’Free Redstar’
Wzrost drzew tej odmiany, wyhodowanej z siewek pochodzących z USA, jest początkowo silny, ale wyraźnie się osłabia po rozpoczęciu owocowania. Korona ma kształt stożka, a konary pokryte są licznymi krótkopędami. Kwitnie średnio wcześnie, zapylaczami są dla niej: 'Discovery’, 'Enterprise’, 'GoldRush’, 'Lodel’ i 'Melodie’. Jest genetycznie odporna na parcha jabłoni i charakteryzuje się małą podatnością na mączniaka jabłoni oraz zarazę ogniową. Owoce tej odmiany (fot. 1) mają baryłkowaty, często nieregularny kształt, są karbowane na całej powierzchni, średniej wielkości lub duże. Skórka owoców jest mocna, gładka, bez ordzawień, błyszcząca, z delikatnym nalotem i ciemnokarminowym rozmytym rumieńcem pokrywającym z reguły ponad 75% powierzchni. Na tle rumieńca widoczne są ciemniejsze paskowania.
FOT. 1. 'FREE REDSTAR’
Dojrzałość zbiorczą owoce osiągają w drugiej połowie września. Na podstawie wyników dotychczasowych badań można stwierdzić, że wartość indeksu skrobiowego (ocenianego w 10-stopniowej skali) w optymalnym terminie zbioru owoców waha się w granicach 5–6. Jędrność owoców podczas zbioru wynosi 80–90 N, zawartość ekstraktu 11–12%, a kwasowość 0,6–0,7%. W chłodni zwykłej jabłka odmiany 'Free Redstar’ można przechowywać przez okres około 4 miesięcy. Głównym problemem podczas przechowywania owoców tej odmiany wydaje się stosunkowo szybki spadek ich kwasowości — po 4 miesiącach przechowywania spada ona znacznie poniżej 0,3%. W warunkach kontrolowanej atmosfery znacznie spowalniają się niekorzystne zmiany jakościowe owoców.
’Melfree’
Odmiana ta jest mieszańcem 'Melrose’ x 'Freedom’ wyselekcjonowanym w ISK w Skierniewicach. Jej drzewa rosną początkowo silnie. Korony są rozłożyste, średnio zagęszczone. 'Melfree’ jest całkowicie odporna na parcha jabłoni, mało podatna na mączniaka jabłoni, a średnio na zarazę ogniową. Kwitnie w tym samym czasie, co 'Freedom’. Owoce 'Melfree’ (fot. 2) są duże, kuliste, lekko spłaszczone, z delikatnymi żebrowaniami przy kielichu, przechodzącymi na owoc. Skórka sucha, lekko błyszcząca, bez nalotu pokryta jest czerwonym, paskowano-marmurkowym rumieńcem.
FOT. 2. 'MELFREE’
Jabłka 'Melfree’ osiągają dojrzałość zbiorczą w połowie września. Z dotychczasowych badań wynika, że w optymalnym terminie zbioru indeks skrobiowy waha się w granicach 4–6. Jędrność owoców podczas zbioru wynosi około 70 N, zawartość ekstraktu 12–13%, a kwasowość owoców około 0,6%. Wyniki prowadzonych badań wskazują, że długość okresu przechowywania jabłek odmiany 'Melfree’ jest w znacznym stopniu ograniczona występowaniem oparzelizny powierzchniowej, miękkiej oparzelizny chłodniowej oraz zbrązowienia przygniezdnego.
’Medea’
Została wyselekcjonowana w ISK w Skierniewicach, jest mieszańcem 'Lobo’ x 'Redspur Delicious’. Jej drzewa rosną umiarkowanie silnie, tworzą rozłożystą koronę. Kwitnie kilka dni przed 'Freedom’. W warunkach polowych w małym stopniu porażana jest przez parcha jabłoni i mączniaka jabłoni. Owoce 'Medei’ (fot. 3) są średniej wielkości lub duże, kulisto-spłaszczone, z lekkim żebrowaniem od strony kielicha. Skórkę mają gładką, bez ordzawień, błyszczącą, lekko tłustawą, zielonkawożółtą, prawie całkowicie pokrytą ciemnopurpurowym, rozmytym rumieńcem.
FOT. 3. 'MEDEA’
Jabłka tej odmiany dojrzałość zbiorczą osiągają w pierwszej połowie września. Z dotychczasowych badań wynika, że w optymalnym terminie zbioru indeks skrobiowy waha się w granicach 4–6. Jędrność owoców podczas zbioru wynosi 70–80 N, zawartość ekstraktu 11–12%, a kwasowość owoców 0,6–0,7%. Podczas przechowywania w chłodni zwykłej odmiana ta podatna jest na oparzeliznę powierzchniową.
’Egeria’
Odmiana wyselekcjonowana w ISK w Skierniewicach jest mieszańcem 'Lobo’ x 'Redspur Delicious’. Jej drzewo rośnie umiarkowanie silnie, tworzy rozłożystą koronę. Kwitnie w tym samym czasie, co 'Freedom’. W warunkach polowych 'Egeria’ jest mało podatna na parcha jabłoni i mączniaka jabłoni. Jej owoce (fot. 4) są średniej wielkości lub duże, kulisto-spłaszczone, z lekkim żebrowaniem od strony kielicha, niekiedy przechodzącym na owoc. Skórka jest gładka bez ordzawień, błyszcząca, lekko tłustawa, zielonkawożółta, pokryta ciemnym brązowawym, rozmyto-paskowanym rumieńcem.
