Na zanieczyszczenie powietrza mają wpływ nie tylko substancje lotne wytwarzane na zewnątrz, ale przede wszystkim gazy wydzielane przez różne materiały w gospodarstwach domowych oraz biurach, m.in. elementy prefabrykowane, środki czystości, odświeżacze powietrza, wykładziny, farby, tapety, kleje, sprzęt grający, komputery.
Jako pierwsi na jakość powietrza zwrócili uwagę naukowcy z Amerykańskiej Agencji Kosmicznej NASA, którzy badali sposoby oczyszczania i uzdatniania powietrza w szczelnie zamkniętych wnętrzach. Do badań wytypowali 50 gatunków roślin doniczkowych, uwzględniając ich skuteczność usuwania substancji chemicznych z powietrza, intensywność transpiracji oraz łatwość pielęgnacji. Spośród ujętych w doświadczeniu roślin wytypowali oni 12, które poprawiają właściwości fizyko-chemiczne we wnętrzach, nawilżają powietrze, oczyszczają je z różnych substancji lotnych i kurzu. Od tamtego czasu ukazało się jednak wiele innych publikacji udowadniających skuteczność wybranych gatunków roślin doniczkowych w oczyszczaniu powietrza z zanieczyszczeń.
Dowiedziono ponadto, że obecność żywych roślin doniczkowych korzystnie wpływa na samopoczucie oraz zdrowie człowieka. Ustawione w szkolnych klasach zmniejszały występowanie bólów głowy, chorób gardła i kaszlu, obniżały ciśnienie krwi i puls, zmniejszały suchość skóry, poprawiały samopoczucie uczniów i nauczycieli oraz zwiększały ich zdolność koncentracji i wydajność pracy.
Rośliny mają zdolność zmiany szkodliwych substancji na inne związki, które mogą być dla nich źródłem energii. Trafiają one do komórek razem z powietrzem dzięki aparatom szparkowym. Im większa jest powierzchnia liścia, tym więcej jest na nim aparatów szparkowych, a tym samym intensywniejsza jest wymiana gazowa.
Rośliny, które w naturze rosną w suchym klimacie, mają mniej aparatów szparkowych i nie będą wychwytywać szkodliwych substancji w takim zakresie, jak te pochodzące z wilgotnych i półcienistych stanowisk. Za oczyszczanie powietrza odpowiadają w dużej mierze układ korzeniowy roślin i mikroorganizmy żyjące w glebie. Na korzeniach i wokół nich rozwijają się mikroorganizmy, które potrafią rozkładać złożone struktury organiczne. Liście roślin pochłaniają lotne substancje organiczne, spożytkowując je lub przekazując do korzeni, gdzie stają się pożywieniem dla mikroorganizmów. Innym sposobem przekazywania zanieczyszczeń drobnoustrojom glebowym jest ruch powietrza wywołany przez transpirację. Podczas tego procesu liście wydzielają parę wodną do atmosfery. W miarę transportu wody od korzeni do liści, powietrze przemieszcza się w dół do podłoża wokół korzeni, przenosząc cząsteczki zanieczyszczające powietrze do strefy korzeniowej.
Wśród gatunków najskuteczniej oczyszczających powietrze z zanieczyszczeń, a jednocześnie łatwych w pielęgnacji i nadających się do każdego mieszkania, pomieszczenia biurowego czy szkolnego znajdują się:
1. Aspidistra wyniosła (Aspidistra elatior)
![Aspidistra wyniosła](https://www.ogrodinfo.pl/wp-content/uploads/2020/01/Aspidistra-wyniosła-fot.-Wojciech-Górka-min.jpg)
2. Bluszcz pospolity (Hedera helix)
![Bluszcz pospolity fot. Piotr Czuchaj](https://www.ogrodinfo.pl/wp-content/uploads/2020/01/Bluszcz-pospolity-fot.-Piotr-Czuchaj-min.jpg)
3. Chryzantema ogrodowa, złocień ogrodowy (Chrysanthemum x grandiflorum, syn. Chrysanthemum indicum, Chrysanthemum morifolium, Dendranthema x grandiflora)
![Chryzantema fot. Piotr Czuchaj](https://www.ogrodinfo.pl/wp-content/uploads/2020/01/Chryzantema-fot.-Piotr-Czuchaj-min.jpg)
4. Cissus oskrzydlony, syn. cissus rombolistny (Cissus alata, syn. Cissus rhombifolia)
![Cissus rombolistny fot. FLORADANIA MARKETING](https://www.ogrodinfo.pl/wp-content/uploads/2020/01/Cissus-rombolistny-fot.-FLORADANIA-MARKETING-min.jpg)
5. Cyklamen perski, syn. fiołek alpejski, gduła (Cyclamen persicum)
![Cyklamen fot. FLOWER COUNCIL](https://www.ogrodinfo.pl/wp-content/uploads/2020/01/Cyklamen-fot.-FLOWER-COUNCIL-min-682x1024.jpg)
6. Ćmówka, syn. falenopsis (Phalaenopsis)
![Ćmówka, falenopsis fot. Piotr Czuchaj](https://www.ogrodinfo.pl/wp-content/uploads/2020/01/Ćmówka-falenopsis-fot.-Piotr-Czuchaj-min.jpg)
7. Dracena deremeńska, syn. smokowiec (Dracaena deremensis)
