Nowy sposób rozkładania zatrutych przynęt
Sposobem pozwalającym na szybkie umieszczenie w sadzie zatrutych przynęt może być użycie do tego celu ciągnikowego dozownika. Jest to zawieszana na ciągniku maszyna (fot. 1) przeznaczona do rozkładania zatrutych przynęt w kanałach pod powierzchnią gleby. Składa się z ramy zawieszanej na podnośniku ciągnika i dwóch sekcji roboczych dozujących zatrutą przynętę. Każda z sekcji roboczych ma zasobnik i dozownik preparatu, koło podporowe napędzające dozownik, krój tarczowy oraz walec stalowy zakończony stożkiem (fot. 2). Walec wykonuje pod powierzchnią gleby kanał, do którego wsypywane są porcje preparatu formowane w dozowniku (fot. 3).
Fot. 1. Dozownik trucizn
Fot. 2. Dozownik przy pracy (widoczne ustawienie sekcji na granicy ugoru i murawy)
Fot. 3. Sekcja dozująca
Ważniejsze dane techniczne tej maszyny są następujące: długość — 2,0 m; szerokość — 2,3 m; wysokość — 1,0 m; liczba sekcji roboczych — 2 szt.; wysokość sekcji roboczej — 0,74 m; rozstawienie sekcji roboczych — od 0,6 m do 2,0 m; pojemność zasobników preparatu — 2 x 10 dm3; średnica kanału drążonego pod powierzchnią gleby — 5 cm; głębokość, na jakiej formowany jest kanał — 5 cm; odstępy, w jakich rozkładany jest preparat — 4,5 m; masa pojedynczej dawki preparatu — od 2 g do 25 g; masa dawki zadawanych preparatów — od 2 kg/ha do 25 kg/ha; wydajność pracy — 1,0–1,5 ha/godz.; liczba osób obsługi — 1 traktorzysta.
Zasada działania dozownika
Zatrute ziarno i preparaty, których średnica granulek nie przekracza 10 mm, są rozkładane precyzyjnie. Preparaty o frakcjach około 10-mm przy dużych dawkach (powyżej 10 kg/ha) mogą czasem zawieszać się w przewodach, wymagają więc okresowej kontroli zabiegu, a preparaty o większych granulach nie mogą być stosowane, gdyż następuje zapychanie się przewodu podającego zatrute przynęty do kanału w glebie.
Dozownik wyposażony jest w dwie sekcje robocze, dlatego podczas jednego przejazdu trucizny mogą być rozkładane przy dwóch rzędach drzew jednocześnie. Najefektywniejsze jest ustawienie sekcji roboczych na skraju ugoru pod koronami drzew przy pasie murawy (fot. 2). Tworzone wtedy kanały są dobrze uformowane i zakryte. Rozkładanie preparatów dozownikiem może być poprawnie wykonywane przy prędkości 4–6 km/godz., co pozwala na uzyskanie wydajności pracy powyżej 1 ha/godz.
Jeżeli jesienią panuje susza, a gleba jest zwarta i sekcje dozujące nie zagłębiają się, może wystąpić konieczność dodatkowego ich dociążenia — dozownik wyposażony jest w uchwyty do obciążników. Ze względu na stosowanie trucizn, należy zachować szczególną ostrożność przy napełnianiu zbiorników zatrutymi przynętami i udrażnianiu kanałów. Trzeba również pamiętać, by przed rozkładaniem przynęt zebrać pozostałe w sadzie spadłe owoce.
Skuteczność zwalczania gryzoni
Dozownik testowano w owocujących sadach jabłoniowych. Zabiegi wykonywano w połowie października, po zakończeniu zbiorów owoców i dokładnym zebraniu spadów. Skuteczność poszczególnych zabiegów oceniano na podstawie redukcji czynnych kolonii gryzoni po upływie 2–4 tygodni od rozłożenia zatrutych przynęt. Użyto trzech rodzajów preparatów w trzech dawkach: Ziarno zatrute fosforkiem cynkowym 01 AB (2, 4 i 8 kg/ha); granulat o średnicy granul do 5 mm (5, 10 i 20 kg/ha) i granulat o średnicy granul od 5 mm do 10 mm (2,5, 5 i 10 kg/ha). Preparaty rozkładano w glebie dozownikiem ciągnikowym, a także, dla porównania, wsypywano ręcznie bezpośrednio do nor gryzoni. Ziarno zatrute fosforkiem cynkowym 01 AB wprowadzano dozownikiem ciągnikowym jeden raz i dwukrotnie, w tym ostatnim przypadku powtarzając zabieg po tygodniu. Doświadczenie obejmowało powierzchnię około 4 ha, na której przed zwalczaniem stwierdzono występowanie nornika polnego (Microtus arvalis) — średnio około 300 kolonii/ha. Skuteczność zabiegów oceniano na podstawie redukcji liczby czynnych kolonii po upływie około dwóch tygodni od rozłożenia zatrutych przynęt. We wszystkich przypadkach uzyskano wysoką skuteczność zabiegów, bez istotnych różnic statystycznych między kombinacjami zatrutych przynęt. Redukcja populacji gryzonia wyniosła około 90%.
Przeprowadzone próby rozkładania zatrutych przynęt ciągnikowym dozownikiem pokazują, że wykorzystanie tej techniki zwalczania gryzoni jest celowe i uzasadnione, zwłaszcza w dużych sadach towarowych.
