’ACTION’ F1 (1998). Odmiana holenderska (Bejo Zaden). Bardzo plenna (tabela), o dużym udziale korzeni handlowych w plonie ogólnym. Wyróżnia się bardzo dobrą jakością plonu. Korzenie średniej wielkości, kuliste. Skorkowacenie skórki słabe. Miąższ karminowoczerwony do purpurowego. Wyrazistość pierścieni na przekroju mała. Zawartość cukrów i betaniny zbliżona do średniej (rys. 1 i 2). Skłonność do gromadzenia azotanów nieco powyżej przeciętnej (rys. 3). Dość podatna na porażenie przez chwościka. Polecana do uprawy z przeznaczeniem do bezpośredniego spożycia (także we wczesnych terminach). Ze względu na intensywnie i równomiernie wybarwiony miąższ stanowi dobry surowiec dla przetwórstwa. Wykazuje również dużą przydatność do przechowywania.
WAŻNIEJSZE CECHY GOSPODARCZE BADANYCH ODMIAN BURAKA ĆWIKŁOWEGO
RYS. 1. ZAWARTOŚĆ CUKRÓW W KORZENIACH BADANYCH ODMIAN
RYS. 2. ZAWARTOŚĆ BETANINY W KORZENIACH BADANYCH ODMIAN
RYS. 3. ZAWARTOŚĆ AZOTANÓW W KORZENIACH BADANYCH ODMIAN
’BIKORES’ (1991) — fot. 1. Odmiana holenderska (Bejo Zaden). Plenna, o bardzo dobrej strukturze plonu korzeni. Charakteryzuje się dużą stabilnością plonowania. Korzenie średniej wielkości, kuliste do kulistospłaszczonych. Skorkowacenie skórki słabe. Miąższ intensywnie krwistoczerwony. Wyrazistość pierścieni na przekroju bardzo mała. Zawartość cukrów i betaniny zbliżona do średniej. Gromadzenie azotanów nieco powyżej przeciętnego poziomu. Niezbyt podatna na porażenie przez chwościka. Polecana do uprawy z przeznaczeniem do bezpośredniego spożycia. Może być z powodzeniem wykorzystywana w przetwórstwie oraz do przechowywania.
FOT. 1. 'BIKORES’ — ODMIANA O INTENSYWNYM I RÓWNOMIERNYM ZABARWIENIU MIĄŻSZU
’BONEL’ (2001). Odmiana holenderska (Nickerson Zwaan). Plenna. Udział korzeni handlowych w plonie ogólnym przeciętny. Korzenie średniej wielkości, kuliste do kulistospłaszczonych. Skorkowacenie skórki średnie. Miąższ ciemnopurpurowy do ciemnoczerwonego. W sprzyjających warunkach może przejawiać tendencję do tworzenia zbyt dużych korzeni. Wyrazistość pierścieni na przekroju mała. Zawartość cukrów, betaniny i azotanów poniżej średniej. Dość podatna na porażenie przez chwościka. Polecana głównie do bezpośredniego spożycia. Przydatność do przechowywania dość dobra.
’CHROBRY’ (1991). Odmiana krajowa („Spójnia” HiNO Nochowo). Plonuje poniżej przeciętnego poziomu. Struktura plonu dobra. Nie wykazuje tendencji do przerastania na wielkość. Korzenie średniej wielkości, kuliste do kulistospłaszczonych. Skorkowacenie skórki słabe do średniego. Miąższ ciemnowiśniowy, intensywnie wybarwiony, charakteryzuje się bardzo małą wyrazistością pierścieni na przekroju. Odznacza się bardzo dużą zawartością cukrów i betaniny. Wyróżnia się też małą skłonnością do gromadzenia azotanów. Niezbyt podatna na porażenie przez chwościka. Ze względu na bardzo dużą intensywność i równomierność zabarwienia polecana głównie do uprawy z przeznaczeniem dla przetwórstwa (stanowi bardzo cenny surowiec do produkcji naturalnego barwnika). Może być też wykorzystywana do bezpośredniego spożycia oraz przechowywania.
’CROSBY’ KCE (1959). Odmiana krajowa (PiHRO Krzeszowice). Średnio plenna do plennej, o dobrej strukturze plonu. Wyróżnia się dobrą jakością korzeni. Korzenie średniej wielkości do dużych, kulistospłaszczone do kulistych. Skorkowacenie skórki słabe. Miąższ wiśniowy do ciemnoczerwonego, wyróżnia się dużą intensywnością i równomiernością zabarwienia. Wyrazistość pierścieni na przekroju bardzo mała. Odznacza się bardzo dużą zawartością cukrów oraz dużą betaniny. Charakteryzuje się bardzo małą skłonnością do gromadzenia azotanów. Niezbyt podatna na porażenie przez chwościka. Polecana głównie do uprawy z przeznaczeniem do bezpośredniego spożycia latem oraz użytkowania jesienią i zimą.
