Owocowanie
Wiosną 1995 roku w Garlicy Murowanej koło Krakowa założono doświadczenie z drzew siedmiu odmian śliw (’Seneca’, 'Cacańska Najbolja’, 'Cacańska Rodna’, 'Stanley’, 'Valor’, 'Bluefre’ i 'Oneida’), których drzewa uzyskano metodą in vitro. Posadzono je w rozstawie 4 m x 2 m na glebie II klasy (jest zaliczana do typu brunatnych utworzonych z lessów). Kontrolę stanowiły drzewa zaokulizowane na podkładce 'Węgierka Wangenheima’. Oczka do okulizacji i merystemy kątowe do założenia kultur tkankowych pobrano z tych samych drzew.
W drugim roku po posadzeniu zarówno drzewa szczepione, jak i pochodzące z in vitro nie owocowały i nie różniły się siłą wzrostu. W trzecim roku po posadzeniu (1997 r.) rozpoczęły owocowanie — wyższe plony wszystkich odmian otrzymano ze śliw rosnących na podkładce 'Węgierka Wangenheima’. W czwartym roku po założeniu sadu, a w drugim roku owocowania, drzewa uzyskane w laboratorium owocowały znacznie lepiej niż w roku poprzednim, jednak nadal wyższy plon zebrano z drzew szczepionych. W trzecim roku owocowania (1999 r.) drzewa pochodzące z in vitro plonowały znacznie lepiej w porównaniu ze szczepionymi. Podobnie było w kolejnym, czwartym roku owocowania, czyli w 6. roku po założeniu sadu. Po czterech latach owocowania łączne obliczenia statystyczne nie wykazały różnic w uzyskanym plonie owoców pomiędzy drzewami rozmnażanymi in vitro i szczepionymi. Na wiosnę 2001 roku musieliśmy wykonać silne cięcie drzew, które spowodowało spadek owocowania w latach 2001 i 2002. W 2003 r., w którym wystąpiła susza, uzyskano ponownie wysokie plony owoców z drzew in vitro prawie dla wszystkich odmian, natomiast drzewa na 'Węgierce Wangenheima’ dały plony średnio o 12% niższe. Po 7 latach owocowania nie wykazano istotnego zróżnicowania w plonie pomiędzy drzewami produkowanymi na dwa sposoby (tab. 1).
TABELA 1. PLON OGÓLNY SIEDMIU ODMIAN ŚLIW W KOLEJNYCH LATACH OWOCOWANIA
* — brak kwiatów, ** — późniejsze wejście odmiany w okres owocowania
SAD ŚLIWOWY Z DRZEW ROZMNAŻANYCH IN VITRO (PO LEWEJ) I NA 'WĘGIERCE WANGENHEIMA’
Wnioski
Wykonano również obserwacje i pomiary, których celem było zbadanie, czy występuje zmienność pomiędzy drzewami na własnych korzeniach uzyskanymi in vitro a szczepionymi na podkładce. We wszystkich latach badań zarówno masa 100 owoców, jak również inne cechy pomologiczne, takie jak: kształt pestki owoców, barwa miąższu, ekstrakt, kwasowość ogólna owoców, smak dla szczepionych i z in vitro były takie same u poszczególnych odmian. Niestety, również stopień porażenia drzew wirusem szarki był podobny dla drzew in vitro i szczepionych. Współczynnik plenności obliczony przez podzielenie sumy plonu ogólnego z 7 lat przez pole powierzchni przekroju poprzecznego pnia na wysokości 30 cm wykazał wysoką wartość śliw szczepionych na 'Węgierce Wangenheima’ (tab. 2). Drzewa te rosły słabiej od rozmnażanych in vitro i tylko nieznacznie ustępowały im plonem. Wyjątkiem są 'Valor’ i 'Oneida’ rozmnażane in vitro. 'Valor’ jest odmianą o małej sile wzrostu, dlatego drzewa tej odmiany uzyskane w laboratorium były mniejsze od drzew na podkładkach i dlatego są bardziej wartościowe dla celów produkcyjnych niż materiał szczepiony na 'Węgierce Wangenheima’. 'Oneida’ uzyskana in vitro dała plon o 40% wyższy, przy takiej samej sile wzrostu, jak na podkładce 'Węgierka Wangenheima’.
TABELA 2. WSPÓŁCZYNNIK PLENNOŚCI DRZEW 7 ODMIAN ŚLIW UZYSKANYCH METODĄ IN VITRO ORAZ SZCZEPIONYCH NA 'WĘGIERCE WANGENHEIMA’
Zalecamy także systematyczne cięcie i formowanie drzew od pierwszych lat ich posadzenia do sadu.
Na podstawie przeprowadzonych doświadczeń (fot.), drzewa na własnych korzeniach 7 badanych odmian śliw można polecać do zakładania sadów towarowych. Szczególnie przydatne okazały się odmiany 'Valor’, 'Cacańska Najbolja’ oraz 'Bluefre’.