FOT. 4. 'EGERIA’
Dojrzałość zbiorczą owoce osiągają w pierwszej połowie września. Z dotychczasowych badań wynika, że w optymalnym terminie zbioru indeks skrobiowy waha się w granicach 4–6. Jędrność owoców podczas zbioru wynosi 75 N, zawartość ekstraktu 12–13%, a kwasowość owoców 0,4–0,5%. Długość okresu przechowywania może być znacznie ograniczana występowaniem oparzelizny powierzchniowej.
’Odra’
Odmiana wyselekcjonowana przez E. Żurawicza w ISK w Skierniewicach z siewek powstałych z krzyżowania 'Primula’ x 'Bankroft’. Drzewo 'Odry’ rośnie silnie. Początkowo tworzy koronę wzniesioną, po wejściu w okres owocowania rozłożystą. Kwitnienie rozpoczyna nieco wcześniej niż 'Freedom’. Jest mało podatna na parcha jabłoni i mączniaka jabłoni. Tworzy owoce średniej wielkości lub duże, kulisto-stożkowate, wyraźnie zwężające się w kierunku kielicha, z pięcioma żebrami przechodzącymi przez owoc (fot. 5). Skórka gładka, sucha, bez nalotu woskowego, zielona, prawie całkowicie pokryta ciemnym, purpurowobrązowym rozmytym rumieńcem.
FOT. 5. 'ODRA’
Jabłka 'Odry’ dojrzałość zbiorczą osiągają w drugiej połowie września. Z dotychczasowych badań wynika, że w optymalnym terminie zbioru indeks skrobiowy waha się w granicach 2–4. Jędrność owoców podczas zbioru wynosi 80–90 N, zawartość ekstraktu 11–12%, a kwasowość owoców około 0,8%.
’Sawa’
Odmiana jesienna powstała z krzyżowania 'Fantazji’ z 'Primulą’. Wzrost jej drzew jest silny, ale wyraźnie się osłabia po rozpoczęciu owocowania. Piramidalna korona wykazuje skłonności do zagęszczania się. Okres kwitnienia jest średnio wczesny. Dobrymi zapylaczami dla tej odmiany są 'Ligol’, 'Pinova’ i 'Waleria’. 'Sawa’ jest odporna na parcha jabłoni i w średnim stopniu podatna na mączniaka jabłoni oraz zarazę ogniową. Owoce tej odmiany są duże lub bardzo duże (fot. 6), mają kulisto-stożkowy kształt, z żebrowaniami wokół kielicha, przechodzącymi czasem także na owoc. Skórka mocna, gładka, błyszcząca z jaskrawokarminowym, rozmytym rumieńcem, pokrywającym prawie całą powierzchnię owocu.
Dojrzałość zbiorczą owoce osiągają najczęściej w połowie września. W zależności od przebiegu sezonu wegetacyjnego, termin zbioru może nieco odbiegać od podanego powyżej i przypadać już na początek września. Na podstawie dotychczasowych badań można stwierdzić, że w optymalnym terminie zbioru indeks skrobiowy waha się w granicach 6–8. Jędrność owoców podczas zbioru wynosi 60–70 N, zawartość ekstraktu 11–12%, a kwasowość owoców 0,7–0,8%. Podczas przechowywania w chłodni na owocach mogą wystąpić objawy oparzelizny powierzchniowej.
FOT. 6. 'SAWA’
* * *
Opisane powyżej polskie odmiany odporne na parcha jabłoni są obecnie oceniane w doświadczeniach porównawczych (jako standardowe odmiany odporne na parcha przyjęto 'Freedom’ i 'Novamac’). Odmiany, o których mowa w artykule, badano w latach 1995–2002. Drzewa nowych odmian, rosnące na podkładce 'M.26′, charakteryzowały się wzrostem zbliżonym do drzew kontrolnej odmiany 'Freedom’. Wyjątek stanowiła 'Free Redstar’, której drzewa rosły istotnie silniej w porównaniu z kontrolą oraz innymi odmianami będącymi przedmiotem badań. Drzewa wszystkich odmian po raz pierwszy wydały owoce w rok po posadzeniu. Sumaryczne plony za lata 1996–2002 wahały się w granicach 72–157 kg/drzewo. Wysokim plonowaniem, w porównaniu z kontrolą, wyróżniały się 'Free Redstar’ i 'Melfree’. Zwłaszcza pierwsza przewyższała wyraźnie pod względem tej cechy pozostałe odmiany w doświadczeniu (157 kg/drzewo). Wyniki badań wskazują, że mogą z powodzeniem poszerzyć ofertę odmian odpornych na parcha i mączniaka jabłoni. Także ocena sensoryczna owoców tych odmian wskazuje, że ich smak nie odbiega od smaku jabłek powszechnie uprawianych odmian deserowych.
