Dokarmianie i zdrowotność winnicy
Młode rośliny (jedno- i dwuletnie) korzystają z zapasów składników pokarmowych dostarczonych przed założeniem winnicy. Z plantacji owocującej przy plonowaniu na poziomie 10 t/ha, rośliny pobierają: 80–120 kg azotu (N), 100–130 kg potasu (K), 15–20 kg fosforu (P), 130 kg wapnia (Ca) i ok. 15 kg magnezu (Mg). Bardzo ważne jest uzupełnianie tych składników w ilościach odprowadzanych wraz z plonem. Nawożenie fosforowo-potasowe należy wykonać jesienią, natomiast azotowe– wiosną, najlepiej w dwóch dawkach. Pierwsza dawka powinna być zastosowana na przełomie kwietnia i maja, druga – do końca czerwca.
Niedobór azotu powoduje obniżenie odporności na choroby i niską temperaturę. Nadmierne nawożenie tym pierwiastkiem powoduje z kolei intensywny wzrost pędów i wyższą wrażliwość na mróz. W celu odpowiedniego zabezpieczenia winnicy przed mrozami musimy przede wszystkim zadbać o właściwy poziom nawożenia potasem. Korzystne dla winorośli jest dodatkowe nawożenie tym składnikiem w sierpniu, dzięki czemu owoce szybciej dojrzewają i wzrasta w nich zawartość cukru. Potas wpływa także dodatnio na drewnienie łozy. Najlepsze efekty przyniesie stosowanie silnie skoncentrowanych nawozów dolistnych zawierających, oprócz potasu, także mikroelementy: bor, cynk, molibden, żelazo, miedź, tytan. Dobre zaopatrzenie w mikroelementy poprawia kondycję roślin, odporność na niesprzyjające warunki klimatyczno- glebowe i stres. W latach o dużej ilości opadów musimy liczyć się z koniecznością dodatkowego nawożenia potasowego w związku z wypłukiwaniem tego składnika. W nawożeniu winorośli należy pamiętać o właściwym stosunku potasu do fosforu i magnezu, który wynosi 2:1:1.
Duże znaczenie dla odpowiedniego przygotowania winorośli do zimy ma zadbanie o wysoką zdrowotność roślin. Ze względu na bardzo małą liczbę fungicydów zarejestrowanych w Polsce do ochrony winorośli, można zastosować naturalne nawozy zawierające związki krzemu i tytanu, podnoszące odporność roślin na choroby (np. Herbagreen ®). Nadmierne plonowanie winorośli powyżej 10 ton z hektara powoduje gorsze drewnienie łozy, dlatego należy zadbać o odpowiednie obciążenie krzewu owocami, nie więcej niż 1 kg z 1 m2 uprawy. W tym celu należy przerzedzać nadmiar kwiatostanów lub nadmiar gron (tzw. zielone żniwa; fot. 1). Również usuwanie pędów syleptycznych (bocznych) i letnie skracanie latorośli sprzyjają lepszemu przewietrzaniu krzewów i poprawiają zdrowotność roślin.
Zabezpieczyć przed mrozem
Sadzenie odmian o wysokiej mrozoodporności znacznie ogranicza nakłady pracy i koszty związane z zabezpieczeniem pąków i łozy przed wymarzaniem w czasie silnych zimowych mrozów. Jeżeli jednak decydujemy się na uprawę odmian o niskiej mrozoodporności, musimy zadbać o stworzenie właściwych warunków uprawy oraz zabezpieczenie winnicy przed mrozami. W tym celu już na etapie formowania łozy wybieramy taką formę prowadzenia krzewu, aby mieć możliwość skutecznego zabezpieczenia go przed mrozami. Najodpowiedniejsza jest forma bezpienna krzaczasta i sznur pochyły. W listopadzie, po opadnięciu liści, wstępnie przycinamy łozę, przyginamy i obsypujemy 10-centymetrową warstwą ziemi (fot. 2). Odmiany wrażliwe muszą być ponadto okryte materiałem izolacyjnym, np. słomą. Ten sposób dodatkowego zabezpieczenia winorośli ma jednak wady – podczas okresów ocieplenia mogą rozwijać się choroby grzybowe.
