sady

Gatunkiem, o którym najwięcej mówiono podczas II Międzynarodowych Targów Agrotechniki Sadowniczej w Warszawie (patrz też HO 3/06) odbywających się 13–14 stycznia br., były grusze. Szczegółowo zostały omówione uszkodzenia mrozowe, przymrozkowe, odmiany, podkładki, zapylanie, cięcie, nawożenie drzew — oraz przechowywanie owoców. Sporo uwagi poświęcono także jabłoniom, truskawkom i ochronie upraw sadowniczych przed chorobami i szkodnikami. Część z tych doniesień została zamieszczona w materiałach konferencyjnych.

Odmiana — jak podkreślała dyrektor Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach prof. Danuta Goszczyńska otwierając 4 kwietnia zorganizowaną tam konferencję pt. "Nowe odmiany drzew owocowych" — w 50% decyduje o powodzeniu uprawy. Ma wpływ na wiele rzeczy związanych z plonem, ochroną, a wreszcie zbytem owoców. W sprzedaży jest dużo nowych odmian, trudno jednak sadownikowi zdecydować, którą powinien wybrać. Ważny jest również dobór podkładki, jaką należy dopasować do warunków gospodarstwa.

Postawione w tytule pytanie jest prowokacją. Wiadomo bowiem, że cięcie drzew wiśni w wyspecjalizowanych gospodarstwach sadowniczych jest powszechne — poprawia zdrowotność pędów i jakość owoców. Artykuł ten przypomina jednak o konieczności prowadzenia tego zabiegu głównie tym właścicielom sadów, często niewielkich, którzy wiśnie traktują jako dodatkowy, nieliczący się dział gospodarstwa. Nasadzeń takich jest u nas wciąż bardzo dużo i one właśnie dają gros produkcji owoców tego gatunku. Tymczasem, obserwując ostatnio starsze sady wiśniowe w Radomskiem, Kieleckiem i w okolicach Pudliszek, dochodzę do wniosku, że do właścicieli tych sadów nie trafiają zalecenia dotyczące właściwej agrotechniki. Jest spora grupa ludzi, uprawiających drzewa, często kilkunastoletnie, a nawet starsze, które nigdy nie były po posadzeniu cięte. Przypuszczam, że marna jest jakość owoców w takich sadach, ale wciąż ich właścicielom opłaca się je użytkować. W przyszłości jednak trudno będzie osiągać zyski z takiej produkcji. Nowe nasadzenia — drzewa prowadzone pod kątem mechanicznego zbioru — stanowią poważną konkurencją. Cięcia wiśni trzeba się więc nauczyć, a przynajmniej nabrać do niego przekonania.

Zakład Zaopatrzenia Ogrodniczego w Warce w styczniu tego roku zorganizował dla sadowników z rejonu grójecko-wareckiego szkolenie dotyczące nawadniania upraw ogrodniczych. Program spotkania obejmował m.in.: nowoczesne systemy nawadniające, technikę filtracji wody, wykorzystanie źródeł wody.

Chociaż Dania należy do mniej ważnych producentów owoców w Unii Europejskiej, tradycje sadownicze są jednak w tym kraju długie. Jabłko w języku duńskim to abild, a słowo Abildgrde oznaczające sad pojawiło się w piśmiennictwie tego kraju już w 1241 roku. Obecnie najważniejszy rejon produkcji sadowniczej w Danii to wyspa Funen, gdzie klimat jest nieco cieplejszy niż w pozostałych rejonach kraju. Podstawowymi produktami sadowniczymi są jabłka, gruszki, a także owoce miękkie (tab. 1). Duńscy sadownicy (oraz producenci warzyw) są dobrze zorganizowani — 50% warzyw i owoców sprzedaje się za pośrednictwem organizacji producenckich. Do takich grup należy ponad 40% sadowników. Przy okazji kongresu Prognosfruit 2005 w Danii miałem okazję zwiedzić jedno z największych gospodarstw sadowniczych w tym kraju.

Przędziorki od kilku już lat są bardzo uciążliwymi szkodnikami w sadach. W wielu z nich każdego roku wykonuje się co najmniej dwa zabiegi zwalczające, a mimo to w niektórych okresach liczebność i szkodliwość tych roztoczy wzrasta bardzo szybko. Do sytuacji takich dochodzi w warunkach sprzyjających szybkiej ich reprodukcji — wysokiej temperatury i małej wilgotności powietrza. W minionym sezonie wegetacyjnym dużą liczebność tych szkodników notowano zwłaszcza w jego drugiej połowie, toteż w niektórych sadach jeszcze na początku września zwalczano przędziorki. Obecnie w sadach stwierdza się dużo jaj zimowych przędziorka owocowca (fot. 1). Sadownicy są zaniepokojeni, chcieliby pozbyć się tego roztocza. Aby to uczynić, trzeba w zagrożonych sadach koniecznie wykonać zabieg zwalczający już przed kwitnieniem drzew — można wykorzystać do tego celu, między innymi, preparaty olejowe.

Regulowanie kształtu i zagęszczenia korony z uwzględnieniem typu wzrostu i owocowania odmiany to główny cel cięcia grusz. Nieprawidłowe cięcie lub jego brak stanowią duży błąd w uprawie tych drzew. Zwłaszcza gdy weźmie się pod uwagę, że grusza jest bardzo wymagająca pod względem stanowiska oraz cięcia i prowadzenia drzew — reaguje obniżeniem plonowania na wszelkie braki w tym zakresie.