![Dracena deremeńska 'Janet Craig' fot. Piotr Czuchaj](https://www.ogrodinfo.pl/wp-content/uploads/2020/01/Dracena-deremeńska-Janet-Craig-fot.-Piotr-Czuchaj1-min-768x1024.jpg)
8. Dracena wonna, syn. smokowiec (Dracaena fragrans)
![Dracena wonna Massangeana fot. Piotr Czuchaj](https://www.ogrodinfo.pl/wp-content/uploads/2020/01/Dracena-wonna-Massangeana-fot.-Piotr-Czuchaj-min-768x1024.jpg)
9. Dracena obrzeżona (Dracaena marginata)
![Dracena obrzezona fot. FLOWER COUNCIL](https://www.ogrodinfo.pl/wp-content/uploads/2020/01/Dracena-obrzezona-fot.-FLOWER-COUNCIL-min-690x1024.jpg)
10. Epipremnum złociste (Epipremnum aureum, syn. Pothos aureus, Rhaphidophora aurea, Scindapsus aureu )
![Epipremnum fot. FLOWER COUNCIL](https://www.ogrodinfo.pl/wp-content/uploads/2020/01/Epipremnum-fot.-FLOWER-COUNCIL-min.jpg)
11. Figowiec benjamiński (Ficus benjamina)
![Figowiec benjaminski fot. FLORADANIA MARKETING](https://www.ogrodinfo.pl/wp-content/uploads/2020/01/Figowiec-benjaminski-fot.-FLORADANIA-MARKETING-min.jpg)
12. Figowiec sprężysty (Ficus elastica)
![Figowiec sprezysty fot. FLORADANIA MARKETING](https://www.ogrodinfo.pl/wp-content/uploads/2020/01/Figowiec-sprezysty-fot.-FLORADANIA-MARKETING-min.jpg)
13. Filodendron bluszczolistny, syn. filodendron pnący (Philodendron hederaceum, syn. Philodendron scandens, Philodendron oxycardium )
![Filodendron bluszczolistny fot. FLORADANIA MARKETING](https://www.ogrodinfo.pl/wp-content/uploads/2020/01/Filodendron-bluszczolistny-fot.-FLORADANIA-MARKETING-min.jpg)
14. Gerbera Jamesona (Gerbera jamesonii)
![Gerbera fot. Floradania Marketing](https://www.ogrodinfo.pl/wp-content/uploads/2020/01/Gerbera-fot.-Floradania-Marketing-min-683x1024.jpg)
15. Kalanchoe Blossfelda, syn. kaczlin (Kalanchoë blossfeldiana)
![Kalanchoe fot. Piotr Czuchaj](https://www.ogrodinfo.pl/wp-content/uploads/2020/01/Kalanchoe-fot.-Piotr-Czuchaj-min-768x1024.jpg)
16. Nefrolepis wysoki (Nephrolepis exaltata)
![Nefrolepis wysoki fot. Ilona Sprzączka-min](https://www.ogrodinfo.pl/wp-content/uploads/2020/01/Nefrolepis-wysoki-fot.-Ilona-Sprzączka-min-768x1024.jpg)
17. Skrzydłokwiat Wallisa (Spathiphyllum wallisii)
![Skrzydlokwiat fot. Piotr Czuchaj](https://www.ogrodinfo.pl/wp-content/uploads/2020/01/Skrzydlokwiat-fot.-Piotr-Czuchaj-min-768x1024.jpg)
18. Szeflera drzewkowata (Schefflera arboricola)
![Szeflera fot. Floradania Marketing](https://www.ogrodinfo.pl/wp-content/uploads/2020/01/Szeflera-fot.-Floradania-Marketing-min.jpg)
19. Wężownica gwinejska (Sansevieria trifasciata)
![Wężownica fot. Piotr Czuchaj](https://www.ogrodinfo.pl/wp-content/uploads/2020/01/Wężownica-fot.-Piotr-Czuchaj-min-683x1024.jpg)
20. Zamiokulkas zamiolistny (Zamioculcas zamiifolia)
![Zamiokulkas fot. FLORADANIA MARKETING](https://www.ogrodinfo.pl/wp-content/uploads/2020/01/Zamiokulkas-fot.-FLORADANIA-MARKETING-min.jpg)
21. Zielistka Sternberga (Chlorophytum comosum)
![Zielistka fot. P. Czuchaj](https://www.ogrodinfo.pl/wp-content/uploads/2020/01/Zielistka-fot.-P.-Czuchaj-min-768x1024.jpg)
22. Złotowiec lśniący (Dypsis lutescens, syn. Chrysalidocarpus lutescens)
![Złotowiec fot. FLORADANIA Marketing](https://www.ogrodinfo.pl/wp-content/uploads/2020/01/Złotowiec-fot.-FLORADANIA-Marketing-min.jpg)
23. Zroślicha stopowcowa (Syngonium podophyllum)
![Zroślicha fot. Piotr Czuchaj](https://www.ogrodinfo.pl/wp-content/uploads/2020/01/Zroślicha-fot.-Piotr-Czuchaj-min-768x1024.jpg)
Rośliny doniczkowe usuwają lotne związki organiczne z zamkniętych pomieszczeń w różnym nasileniu, w zależności od gatunku oraz rodzaju zanieczyszczenia. Optymalne oczyszczenie powietrza osiąga się przez prawidłową pielęgnację roślin i ich właściwe usytuowanie. Liczba okazów pozwalających na poprawę jakości powietrza w pomieszczeniu zależy między innymi od jego powierzchni, wybranych gatunków i rodzaju szkodliwych substancji. Przyjmuje się, że 350 g masy liściowej na osobę wystarczy, by znacznie poprawić atmosferę we wnętrzu.
Warto podkreślić, że każda żywa roślina doniczkowa do dekoracji wnętrz ma ogromny wpływ na jakość powietrza i należy zadbać o obecność tych naturalnych, zielonych filtrów w swoim otoczeniu.
Dr inż. Piotr Czuchaj
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Więcej informacji znajdą Państwo w książce, na której podstawie opracowano powyższy artykuł: