Pierwsze zmiany wyglądu roślin, świadczące o opanowaniu przez opieńkę, to żółknięcie, potem brązowienie pędów, a następnie ich zasychanie (fot. 1). Gdy choroba jest już zaawansowana, po usunięciu kory na drewnie widać grzybnię w postaci białych, grubych płatów (fot. 2). Skutki porażenia są nieodwracalne i zwykle chora roślina ginie w ciągu 2–
3 lat od wystąpienia pierwszych objawów. Pomimo iż grzyb ten atakuje żywe tkanki, nie czerpie składników pokarmowych bezpośrednio z nich. Najpierw poprzez wydzielanie toksyn powoduje zamieranie komórek i dopiero wtedy pobiera pokarm.
Fot. 1. Zasychanie pędów żywotnika opanowanego przez opieńkę
Grzybnia rozwijająca się w glebie ma postać ciemnobrązowych lub prawie czarnych sznurów, zwanych ryzomorfami. Przerastają one glebę — grzybnia rozprzestrzenia się często na znaczne odległości i zajmuje powierzchnię 15–100 m2 — docierając do korzeni zdrowych krzewów i drzew, które mogą stać się kolejnymi żywicielami opieńki. Potwierdzeniem obecności grzyba na porażonych roślinach są pojawiające się jesienią owocniki (grzyby kapeluszowe) o barwie od ciemnożółtej do brązowawej i średnicy 3–10 cm (fot. 3). Wyrastają one wokół chorych roślin lub bezpośrednio na podstawie pnia. Doskonałym siedliskiem dla opieńki, sprzyjającym jej rozwojowi, są pniaki niedawno ściętych drzew, zwłaszcza liściastych. Szybki rozwój grzyba stymuluje także temperatura około 20oC i wilgotna gleba o kwaśnym odczynie (pH ok. 4).
Fot. 2. Grzybnia na drewnie chorego żywotnika
Fot. 3. Młody owocnik opieńki
Doświadczenia, które przeprowadzono na dębach rosnących w warunkach miejskich wykazały, że żaden ze stosowanych środków nie ochronił roślin przed opieńką. Jeśli grzyb ten występuje w szkółce lub w ogrodzie, powinno się jednak — po usunięciu i spaleniu porażonych roślin — podlać pozostałe rośliny profilaktycznie środkiem Rovral Flo 255 SC (0,2%) albo Sarfun 500 SC lub Topsin M 500 SC — oba w stężeniu 0,1%.
