Wykres 1. Wartość produkcji kwiaciarskiej w Republice Czeskiej
Zmiany w obrębie sektora
Spowodowało je odejście od produkcji kwiatów ciętych na rzecz roślin balkonowych i rabatowych (wzrost o 38%). Wartość produkcji kwiaciarskiej ogółem wynosiła w 2002 roku 1,32 mld K* i od 2001 r. wzrosła o 14%. Główny udział miały w niej rośliny doniczkowe (46%) oraz rabatowe (37%), a kwiaty cięte stanowiły 9%. Spadła produkcja cebul kwiatowych oraz roślin przeznaczonych na suche bukiety (wykres 2). Uprawy kwiaciarskie prowadzone są na 89 ha w polu i na 126 ha pod osłonami — w szklarniach, pod folią i w inspektach.
Wykres 2. Produkcja kwiaciarska w Republice Czeskiej
Poszczególne działy
Produkcja szklarniowa. Stanowi ona najintensywniejszą gałąź ogrodnictwa i ma 100-krotnie wyższą wydajność niż produkcja w polu. Czeskie szklarnie na ogół nie mają jednak odpowiednich energetycznych oraz technologicznych parametrów i z tego powodu wymagają dwukrotnie większego niż za granicą nakładu robocizny, a także energii. Potrzebna jest modernizacja tych obiektów i koncentracja produkcji — stworzenie około 10-hektarowych przedsiębiorstw.
Kwiaty cięte i rośliny doniczkowe. Wśród kwiatów ciętych dominują goździki (wykres 3), których produkcja nadal rośnie, oraz gerbery i róże — produkcja dwóch ostatnich maleje, głównie z powodu wysokich jej kosztów w zimie. Negatywny wpływ na produkcję ma także dostępność szerokiego asortymentu tańszych roślin z importu. Ostatnio pozytywnym aspektem jest wzrost produkcji sezonowych kwiatów ciętych, między innymi mieczyków, dalii, narcyzów i tulipanów. Największy wzrost dotyczy jednak kwitnących roślin doniczkowych — poinsecji, chryzantem drobnokwiatowych (fot. 1), cyklamenów, pierwiosnków i saintpaulii. Strukturę produkcji roślin doniczkowych w Republice Czeskiej przedstawia wykres 4.
Wykres 3. Struktura produkcji kwiatów ciętych w Republice Czeskiej (%)
Wykres 4. Struktura produkcji roślin doniczkowych w Republice Czeskiej (%)
Fot. 1. Chryzantemy doniczkowe to jedna z ważniejszych roślin produkowanych w Republice Czeskiej (tu: firma Montano Valter)
Rośliny balkonowe i rabatowe. Mają one rosnący udział w produkcji roślin ozdobnych w Czechach, co jest związane ze zmianami w stylu życia i dążeniem do poprawy wyglądu otoczenia. Wartość produkcji roślin balkonowych i rabatowych wzrosła z ok. 300 mln K w 2000 roku do prawie 500 mln K w 2002 r., podczas gdy wartość reprodukowanych cebul i bulw pozostała na niezmienionym poziomie i wynosiła w tym okresie ok. 3,5 mln K.
Hodowla oraz produkcja nasion i materiałów wyjściowych. W przeszłości wiele uwagi poświęcano zarówno hodowli, jak i rozmnażaniu roślin jednorocznych oraz dwuletnich — pojawiło się sporo oryginalnych czeskich odmian. Pracochłonność tej działalności, a zarazem łatwy dostęp do zagranicznego materiału wyjściowego spowodowały jednak, że w Czechach zmniejszyła się skala komercyjnego rozmnażania roślin. Ostatnio, na przykład, tylko kilka rodzimych przedsiębiorstw, które mają kontakt z prowadzącymi reprodukcję, wprowadza na rynek własne nasiona. Hodowla zachowawcza odbywa się w czterech firmach — do najistotniejszych grup roślin ozdobnych należą balkonowe i rabatowe (fot. 2). Długą tradycję mają w naszym kraju rozmnażane z nasion petunie, begonie stale kwitnące i bulwiaste (fot. 3). Czeskie generatywnie rozmnażane odmiany pelargonii rabatowej są porównywalne z kreacjami najważniejszych światowych firm. Ostatnio produkuje się także krajowe odmiany zwisających rozmnażanych wegetatywnie petunii i niecierpka nowogwinejskiego. Nie wykorzystano natomiast znacznego potencjału hodowli bulwiastych ozdobnych roślin — sporo odmian sprzedano za granicę, głównie do Holandii, gdzie z sukcesem reprodukowane są, kiedyś czeskie, odmiany mieczyków i dalii.
