sady

Z czereśni o dużym znaczeniu gospodarczym warto wymienić takie odmiany, jak ‘Burlat’, ‘Vega’, ‘Summit’, ‘Vanda, ‘Techlovan’, ‘Lapins’, ‘Regina’’, ‘Sweetheart’ oraz ‘Kordia’. Ta ostatnia, oprócz niezwykle wysokich walorów jakościowych owoców, ma jedną podstawową wadę — jej drzewa nie są dostatecznie wytrzymałe na mróz. Należy je w związku z tym sadzić na ciepłych i zacisznych stanowiskach. W Polsce w ostatnich latach trafnie dobrano odmiany czereśni do produkcji towarowej, a ich uprawę zrewolucjonizowały dwie karłowe podkładki — ‘PHL-A’ (fot. 1) i ‘GiSelA 5’ (fot. 2) — a także wstawka skarlającą — ‘Frutana’. Udział tej ostatniej w produkcji drzewek karłowych czereśni nie jest jednak jeszcze wielki.

W pierwszej części relacji z wycieczki zorganizowanej przez Towarzystwo Rozwoju Sadów Karłowych zamieściłem informacje o produkcji sadowniczej w Niemczech. Poniżej zapoznam Czytelników z produkcją jabłek i gruszek w dwóch odwiedzonych latem ubiegłego roku holenderskich gospodarstwach sadowniczych.

Przymrozki wiosenne są przyczyną bardzo poważnych strat w gospodarstwach sadowniczych, mogą występować lokalnie, ale także obejmować stosunkowo duży obszar. Wytrzymałość roślin na przymrozki jest nie tylko cechą gatunkową czy nawet odmianową, lecz zależy również od stopnia rozwoju kwiatów. Największe ryzyko strat przymrozkowych występuje u gatunków, które najwcześniej kwitną (grupa pestkowych), morele, brzoskwinie, czereśnie i wiśnie. Często jednak straty te obserwujemy też na gruszach i jabłoniach. Poziom uszkodzeń zależy od fazy rozwoju pąków kwiatowych oraz od temperatury. Najwrażliwsze na niską temperaturę są kwiatostany w okresie od początku do końca kwitnienia. W tym czasie temperatura od –2°C do –4°C może być przyczyną utraty, odpowiednio, od 10% do 90% kwiatów. Wielkość strat przymrozkowych zależy ponadto od uprawianej odmiany, a także kondycji sadu.

Jan Skibicki prowadzi 15-hektarowe gospodarstwo pod Białymstokiem. Na 12 hektarach uprawia jabłonie. Sadownik ten był również jednym z pierwszych w regionie, który wprowadził system Integrowanej Produkcji w gospodarstwie. Teraz przestawia sady na ekologiczną produkcję i, prawdopodobnie, po uzyskaniu certyfikatu już od przyszłego roku produkowane owoce będzie mógł nim oznaczać. Stara się także wprowadzać nowe rozwiązania techniczne, w których realizacji pomaga mu m.in. firma SaMASZ z Białegostoku.

Stały wzrost produkcji owoców przy słabnącym popycie jest podstawową przyczyną dużych problemów ekonomicznych w światowym sadownictwie. Nadprodukcja owoców najbardziej odczuwalna jest w krajach z dobrze rozwiniętym sadownictwem. Do takich należy wiele państw zachodniej Europy, w tym Polska.

W listopadzie 1989 roku, z inicjatywy kilkunastu czołowych sadowników, powołano Towarzystwo Rozwoju Sadów Karłowych. Przewodniczącym grupy inicjatywnej był inż. Włodzimierz Ferenstein — "ojciec" towarzystwa, który opracował podstawowe kierunki i zasady działania tej nowej organizacji sadowniczej w Polsce. Od początku działalności do roku 1999 towarzystwo miało swoją siedzibę przy Polskim Związku Ogrodniczym w Warszawie, a od 2000 r. do tej pory — przy Katedrze Ekonomiki Ogrodnictwa Akademii Rolniczej w Lublinie. Do roku 1995 zarządem towarzystwa kierował mgr Krzysztof Hermanowicz, a od 1996 roku do tej pory autor tego materiału.

W ostatnich latach dostawy polskich owoców do Rosji gwałtownie się zmniejszyły, jeszcze bardziej zmalał eksport ziemniaków, cebuli, kapusty, marchwi oraz buraków ćwikłowych. Moim zdaniem, doprowadził do tego nieumiarkowany wzrost cen polskich owoców i warzyw w ostatnich trzech latach. I stało się to, czego należało się spodziewać — miejsce Polski zajęły Uzbekistan, Kazachstan czy Tadżykistan. Warunki klimatyczne w tych krajach pozwalają na produkcję dużych ilości płodów rolnych. Co więcej, produkcją warzyw i owoców zajęto się także w południowych regionach Rosji. Jakość tych artykułów jest może i niższa, ale są one tańsze niż sprowadzane z zagranicy, a tym samym dostępne dla uboższych warstw społeczeństwa.

Nawożenie sadów za pomocą tzw. dawek orientacyjnych prowadzi często do marnotrawstwa nawozów, a niekiedy powoduje nawet negatywne skutki. Podstawą racjonalnego nawożenia powinna być analiza gleby i liści. Analiza gleby pozwala określić, których składników mineralnych brakuje w danej glebie, a które znajdują się w nadmiarze. Wyniki analizy liści charakteryzują bieżący stan odżywienia drzew. Metody chemiczne wykorzystywane do analiz w laboratoriach są bardzo dokładne. Źródłem poważnych błędów i wynikających z nich niesłusznych wniosków może być jednak niewłaściwe pobranie próbek. Warto więc przypomnieć, jak robić to prawidłowo.

W Budapeszcie pod koniec maja odbyło się kolejne posiedzenie ekspertów zajmujących się wiśniami, którzy dokonali oceny bieżącej sytuacji w produkcji tych owoców oraz zapasów przetworów wiśniowych. W spotkaniu uczestniczyło 12 specjalistów z Węgier, 5 z Niemiec i jedna z Polski (niżej podpisany). Pod koniec maja na Węgrzech wiśnie były po opadzie zawiązków, a w Polsce i w Niemczech — przed opadem czerwcowym, dlatego prognozę zbiorów w tych dwóch krajach traktuje się jako wstępną (tabela).

Od 9 do 12 maja przebywała w Polsce delegacja Komisji Rolnictwa Parlamentu Europejskiego. Celem wizyty było zapoznanie się jej uczestników z polskim rolnictwem, zwłaszcza z problemem dotyczącym owoców miękkich. Zebrane przez komisję informacje mają posłużyć m.in. do przygotowania raportu, który zostanie przedstawiony Światowej Organizacji Handlu (WTO) i może stać się podstawą do wprowadzenia klauzul ochronnych, a także działań antydumpingowych w imporcie spoza UE warzyw i owoców oraz przetworów z nich. Członkowie delegacji spotkali się 11 maja z sadownikami na wiecu w Lubani koło Białej Rawskiej oraz uczestniczyli w debacie „Rozwój rynku owoców i warzyw” w ISK w Skierniewicach.