’CZERWONA KULA’ NOE (1961) — fot. 2. Odmiana krajowa („Spójnia” HiNO Nochowo). Plenna do bardzo plennej. Struktura plonu dobra. Powszechnie uprawiana ze względu na duże zbiory i niezawodność plonowania. Korzenie średniej wielkości do dużych, kuliste do kulistospłaszczonych. Skorkowacenie skórki dość duże. Miąższ intensywnie krwistoczerwony. Pierścienie na przekroju zwykle słabo zaznaczone. Zawartość cukrów bardzo duża, betaniny średnia. Poziom gromadzenia azotanów nieco powyżej przeciętnej. Podatność na porażenie przez chwościka średnia. Polecana zarówno do bezpośredniego spożycia, jak i do przetwórstwa. Dobrze się przechowuje.
FOT. 2. 'CZERWONA KULA’ NAJPOWSZECHNIEJ UPRAWIANY BURAK ĆWIKŁOWY
’EGIPSKI’ PNE (1955). Odmiana krajowa (PNOS Poznań). Plenna. Korzenie średniej wielkości do dużych (w strukturze plonu duży udział stanowią korzenie o średnicy powyżej 8 cm), silnie spłaszczone. Skorkowacenie skórki słabe. Miąższ krwistoczerwony z odcieniem malinowym. Wyrazistość pierścieni na przekroju bardzo duża. Zawartość cukrów duża, betaniny mała. Skłonność do gromadzenia azotanów mała. Podatność na porażenie przez chwościka przeciętna. Ze względu na szybki i intensywny wzrost polecana do wczesnej uprawy na zbiór do sprzedaży w pęczkach. Może wykazywać tendencję do tworzenia zbyt dużych korzeni, dlatego do użytkowania w okresie jesiennym należy przestrzegać późniejszych terminów siewu. Niezbyt przydatna do przechowywania.
’GLOB’ F1 (1994). Odmiana krajowa (KHiNO „Polan” Kraków). Średnio plenna. Charakteryzuje się korzystną strukturą plonu oraz dobrą jakością korzeni. Korzenie średniej wielkości, owalne do kulistych. Skorkowacenie skórki średnie. Miąższ purpurowy do karminowego, intensywnie zabarwiony odznacza się bardzo małą wyrazistością pierścieni na przekroju. Zawartość cukrów duża, betaniny zbliżona do średniej. Skłonność do gromadzenia azotanów mała. Podatna na porażenie przez chwościka. Nie wykazuje tendencji do tworzenia pośpiechów. Polecana do bezpośredniego spożycia, do przetwórstwa oraz przechowywania.
’METAURO’ (2001). Odmiana niemiecka (GZG Saaten). Średnio plenna, o dużym udziale korzeni handlowych w plonie ogólnym. Korzenie średniej wielkości, kuliste. Skorkowacenie skórki słabe. Miąższ ciemnopurpurowy. W sprzyjających warunkach może przejawiać tendencję do tworzenia zbyt dużych korzeni. Wyrazistość pierścieni na przekroju bardzo mała. Zawartość cukrów przeciętna, betaniny powyżej średniej. Wykazuje bardzo dużą skłonność do gromadzenia azotanów. Podatność na porażenie przez chwościka przeciętna. Polecana głównie do bezpośredniego spożycia, przydatność do przechowywania bardzo dobra.
’MODANA’ (2001). Odmiana duńska (Daehnfeldt). Wyróżnia się jednokiełkowym typem kłębków nasiennych. Plonuje poniżej przeciętnego poziomu. Charakteryzuje się dobrą strukturą plonu. Korzenie małe do średniej wielkości, kuliste do kulistospłaszczonych. Skorkowacenie skórki średnie. Miąższ ciemnopurpurowy. Nie przejawia tendencji do przerastania korzeni na wielkość oraz tworzenia pośpiechów. Pierścienie na przekroju słabo zaznaczone. Zawartość cukrów i betaniny zbliżona do przeciętnego poziomu. Skłonność do gromadzenia azotanów nieco większa od średniej. Podatność na porażenie przez chwościka średnia. Polecana do bezpośredniego spożycia i do przetwórstwa. Może być uprawiana w dużym zagęszczeniu z przeznaczeniem do konserwowania w całości. Przydatność do przechowywania dość dobra.