Fot. 2. Dni Otwarte w firmie hodowlanej Jaromer Cerny
Fot. 3. Begonie bulwiaste hodowli J. Cernego
Tendencje na rynku
Popyt na rośliny ozdobne. Rośnie on w ostatnich latach — w 2002 roku łączna wartość zakupów (bez materiału szkółkarskiego) wynosiła ponad 6,9 mld K. Strukturę konsumpcji roślin ozdobnych w Czechach przedstawia wykres 5. Czescy producenci pokrywają tylko 40% zapotrzebowania tego rynku, resztę zaspokaja import. Warto zaznaczyć, że rośliny doniczkowe i balkonowo-rabatowe przeznaczone do dekoracji wnętrz lub balkonów albo na prezenty stanowią 30%. Popyt na kwitnące rośliny doniczkowe (jak chryzantemy i poinsecje) jest sezonowy i z roku na rok niezmienny lub lekko malejący.
Wykres 5. Konsumpcja roślin ozdobnych w Republice Czeskiej
Zmiany cen. Ceny detaliczne roślin ozdobnych stale rosną — w ciągu ostatniej dekady zwiększyły się prawie o 100%. Zimą rośliny są droższe, co jest konsekwencją wyższych kosztów produkcji, dotyczy to zwłaszcza róż i gerber, natomiast ceny goździków i storczyków są przez cały rok stabilne. Nieznacznie zmieniają się w ciągu sezonu ceny roślin doniczkowych, a notowania roślin z importu zależą od cen giełdowych w Holandii.
Handel zagraniczny. Saldo w czeskim handlu zagranicznym w przypadku kwiaciarstwa (cebule, rośliny doniczkowe, kwiaty cięte, nasiona i inny materiał roślinny) jest ujemne. Deficyt eksportu wzrósł w latach 2001–2002 o 8% — do 1,44 mld K. Największy udział w wartości importu mają kwiaty cięte (52%), wśród nich róże i gerbery stanowią 42%. Towary pochodzą z 50 krajów, głównie z Holandii (76%), a także z Kolumbii (8,2%), Tajlandii (3,4%), Ekwadoru (2,7%) i Izraela (2,4%). Rośliny doniczkowe importowane są do Republiki Czeskiej
z 29 krajów (i ich liczba wzrasta), 71% pochodzi z Holandii, 12,5% z Danii i 9% z Niemiec.
Pozytywnym aspektem jest stały wzrost eksportu rodzimych produktów ogrodniczych, głównie roślin doniczkowych oraz ciętych kwiatów i zieleni ciętej, choć wartościowo — w porównaniu z importem — jest on minimalny. Kwiaty cięte sprzedaje się do 7 krajów, połowa towaru kierowana jest na Słowację. Szybko rośnie eksport roślin doniczkowych (+84,8%) do 20 krajów — głównymi importerami są Niemcy (66,5%) i Słowacja (23%).
Sieć sprzedaży. Dystrybucja roślin ozdobnych odbywa się głównie za pośrednictwem supermarketów oraz firm prowadzących usługi dostawcze. Na tym rynku działa CZ-FLORA — organizacja marketingowa stworzona przez producentów, która nie tylko zajmuje się koncentracją podaży i oferowaniem towaru sieciom handlowym, ale także zapewnia kontrolę jakości, sortowanie i pakowanie produktów. Głównym celem tej organizacji powinno być jednak zapewnienie obecności krajowych roślin ozdobnych w sieciach supermarketów i w łańcuchach rynkowych. Czeska sieć sprzedaży roślin ozdobnych jest dość dobrze rozbudowana. Na terenie kraju działa około 2000 punktów sprzedaży detalicznej. 30–40% handlu realizowane jest w sieciach handlowych, których znaczenie rośnie.
* 1 korona czeska (Kc) to ok. 0,14 zł
