Prezentujemy uwagi naukowców z ISK, które są plonem obserwacji poczynionych w polskich szkółkach w ubiegłym roku. Można się spodziewać, że wiele z wymienionych w artykule szkodników wystąpi w uprawach także w bieżącym sezonie. Warto zwrócić szczególnie uwagę na gatunki, które po raz pierwszy pojawiły się w 1998 roku (red.).
| NICIENIE | |||
Podobnie jak w ubiegłych latach, na krzewach budlei Davida importowanych z Niemiec obserwowano silne uszkodzenia części wierzchołkowych pędów powodowane przez węgorka chryzantemowca (Aphelenchoides ritzemabosi). W wyniku żerowania nicieni następowało zahamowanie wzrostu pędu, zamieranie pąka szczytowego lub zniekształcenie pojawiającego się kwiatostanu (fot. 1).
– Zwalczanie. Bezpośrednio po zauważeniu pierwszych objawów żerowania i wykryciu nicieni, krzewy należy opryskać dwukrotnie w odstępie 10-14 dni preparatem Vydate 240 SL (0,2%) lub preparatem zawierającym metomyl (np. Lannate 200 SL lub Methomex 200 SL w stężeniu 0,2%). | |||
| SZPECIELE | |||
W sierpniu można było stwierdzić brązowienie liści migdałka trójklapowego – jako wynik żerowania na dolnej stronie liści licznych osobników pordzewiacza migdałkowego (Diptacus giganthorhynchus). Marszczenie blaszek liściowych tawuły japońskiej 'Crispa’ i ich mozaikowate odbarwianie pomiędzy nerwami powodował przebarwiacz tawułowy (Phyllocoptes spiraeae). Dotychczas obserwowano silne uszkodzenia tylko na tawule drobnej 'Anthony Waterer’ i 'Gold Flame’ (fot. 2).
Na liściach leszczyny purpurowej liczne, zielonkawe smugi powodował przebarwiacz leszczynowy (Anthocoptes loricatus). – Zwalczanie. Optymalnym terminem zwalczania jest okres pękania pąków, kiedy szpeciele opuszczają miejsce zimowania i przechodzą na dolną stronę rozwijających się liści. Jeżeli w tym czasie jest chłodno (15-18°C), to najlepsze efekty daje opryskiwanie krzewów środkami zawierającymi endosulfan (np. Thiodan 350 EC lub Thionex 250 EC w stężeniu 0,2%), natomiast gdy temperatura powietrza wynosi 18-24°C można używać preparatów Mitac 200 EC (0,2%) lub Marshal 250 EC (0,15%). | |||
| PRZĘDZIORKI | |||
W wielu szkółkach większość gatunków krzewów, a zwłaszcza budleja Davida, hortensja, jaśminowiec, porzeczka krwista, kalina, żylistek, krzewuszka, obiela, pięciornik, szczodrzeniec rozesłany, tawuła drobna były opanowane przez przędziorka chmielowca (Tetranychus urticae). Pod wpływem żerowania licznych osobników dorosłych i larw następowało mozaikowate przebarwianie liści na żółto, a niekiedy także ich opadanie. W konsekwencji przyrosty pędów były silnie ograniczone. Szczególnie niebezpieczny jest ten przędziorek pod osłonami, gdzie na magnoliach oraz trzmielinie 'Emerald’s Gold’ i 'Red Cascade’ powodował mozaikowate plamy, a także zasychanie brzegów liści. Po raz pierwszy obserwowano na ostrokrzewie Messerve uszkodzenia powodowane przez tego szkodnika – najmłodsze liście przybierały postać mozaikowatych przebarwień (fot. 3).
– Zwalczanie. W celu zniszczenia przędziorka chmielowca należy wykazać się cierpliwością i opryskiwanie krzewów rozpocząć w okresie wylęgania się larw z jaj złożonych przez zimujące samice, co zazwyczaj przypada na początek maja. Wcześniejsze zabiegi nie przynoszą rezultatów, gdyż zimujące samice są kilkadziesiąt razy odporniejsze od samic letnich. W szkółkach, w których deszczuje się rośliny, należy używać preparatów olejowych oznakowanych symbolem SC, np. Apollo 500 SC (0,1%), Magus 200 SC (0,06%), Pennstyl 600 SC (0,05%), charakteryzujących się dobrą przyczepnością i niepodatnych na zmywanie. | |||
| MSZYCE | |||
W lipcu bardzo gęste kolonie tworzyła na najmłodszych pędach irgi wierzbolistnej i pędach ognika szkarłatnego mszyca jabłoniowa (Aphis pomi). Na początku lipca zniekształcenie liści jaśminowca i trzmieliny Fortune’a powodowały żerujące od spodu ciemnobrązowe formy bezskrzydłe mszycy burakowej (Aphis fabae). Pędy wierzchołkowe karagany 'Lorbergii’ były oblepione najczęściej przez drobne, prawie czarnej barwy, bardzo liczne osobniki bezskrzydłe mszycy lucernowo-grochodrzewowej (Aphis craccivora – fot. 4) lub znacznie większe, mniej liczne, jasnozielone osobniki mszycy karaganowej (Acyrthosiphon caraganae). Obydwa te gatunki mszyc powodowały silne skręcenie liści, a także pędów wierzchołkowych krzewów.