Fot. 2. Przycięta i przygięta łoza jest obsypywana ziemią
Okrywanie ziemią dobrze zabezpiecza winorośl przed przemarznięciem, nawet w przypadku wystąpienia ekstremalnie niskiej temperatury. Przykładem niech będzie zima 2005/2006 ze spadkiem temperatury do – 32°C, kiedy okrycie ziemią krzewów odmian ‘Aurora’, ‘Seyval Blanc’, ‘Bianca’, ‘Sibera’, ‘Muscat’ i ‘Jutrzenka’ w 100% uchroniło pąki przed przemarznięciem.
Można również stosować okrywanie mieszane za pomocą materiału izolacyjnego i ziemi (forma bezpienna krzaczasta; fot. 3).
Fot. 3. Okrywanie mieszane za pomocą materiału izolacyjnego i ziemi
[NEW_PAGE]Kolejnym sposobem zabezpieczenia winorośli przed mrozami jest okrywanie częściowe, które polega na okryciu tzw. łozy mrozowej. Od wiosny pozostawiamy, zależnie od grubości, jeden lub dwa pędy mrozowe. Jeżeli łozy są grube, pozostawiamy dwa pędy, a jeżeli cieńsze –jeden. Pozostawiony pęd jest elastyczny, możemy więc łatwo go wygiąć i okryć ziemią. Jeżeli przemarznie nadziemna część krzewu, to na wiosnę delikatnie odkrywamy pozostawiony pęd, z którego wyprowadzamy nową formę. W przypadku łagodnej zimy, przycinamy łozę mrozową na 1– 2 pąków i wyprowadzamy nowy pęd.
Bardzo ważnym elementem ochrony winnicy przed mrozami jest oborywanie krzewów. Zabieg powinien być wykonany przed wystąpieniem mrozów. W mniejszych winnicach czynność tę można wykonać ręcznie, usypując kopczyk ziemi do wysokości 30 cm. Na dużych powierzchniach rzędy oboruje się pługiem ze specjalną odkładnicą z dwóch stron. Korzenie chronimy przed przemarzaniem dzięki usuwaniu korzeni podpowierzchniowych i kopczykowaniu.
Winne krzewy można również zabezpieczyć poprzez okrywanie krzewów w powietrzu (jedno- i dwuramienny sznur Guyota; fot. 4). W tym celu jesienią odcinamy łozę dwuletnią i pozostawiamy pień z pędami zastępczymi do owocowania w następnym roku . Tak przygotowaną łozę starannie owijamy grubym kilkuwarstwowym papierem w kierunku od ziemi ku górze tak, aby jedna warstwa zachodziła na drugą. Następnie przewiązujemy papier w kilku miejscach sznurkiem. Innym materiałem powszechnie dostępnym do zabezpieczania krzewów jest gruba włóknina. Po wstępnym przycięciu łozy zarzucamy włókninę na drut, a następnie spinamy ją od dołu.
Fot. 4. Przy wysokim prowadzeniu winorośli dobrym rozwiązaniem – jeśli w ogóle potrzebnym – jest okrywanie krzewów w powietrzu
Istotnym elementem chroniącym winnicę przed mroźnymi wiatrami z kierunku północnego jest kurtyna przeciwwiatrowa. Jeżeli winnica jest pozbawiona naturalnej ochrony przeciwwiatrowej w postaci zadrzewienia, można samemu wykonać taką kurtynę, mocując np. wzdłuż ogrodzenia winnicy od strony północnej i wschodniej podwójną warstwę grubej włókniny. Prowadzenie krzewów w wysokich formach piennych również zwiększa ich wytrzymałość na wymarzanie.
Mgr Adam Kiszka
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
