Uprawa wczesnej marchwi na zbiór pęczkowy różni się od tradycyjnej, tym, że stosuje się przede wszystkim niższe nawożenie azotowe – maksymalnie do poziomu 60 mg N/dm3 gleby. Ponadto w ochronie plantacji przed zachwaszczeniem stosowanie herbicydów zaleca się tylko przed siewem, a najpóźniej przed wschodami roślin. Po wschodach nie powinno się opryskiwać uprawy herbicydami zawierającymi linuron (np. Afalon Dyspersyjny 450 SC, Linurex 500 SC), czy flurochloridon (np. Racer 250 EC) ze względu na długi okres karencji wynoszący ponad 70 dni. Jeśli konieczne jest późniejsze odchwaszczanie plantacji musi być ono wykonane ręcznie.
W uprawie marchwi na wczesny zbiór, ze względu na krótki okres uprawy, wykonuje się mniej oprysków fungicydami w porównaniu z produkcją korze ni do przechowywania, a przykrywając pole agrowłókniną ogranicza się dostęp szkodników, dzięki czemu w niektórych przypadkach nie ma potrzeby stosowania ochrony chemicznej.
Terminy siewu nasion marchwi
Marchew uprawiana na najwcześniejszy zbiór może być wysiewana w czterech terminach: wczesnojesiennym, przedzimowym, zimowym i wczesnowiosennym. Na zbiór korzeni w późniejszych terminach nasiona marchwi zaleca się wysiewać od końca marca do końca czerwca.
Najwcześniejsze zbiory marchwi, to jest około połowy maja, można uzyskać z siewu wczesnojesiennego. Wówczas nasiona marchwi zaleca się wysiewać już w pierwszej dekadzie września, tak aby do zimy roślina wykształciła korzeń grubości ołówka. Do uprawy w tym terminie nadają się odmiany bez skłonności do wybijania w pędy kwiatostanowe oraz mało podatne na mróz. Przygotowując stanowisko pod uprawę należy dostarczyć do gleby potas, fosfor, magnez oraz mikroskładniki. Jesienią nie powinno stosować się nawożenia azotowego, gdyż zmniejsza to mrozoodporność roślin. Warto pamiętać, że aby racjonalnie zaplanować nawożenie pod marchew, trzeba w pierwszej kolejności dysponować aktualnymi wynikami analizy chemicznej gleby. Uprawiając marchew na glebach piaszczystych, na których analiza gleby wykazała śladowe ilości azotu, można przedsiewnie zastosować 25–50 kg/ha saletry amonowej. Po wysiewie marchwi zagony powinno się okryć agrowłókniną – 17 g/m2, która poprawi równomierność wschodów i zwiększy skuteczność działania herbicydów. Okrycie zdejmuje się z roślin dopiero pod koniec kwietnia, gdy temperatura powietrza pod włókniną będzie przekraczała 20°C. Herbicydy należy zastosować zgodnie z zaleceniami, na przykład Racer 250 EC + Afalon 450 SC do 5 dni po siewie (BBCH 01–05).
Śnieg doskonale chroni marchew przed mrozami. W okresie zimy, gdy nie ma śniegu a mają wystąpić silne mrozy, plantację można przykryć drugą warstwą włókniny, którą zaleca się zdjąć po ustąpieniu mrozów. Dodatkowa osłona nie gwarantuje jednak przetrwania przez rośliny mrozów. Dlatego ten termin siewu poleca się w rejonach nadmorskich. Na pozostałym terenie Polski wiąże się on z dużym ryzykiem przemarznięcia roślin.
Przedzimowy termin różni się od wczesnojesiennego tym, że nasiona wysiewa się 3–5 dni przed prognozowanymi mrozami, tak aby nie zdążyły one wykiełkować. Najczęściej termin siewu przypada wtedy na okres od końca października do połowy grudnia. Po siewie nie należy przykrywać pola agrowłókniną. Nakłada się ją na zagony dopiero bardzo wczesną wiosną, po stopieniu śniegu i lekkim osuszeniu wierzchniej warstwy gleby. Agrowłókninę można zastąpić folią. Jej wykorzystanie może dać 3–4-dniowe przyspieszenie zbiorów w porównaniu z agrowłókniną. Do tego celu nadaje się zarówno folia perforowana, jak i polietylenowa. Zagony przykrywamy na płask zostawiając odpowiedni luz dla wyrastających roślin lub robiąc niskie tuneliki foliowe. Folię zdejmuje się wcześniej niż agrowłókninę. Wczesna marchew przy przedzimowym terminie zakładania uprawy może być gotowa do zbioru pod koniec maja.
