. 6 kg truskawek. Dodatkowo, jak twierdzi T. Deards, zastosowany w gospodarstwie nowoczesny system uprawy znacznie poprawia efektywność zbioru, co wpływa na obniżenie kosztów z nim związanych, a jakość zbieranych owoców jest wyższa.
Fot. 3. Wielonawowy nowoczesny tunel Haygrove, w którym truskawki uprawiane są na profilowanych rynnach
Stosowanym w Windimill Hill rozwiązaniem (oprócz rynien uprawowych Haygrove) są także proste rusztowania, których podstawę stanowią 1,5 m rury stalowe (umieszczone co 4 m) z ułożoną poprzecznie rurą (fot. 4). Dodatkowo maty są stabilizowane i zabezpieczane przed przesuwaniem za pomocą dwóch stalowych drutów. W tym systemie uprawiana jest głównie odmiana ‘Elsanta’. Odmiany powtarzające owocowanie umieszczono w tym roku w tunelu wyposażonym w rynny odprowadzające nadmiar wody opadowej oraz rolowane bramy. Rośliny posadzono na początku kwietnia w maty uprawowe ułożone na nowoczesnych rynnach uprawowych Haygrove (fot. 5). 
Fot. 4. Inny rodzaj rusztowania do uprawy truskawek, maty uprawowe są dodatkowo stabilizowane stalowym drutem
Fot. 5. Rośliny odmiany powtarzającej owocowanie ‘Amnesty’ dwa dni po sadzeniu w maty uprawowe
Należytą fertygację uprawy zapewnia w pełni skomputeryzowany, nowoczesny system nawodnieniowy dostarczony przez firmę Netafim. Składa się on z komputera nawożeniowego i zestawu filtrów siatkowych (fot. 6). Instalacja była zaprojektowana i zbudowana w momencie planowania produkcji w tunelach, przed ich postawieniem, co było dużym ułatwieniem.
Fot. 6. System nawadniania dla tuneli truskawkowych
Na początku kwietnia do tuneli wstawiane są także ule Tripol, dzięki czemu nie ma problemu z zapyleniem kwiatów niezależnie od pory kwitnienia truskawek. Jest to szczególnie ważne w przypadku odmian powtarzających owocowanie, których kwitnienie jest bardzo rozciągnięte w czasie.[NEW_PAGE]Ochrona truskawek przed sprawcą szarej pleśni (Botrytis cinerea) prowadzona jest za pomocą dostępnych fungicydów (Rovral Aquaflo 500 SC, Switch 62,5 WG, Signum 33 WG oraz Teldor 500 SC – krótka karencja, stosowany pomiędzy zbiorami). Do ochrony przed mączniakiem prawdziwym w Anglii jest dostępnych kilka fungicydów m.in. Nimrod® (s. cz. pyrimidina), a na farmie stosuje się w tym celu również wodorowęglan sodu. Jak twierdzi T. Deards, wieloletnie doświadczenia w uprawie dowodzą, iż dodatkowo duże znaczenie w ochronie przed chorobami pochodzenia grzybowego ma utrzymanie odpowiedniego klimatu w tunelach poprzez ich wietrzenie – zarówno otwieranie rolowanych bram, jak i wietrzenie boczne.
W malinach zmiany
Maliny są uprawiane na powierzchni 20 ha i 100% stanowi uprawa w tunelach. Najważniejszą odmianą jest tu wysoko ceniona na rynku brytyjskim deserowa odmiana ‘Maravilla’, a także ‘Octavia’ (2 ha) i ‘Glen Ample’ (2 ha). Dwie ostatnie kreacje są posadzone na zamówienie klientów, a owoce przeznaczane do mrożenia.
W obecnym systemie uprawy rośliny w każdej nawie (szerokości 7,5 m) sadzone są w trzech rzędach o długości 250 m (fot. 7). Rzędy przykryte są czarną folią, która zapobiega nadmiernemu parowaniu gleby oraz ogranicza kiełkowanie nasion chwastów. W każdym rzędzie rozprowadzone są linie kroplujące do nawadniania roślin. W przypadku odmiany ‘Maravilla’ pierwszy zbiór przypada zwykle na 25 maja – 1 czerwca. Wkrótce po jego zakończeniu pędy, na których było owocowanie, są wycinane i w końcu września można spodziewać się kolejnego owocowania. W ten sposób uzyskuje się najwyższą wydajność z 1 ha.
Fot. 7. Obecny system uprawy malin w tunelach
Pod koniec bieżącego sezonu tunele będą modernizowane dzięki technologii, którą daje Haygrove.
Wzmocnione będą poprzez zastosowanie mocniejszej konstrukcji bram (ram przeciwwietrznych) i założone zostaną rolowane drzwi. Pozwoli to na wprowadzenie nowoczesnej technologii uprawy malin w substracie torfowym, w łatwych do manewrowania matach uprawowych. Decyzja o zmianie technologii została podjęta w związku z wprowadzeniem ograniczeń w stosowaniu substancji chemicznych do odkażania podłoża. Ponadto uprawa w substracie pozwoli ograniczyć choroby malin, tj. zamieranie pędów oraz wywołane przez patogeny z rodzaju Phytophthora. Argumentem za zmianą technologii uprawy jest także możliwość redukcji wydatków związanych z nawożeniem i nawadnianiem uprawy (mniejsze straty).
Borówki i porzeczka – tradycyjnie
Na niewielką skalę (2 ha) w gospodarstwie Windmill Hill uprawiana jest także borówka wysoka. Jest to, obok porzeczki czarnej, jedyna plantacja założona „pod chmurką”. Porzeczka czarna zajmuje łącznie 100 ha, z czego 40 ha to produkcja prowadzona w standardzie ekologicznym. Te ekologiczne porzeczki są przeznaczane do mrożenia na specjalne zamówienie odbiorców. Porzeczki czarne uprawiane metodą konwencjonalną są również kontraktowane, stąd ich cena jest stabilna. Wśród uprawianych odmian są m.in. ‘Ben Gairn’, ‘Ben Hope’, ‘Ben Alder’ oraz jedna z nowszych kreacji pochodząca z programu hodowlanego szkockiego Instytutu w Dundee – ‘Ben Klibreck’. Pomimo, iż posadzone odmiany są genetycznie odporne na wielkopąkowca porzeczkowego, co najmniej dwa razy, na początku sezonu wegetacyjnego, na plantacji porzeczki przeprowadzane są zabiegi z użyciem preparatów siarkowych.
Dorota Łabanowska-Bury
Fot. 1-7 D. Łababnowska-Bury
Artykuł pochodzi z numeru 8/2013 „Hasła Ogrodniczego”
