Mangan – czasami konieczny

Zawartość manganu ogólnego w naszych glebach jest znacznie większa, niż pozostałych mikroelementów. Może ona wynosić od 20 do 5000 mg/ kg gleby (Czuba 1986). Na jego zawartość  w glebie nie wpływa, co bardzo ciekawe, skład jej mechaniczny gleby.
Mangan może występować w glebie na różnych stopniach utlenienia, rzutuje to po części na jego przyswajalność dla roślin. W glebie jony tego pierwiastka możemy spotkać na 2, 4 i 7 (Mn2+ – zredukowany, Mn4+– łatwo ulegający redukcji oraz Mn7+ – utleniony) stopniu utleniania. Na 2 stopniu utleniania (Mn2+) może występować w roztworze glebowym lub ulegać sorpcji wymiennej i jest to mangan łatwo dostępny dla roślin. Ilość tej jego formy dostępnej zależy od szeregu czynników, głównie wpływających na procesy oksydoredukcyjne zachodzące w glebie. Czynnikami tymi są pH gleby, jej wilgotność gleby, aktywność mikroorganizmów glebowych oraz zawartość substancji organicznej. 
Odczyn gleby wpływa silnie na zawartość manganu w glebie; w glebach kwaśnych dostępność tego jonu jest duża z uwagi na większą ich rozpuszczalność. Wzrost pH powoduje powstawanie w glebie wodorotlenków i w końcowym etapie tlenków manganu, charakteryzujących się znacznie mniejszą rozpuszczalnością w roztworze glebowym. Można więc stwierdzić, że im bardziej zasadowa gleba, tym mniej dostępnego dla roślin manganu. 
Wilgotność gleby wpływa odwrotnie na jego dostępność niż wspomniany odczyn gleby. W glebie silnie wilgotnej przeważają procesy redukcyjne, które sprzyjają redukcji manganu do 2 stopnia utleniania. W glebach suchych lub w lata suche zawartość manganu dostępnego dla roślin w glebie zmniejsza się. 
Przy dużej zawartości substancji organicznej w glebie lub przy silnym nawożeniu nawozami organicznymi możemy spodziewać się mniejszej ilości dostępnego manganu dla roślin. W opisanych warunkach mogą tworzyć się nierozpuszczalne połączenia manganu z substancją organiczną. 
Rośliny pobierają mangan w postaci jonu Mn2+.  Kation manganu przemieszcza się do powierzchni korzeni w prądzie transpiracyjnym, a do komórki transportowany jest biernie, zgodnie z gradientem elektrochemicznym. W ksylemie mangan przemieszcza się jako wolny jon Mn2+. Podobnie jak w przypadku żelaza reutylizacja manganu z liści starszych do młodszych zachodzi w niewielkim stopniu. W tkankach roślin mangan występuje w postaci wolnych jonów Mn2+ lub w formie związanej ze związkami organicznymi, jako jon Mn3+
Najwięcej manganu zawierają liście, mniej korzenie, a najmniej pędy. W liściach więcej manganu znajduje się w nerwach niż w blaszce liściowej. Podobnie jak w przypadku żelaza, funkcje manganu w metabolizmie roślin związane są z możliwością zmiany stopnia utleniania tego pierwiastka oraz z właściwością tworzenia przez mangan związków z białkami. Mangan zaangażowany jest w fotosyntezę oraz w procesy wzrostowe roślin. Bezpośrednio i pośrednio bierze udział w metabolizmie związków azotowych, w tym białek. Ważną funkcją, jaką pełni w roślinach jest kontrola aktywności enzymu oksydazy IAA. 
Przy dużej dostępności manganu w glebie rośliny mogą akumulować nadmierne ilości tego składnika pokarmowego, co może w określonych warunkach doprowadzić do jego toksyczności. Proces ten jest złożony i ogólnie rzecz biorąc może wynikać z ograniczonego w takich warunkach pobierania wapnia i magnezu. Może to pociągać za sobą blokowanie enzymów zależnych od magnezu przez mangan, zahamowanie pobierania potasu oraz wzrost aktywności oksydazy IAA. W konsekwencji może zostać wyhamowany wzrost nowych organów roślin. 
Rozróżniamy dwa typy objawów toksyczności manganu. Pierwszy polegający na typowej chlorozie żelazowej. Drugi związany jest z bezpośrednią toksycznością jonów manganu. Objawami tego toksycznego działania mogą być drobne, liczne, ciemne plamki występujące na liściach. Nadmiar manganu może prowadzić także do wcześniejszego zrzucania liści, zmniejszenia liczby zakładanych pąków kwiatowych, zahamowanie wzrostu pędów oraz nekrotycznej plamistości kory. Ostatnia choroba występuje na jabłoni i to najczęściej na odmianach z grupy ‘Golden Delicious’. 
Niedobory manganu upoważniające nas do zastosowania dolistnego dokarmiania drzew tym składnikiem najczęściej występują na glebach o odczynie obojętnym lub zasadowym, ewentualnie przewapnowanych. Jeżeli niedobory manganu są wynikiem zbyt wysokiego odczynu gleby, to opryskiwania powinniśmy wykonywać bezpośrednio po kwitnieniu drzew. Ilość zabiegów powinna być dostosowana do tempa zanikania objawów niedoborów i tempa spadku odczynu gleby. 
Opryskiwanie sadów jabłoniowych i gruszowych manganem może mieć także na celu zwiększenie intensywności oraz przedłużenie trwałości zielonej barwy zasadniczej skórki jabłek czy gruszek. Zabiegi w tym celu możemy wykonywać 4 i 3 tygodnie przed planowanym terminem zbioru poszczególnych odmian. 
Rośliny, dobrze pobierają z roztworów przez liście mangan dwuwartościowy (zredukowany). W manganowych nawozach dolistnych przeważają sole manganu (chlorki, siarczany lub azotany) lub chelaty manganu. 
Marcin Oleszczak, Intermag
 

Related Posts

None found

Poprzedni artykułPolska chce sprzedawać w Indiach m.in. jabłka
Następny artykułKE przedstawiła projekt w sprawie wsparcia dla producentów owoców i warzyw

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Wpisz treść komentarza
Wpisz swoje imię

ZGODA NA PRZETWARZANIE DANYCH OSOBOWYCH *

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany, podajesz go wyłącznie do wiadomości redakcji. Nie udostępnimy go osobom trzecim. Nie wysyłamy spamu. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem*.