Ogólne zasady waloryzacji emerytur i rent pracowniczych
Te świadczenia waloryzowane są od 1 marca roku kalendarzowego następującego po roku, w którym wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych (wskaźnik inflacji) po roku kalendarzowym od przeprowadzenia ostatniej waloryzacji emerytur i rent wynosi co najmniej 105%. Obecne przepisy nie przewidują corocznej waloryzacji, ale dają gwarancję jej przeprowadzenia przynajmniej raz na trzy lata. W 2005 roku świadczenia te nie były podwyższane, natomiast w tym — po ogłoszeniu przez prezesa GUS, że wskaźnik inflacji w 2005 r. w stosunku do danych z 2003 r. wyniósł 105,7% — wszystkie organa rentowe od 1 marca przeprowadziły waloryzację. Wyższym wskaźnikiem waloryzacyjnym (106,2%) objęto emerytury i renty przyznane przed 1 marca 2005 r., a niższym (102,3%) — przyznane później. Takie zróżnicowanie jest konsekwencją zniesienia obowiązku corocznej waloryzacji oraz wprowadzenia zasady, że kwota bazowa, która wynosi 100% przeciętnego wynagrodzenia pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenie społeczne w poprzednim roku kalendarzowym, zmienia się corocznie od 1 marca, bez względu na to, czy w danym roku dochodzi do waloryzacji. Na wysokość rolniczych świadczeń emerytalno-rentowych wpływ ma wyższy wskaźnik waloryzacyjny, bowiem najniższa emerytura pracownicza (emerytura podstawowa), od której wysokości zależy wysokość emerytury (renty) rolniczej oraz dodatki (świadczenia pieniężne) przysługujące do emerytur i rent zostały podwyższone o 6,2%.
Brak waloryzacji w 2005 r. zrekompensowano niektórym emerytom i rencistom przez jednorazową wypłatę 100 zł (tę kwotę otrzymały w marcu 2005 r. osoby, które pobierały emeryturę lub rentę rolniczą niższą niż 562,58 zł) oraz dodatku pieniężnego wypłaconego w sierpniu lub we wrześniu 2005 r. emerytom i rencistom, których dochód w 2004 r. nie przekroczył 9600 zł. Waloryzacja świadczeń w 2006 r. powoduje, że tych jednorazowych wypłat w tym roku emeryci i renciści nie otrzymają.
Zasady waloryzacji emerytur i rent rolniczych
Emerytura (renta) rolnicza wypłacana jest w kwocie odpowiadającej iloczynowi obecnej emerytury podstawowej i wskaźnika wymiaru świadczenia (części świadczenia). W przypadku emerytur i rent przyznawanych od 1.01.1991 r. wskaźnik ten ustalany jest dla każdej części świadczenia (składkowej i uzupełniającej) w decyzji przyznającej emeryturę lub rentę. Wysokość tego wskaźnika zależy od długości okresów podlegania ubezpieczeniu społecznemu i wysokości emerytury podstawowej obowiązującej w dniu ustalania prawa do świadczenia. Natomiast wskaźnik wymiaru dla emerytur i rent przyznanych wcześniej ustalono podczas waloryzacji tych świadczeń od 1.01.1991 r. (wskaźnik ten uwzględnia kwotę emerytury/renty rolniczej wraz ze wszystkimi zwiększeniami przysługującą na dzień 31.12.1990 r.).
W związku z podwyższeniem od 1 marca 2006 r. dotychczasowej emerytury podstawowej z 562,58 zł do 597,46 zł KRUS od tej daty z urzędu zmienił wysokość wszystkich wypłacanych do końca lutego br. świadczeń emerytalno-rentowych: emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty rodzinnej, renty strukturalnej.
Podwyższenie emerytury podstawowej do 597,46 zł oznacza, że najniższa emerytura rolnicza, renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy, renta rolnicza szkoleniowa i renta rodzinna rolnicza nie może być niższa od tej kwoty. Zasada ta nie dotyczy świadczeń zmniejszonych w związku z prowadzeniem przez emeryta lub rencistę działalności rolniczej bądź osiąganiem przychodu z tytułu działalności podlegającej ubezpieczeniu społecznemu.
Od 1 marca br. KRUS podwyższył wszystkie renty strukturalne do 896,19 zł (emerytura podstawowa 597,46 zł x 1,5), a także renty socjalne. To drugie świadczenie wypłacane jest łącznie z rentą rodzinną. Od 1 marca 2006 r. wysokość renty socjalnej ustalana jest tak, aby łączna kwota obu tych świadczeń nie przekraczała 1194,92 zł. Od 1 marca 2006 r. KRUS nie wypłaci więc renty socjalnej, jeżeli kwota samej renty rodzinnej jest wyższa niż 1194,92 zł.