Na ligustrze pospolitym 'Piramidale’ w drugiej połowie maja obserwowano silne rolowanie liści wzdłuż nerwu głównego, spowodowane żerowaniem mszycy ligustrowej (Nectarosiphon ligustri). Żółte plamy i marszczenie blaszki liściowej migdałka trójklapowego były rezultatem żerowania porazika kocankowego (Brachycaudus helichrysi). Na pędach szczodrzeńca wczesnego obserwowano na początku lipca liczne kolonie złożone z ciemnozielonych, prawie czarnej barwy, osobników ze słabym nalotem woskowym mszycy szczodrzeńcowej (Aphis sarothamni). W wyniku ich żerowania na pędach tworzyły się szarobrązowe plamki. Na suchodrzewie tatarskim widoczne były od początku maja uszkodzenia najmłodszych liści przez bawełnicę suchodrzewiową (Prociphilus xylostei) i mszycę suchodrzewiową szczytową (Hyadaphis tataricae – fot. 5).
Silne skręcanie oraz rolowanie liści tawuły wierzbolistnej powodowały, żerujące na dolnej ich stronie, liczne osobniki porazika tawułowego (Brachycaudus spiraeae). Na wierzchołkach pędów tawuły van Houtte’a i tawuły nippońskiej kolonie tworzyła mszyca tawułowa pędowa (Aphis spiraeophaga). – Zwalczanie. Po wykryciu pierwszych kolonii mszyc krzewy należy opryskać preparatem Mospilan 20 SP (0,02%) lub Aztec 140 EW (0,08%). W razie potrzeby zabieg powinno się powtórzyć. | |||
| KOLISZKI | |||
Na początku sierpnia na pędach szczodrzeńca wczesnego żerowały liczne larwy (fot. 6) i osobniki dorosłe miodówki szczodrzeńcowej (Arytaina genistae) powodując silne skręcanie liści, zahamowanie wzrostu pędów oraz zaginanie się ich wierzchołków do dołu.
– Zwalczanie. Po zauważeniu szkodnika należy krzewy opryskać jednym z preparatów o działaniu kontaktowym, najlepiej z grupy pyretroidów, np. Talstarem 100 EC (0,05%), którym jednocześnie można zniszczyć roztocze z rodziny Tenuipalpidae i Eriophyidae, także często spotykane na szczodrzeńcach. | |||
| GĄSIENICE | |||
Gołożer na leszczynie purpurowej był wynikiem masowego żerowania gąsienic narożnicy zbrojówki (Phalera bucephala – fot. 7), a ogołacanie od góry pędów świdośliwy i śnieguliczki powodowały gąsienice zawisaka tawulca (Sphinx ligustri).
Na wielu gatunkach krzewów, a najczęściej na forsycji (fot. 8), pigwowcu japońskim, leszczynie, śnieguliczce, tawule Grefsheima, róży pomarszczonej 'Hansa’ zwijanie i sprzędzanie kilku liści w tzw. gniazda było wynikiem żerowania gąsienic zwójki różóweczki (Archips rosanus).
Na żylistku i magnolii sprzędzanie liści w gniazda powodowały także gąsienice zwójki – Choristoneura diversana, a na ketmi syryjskiej i pigwowcu japońskim gąsienice zwójki kiełkóweczki (Argyrotaenia pulchellana). Na ostrokrzewie Messerve 'Blue Prince’ sprzędzanie liści i wygryzanie dziur powodowały gąsienice aż trzech gatunków zwójkówek: zwójki różóweczki, zwójki gtogóweczki (Archips crataeganus) i Epinotia demarniana. – Zwalczanie. Gąsienice żerujące na powierzchni liści łatwo zniszczyć preparatami o działaniu kontaktowym i żołądkowym, zawierającymi chloropiryfos (np. Dursban 480 EC, Pyrinex 480 EC w stężeniu 0,1%). | |||