Kolejny z możliwych do zastosowania terminów siewu w naszym kraju – zimowy – możliwy jest w łagodne, bezśnieżne zimy, gdy temperatura powietrza przekracza +5°C. Z taką aurą mamy do czynienia w tym roku. W ostatnich latach taka pogoda zdarza się już nawet pod koniec lutego. Agrotechnika w tym przypadku jest taka, jak przy siewie przedzimowym.
Siew wczesnowiosenny najpopularniejszy
Siew wczesnowiosenny w uprawie marchwi na wczesny zbiór jest stosowany najczęściej w naszym kraju. Przygotowanie stanowiska powinno być bardzo staranne i przeprowadzone według wyżej wspomnianych zaleceń. Zbiory przy wczesnowiosennym siewie na ogół przypadają na początku czerwca, a gdy nie stosujemy osłon – pod koniec tego miesiąca. Jednak na ich termin wpływają warunki pogodowe.
Nasiona marchwi na zbiór pęczkowy wysiewa się w zagęszczeniu 1,0–2,0 mln nasion na hektar. Czasami producenci nasion podają jednak własne zalecenia dotyczące normy wysiewu poszczególnych odmian. Na przykład odmiana Calibra F1 powinna być wysiewana w zagęszczeniu 1,5–1,8 mln nasion/ha, a odmiana Espredo F1 – 1,5–2 mln/ha. Niekiedy zalecenia znacznie odbiegają od ogólnie przyjętych. Na przykład poleca się wysiew nasion w rzędy co 15 cm nawet w zagęszczeniu 6–10 mln/ha, dzięki czemu uzyskuje się marchew długości około 15 cm i średnicy 2 cm. Przy siewie przedzimowym należy zwiększyć normę wysiewu o 10, a nawet o 50% ze względu na niekorzystne warunki w czasie kiełkowania. Nie należy nadmiernie zwiększać zagęszczenia roślin, zwłaszcza przy uprawie na najwcześniejszy zbiór. Bowiem zbyt duże zagęszczenie roślin powoduje wolniejszy przyrost korzeni na grubość. Stwierdzono, że zwiększenie normy wysiewu nasion z 1 do 2 mln/ha może spowodować opóźnienie zbioru nawet o około 10 dni.
Przy uprawie marchwi na bardzo wczesny zbiór nie należy stosować dużego zagęszczenia, bowiem zbyt duże zagęszczenie roślin powoduje wolniejszy przyrost korzeni na grubość
Zabiegi pielęgnacyjne, w tym odchwaszczanie powinny być wykonane terminowo, aby marchew miała jak najlepsze warunki do wzrostu; bez konkurencji chwastów
[NEW_PAGE]Odmiany do uprawy na zbiór pęczkowy powinny być gotowe do zbioru po 80–100 dni od wysiewu nasion. Nie mogą mieć skłonności do wybijania w pędy kwiatostanowe oraz powinny być tolerancyjne na niskie temperatury. Należy wybierać odmiany o silnej naci, aby po związaniu w pęczki nie odrywała się ona od korzeni. Korzenie powinny szybko się wybarwiać, mieć słodki smak oraz niską zawartość azotanów. Przydatną cechą jest również zachowanie dobrej jakości przy późniejszym zbiorze, gdyż nie zawsze można sprzedać cały, wczesny plon.
W uprawie marchwi wczesnej rzadko występuje konieczność nawadniania. Jeżeli jednak w maju lub czerwcu potencjał wody w glebie spadnie poniżej 40–65 kPa, powinno się ją dostarczyć roślinom. Nawadnianie przed zbiorem ułatwia wykopywanie marchwi.
Średnica minimum 10 mm
Marchew pęczkowana powinna mieć świeżą, zieloną i zdrową nać, a korzenie w pęczku jednolitą masę i długość. Pęczki powinny być ułożone w jednej lub kilku warstwach. Korzenie marchwi pęczkowanej uznaje się za odpowiednie, gdy mają średnicę minimum 10 mm. Do pęczkowania nie powinny być zbierane korzenie grubsze niż 40 mm lub cięższe niż 150 g.
Wykorzystanie folii do osłaniania zagonów daje większe przyspieszenie zbiorów w porównaniu z agrowłókniną
Okrycie zdejmuje się z roślin dopiero pod koniec kwietnia, gdy temperatura powietrza pod osłoną będzie przekraczała 20°C.
Dr Włodzimierz Krzesiński
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Fot. M. Bartczak
Artykuł pochodzi z 2/2015 miesięcznika „Warzywa”