’NOCHOWSKI’ (1991) — fot. 3. Odmiana krajowa („Spójnia” HiNO Nochowo). Plonuje na przeciętnym poziomie. Struktura plonu dobra. Korzenie średniej wielkości, kuliste. Skorkowacenie skórki średnie. Miąższ intensywnie karminowoczerwony. Brak tendencji do przerastania korzeni. Wyrazistość pierścieni na przekroju mała. Zawartość cukrów bardzo duża, betaniny duża. Nie przejawia skłonności do gromadzenia azotanów. Mało podatna na porażenie przez chwościka. Polecana do bezpośredniego spożycia oraz do przetwórstwa. Dzięki dużej koncentracji betaniny stanowi dobry surowiec do produkcji naturalnych barwników. Przydatność do przechowywania dobra.
FOT. 3. 'NOCHOWSKI’ — ODMIANA O DUŻEJ ZAWARTOŚCI BETANINY
’OKRĄGŁY CIEMNOCZERWONY’ (1995). Odmiana krajowa (HR Snowidza). Średnio plenna, o przeciętnej strukturze plonu. Korzenie średniej wielkości, kuliste. Skorkowacenie skórki średnie. Miąższ purpurowy. Wyrazistość pierścieni na przekroju dość duża. Zawartość cukrów bardzo duża, betaniny powyżej średniej. Nie przejawia skłonności do gromadzenia azotanów. Mało podatna na porażenie przez chwościka. Polecana głównie do bezpośredniego spożycia, dobrze się przechowuje.
’PABLO’ F1 (1996) — fot. 4. Odmiana holenderska (Bejo Zaden). Bardzo plenna, o znacznym udziale korzeni handlowych w plonie ogólnym. Wyróżnia się bardzo dobrą jakością korzeni. Korzenie średniej wielkości, kuliste. Skorkowacenie skórki słabe do średniego. Miąższ karminowy. Pierścienie na przekroju na ogół niewidoczne. Zawartość cukrów i betaniny mała. Skłonność do gromadzenia azotanów powyżej średniej. Podatna na porażenie przez chwościka. Polecana głównie do wczesnej uprawy, gdyż nie wykazuje skłonności do tworzenia pędów kwiatostanowych. Ze względu na intensywnie i równomiernie wybarwiony miąższ stanowi dobry surowiec dla przetwórstwa. Przydatność do przechowywania dość dobra.
FOT. 4. 'PABLO’ MA KSZTAŁTNE I WYRÓWNANE KORZENIE
’PATRYK’ (1998). Odmiana krajowa (KHiNO „Polan” Kraków). Odznacza się jednokiełkowym typem kłębków nasiennych. Plonuje poniżej przeciętnego poziomu. Struktura plonu korzystna. Korzenie średniej wielkości, lekko spłaszczone do kulistospłaszczonych. Skorkowacenie skórki średnie do silnego. Miąższ purpurowy, wyróżnia się bardzo intensywną barwą. Pierścienie na przekroju na ogół niewidoczne. Zawartość cukrów i betaniny duża. Przejawia skłonność do gromadzenia azotanów. Na porażenie przez chwościka mało podatna. Polecana głównie do uprawy z przeznaczeniem do bezpośredniego spożycia oraz jako surowiec dla przetwórstwa. Niezbyt przydatna do długotrwałego przechowywania.
’REGALA’ (1991). Odmiana holenderska (Bejo Zaden). Plenna, o dobrej strukturze plonu. Charakteryzuje się dużym wyrównaniem kształtu i wielkości korzeni. Korzenie średniej wielkości, kuliste. Skorkowacenie skórki średnie do silnego. Miąższ cynobrowoczerwony do karminowoczerwonego. Wyrazistość pierścieni na przekroju bardzo mała do małej. Zawartość cukrów bardzo mała, betaniny poniżej średniej. Poziom gromadzenia azotanów powyżej przeciętnej. Dość podatna na porażenie przez chwościka. Polecana głównie do uprawy na wczesny zbiór oraz do użytkowania jesienią. Niezbyt przydatna do długotrwałego przechowywania.
’WODAN’ F1 (1996). Odmiana holenderska (Bejo Zaden). Bardzo plenna. Charakteryzuje się dużą stabilnością plonowania. Korzenie średniej wielkości, kuliste. Skorkowacenie skórki słabe do średniego. Miąższ karminowy. Wyrazistość pierścieni na przekroju bardzo mała. Zawartość cukrów bardzo mała, betaniny poniżej średniej. Skłonność do gromadzenia azotanów powyżej przeciętnej. Podatność na porażenie przez chwościka średnia. Ze względu na dynamiczny wzrost i brak tendencji do tworzenia pośpiechów polecana głównie do uprawy na wczesny zbiór. Niezbyt przydatna do przechowywania.
Mgr Marek Litka jest pracownikiem COBORU w Słupi Wielkiej