Podwyżka innych świadczeń
O 6,2% zwiększono wysokość dodatków i świadczeń pieniężnych przysługujących emerytom i rencistom:
dodatek pielęgnacyjny przysługujący z tytułu ukończenia 75 lat lub stwierdzenia niezdolności do samodzielnej egzystencji, dodatek za tajne nauczanie, dodatek kombatancki — 153,19 zł (wzrost o 8,94 zł miesięcznie);
dodatek pielęgnacyjny dla inwalidy wojennego całkowicie niezdolnego do pracy i samodzielnej egzystencji — 229,79 zł (wzrost o 13,41 zł miesięcznie);
dodatek kompensacyjny — 22,98 zł (wzrost o 1,34 zł miesięcznie);
dodatek dla sieroty zupełnej (przysługuje do renty rodzinnej każdej sierocie zupełnej) — 287,93 (wzrost o 16,81 zł miesięcznie);
świadczenie pieniężne dla żołnierzy zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnionych w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach wydobywania rud uranu i batalionach budowlanych oraz świadczenie pieniężne przysługujące osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez Trzecią Rzeszę i ZSRR — zależnie od liczby pełnych miesięcy pracy 7,68–153,19 zł (wzrost o 0,45–8,94 zł miesięcznie).
Od 1 marca 2006 r. zostały również zmienione kwoty maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent. Są to kwoty, o jakie organ rentowy (w tym KRUS) może pomniejszyć emeryturę lub rentę (część uzupełniającą) osoby, która w związku z pracą zarobkową osiąga przychód przekraczający 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za IV kwartał 2005 r. (1770,10 zł), ale nie wyższy niż 130% tej kwoty (3287,30 zł). Obecnie wysokość maksymalnych zmniejszeń to 413,37 zł (dla rolniczej emerytury i renty z tytułu niezdolności do pracy) lub 351,38 zł (dla renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba).
Zasiłek macierzyński z tytułu urodzenia dziecka po 28.02.2006 r. wynosi 2091,11 zł (3,5-krotna wysokość emerytury podstawowej). Dodatek ten przysługuje również w takiej samej wysokości osobom, które po 28.02.2006 r. przyjęły na wychowanie dziecko w wieku do 1 roku i w tym czasie złożyły wniosek o przysposobienie.
Od 1 marca 2006 r. wzrosły również kwoty innych świadczeń pieniężnych:
zasiłek pogrzebowy wypłacany osobom, które poniosły koszty pogrzebu po 28.02.2006 r., został podwyższony do 5057,24 zł (wzrost o 363,21 zł);
ryczałt energetyczny podwyższono do 104,77 zł (wzrost o 4,62 zł miesięcznie).
Zmieniły się ponadto kwoty przychodu decydujące o zmniejszeniu lub zawieszeniu emerytury albo renty (w przypadku świadczeń rolnych chodzi o zawieszenie części uzupełniającej). Do 31 maja br. wyniosą one:
704,20 zł (30% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia) — w razie przekroczenia tej kwoty zawieszone zostanie prawo do renty socjalnej,
1643,10 zł (70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia) — w razie przekroczenia tej kwoty, ale nieprzekroczenia 3051,50 zł, część uzupełniająca emerytury (renty) rolniczej zostanie zmniejszona;
3051,50 zł (130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia) — w razie przekroczenia tej kwoty część uzupełniająca emerytury (renty) rolniczej zostanie zawieszona.
Przykład
Były rolnik (osoba niezdolna do samodzielnej egzystencji) pobiera w pełnej wysokości rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy. Wskaźniki wymiaru części składkowej i części uzupełniającej wynoszą, odpowiednio, 0,22 i 0,93. Do 28.02.2006 r. renciście przysługiwała renta w wysokości 646,97 zł (emerytura podstawowa 562,58 zł x 0,22 + 562,58 zł x 0,93) oraz 144,25 zł dodatku pielęgnacyjnego. Po potrąceniu zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne przysługiwało renciście 561,97 zł renty oraz pełny dodatek pielęgnacyjny. Od 1 marca 2006 r. renta wzrosła do 687,08 zł (emerytura podstawowa 597,46 zł x 0,22 + 597,46 x 0,93), a dodatek pielęgnacyjny do 153,19 zł. Do wypłaty, po potrąceniu zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne, renciście przysługuje 594,08 zł renty oraz 153,19 zł dodatku pielęgnacyjnego. Łączna podwyżka (do wypłaty) wyniosła więc 41,05 zł.
