Przedstawiani dzisiaj kolejni przedstawiciele ryjkowców są szkodnikami glebowymi. Mimo, że ich postaci dorosłe bytują i żerują na częściach nadziemnych roślin (zwykle na liściach, wygryzając je od brzegów), to jednak larwy zasiedlające glebę i ce system korzeniowy roślin są ważne dla sadownika. Opuchlaki są głównie szkodnikami roślin jagodowych - truskawek, malin oraz porzeczek, mogą także pojawiać się w szkółkach. Ich znaczenie w ochronie roślin w ostatnich latach wzrasta, a możliwości zwalczania są coraz bardziej ograniczone.
Opuchlak rudonóg
Chrząszcze są czarne, pokryte szarożółtymi, delikatnymi włoskami. Dorastają do około 5 mm długości. Larwy – jak u wszystkich ryjkowców – są beznogie, rogalikowato zagięte, kremowobiałe, z brązową głową. Poczwarki jasnokremowe, wolne, długości do 8 mm. U tego gatunku zimują przede wszystkim larwy w glebie, na głębokości do 30 cm. W czerwcu i lipcu pojawiają się dorosłe chrząszcze.
Osobniki dorosłe mogą pozostawać na plantacjach nawet do września. Na plantacjach malin mogą także wygryzać pąki i uszkadzać korę na pędach. Chrząszcze w tym czasie intensywnie żerują na liściach roślin (truskawek), wyjadając w nich zatokowate wżery (od brzegów ku środkowi liści). Żerowanie to nie ma większego znaczenia ekonomicznego.
W okresie lata samice składają do 600 jaj w pobliżu roślin. Po kilku dniach z jaj wylęgają się larwy, które schodzą do gleby. Larwy żerują na systemie korzeniowym roślin, zjadają drobne korzenie i nadgryzają grubsze. Larwy żerują do wiosny następnego roku. Następnie przepoczwarczają się.
Opuchlak chropawiec
Występuje lokalnie w dużym nasileniu na plantacjach truskawek oraz na drzewach i krzewach owocowych. Chrząszcze są szarobrązowe, długości do 7 mm. Ryjek mają krótki i szeroki. Larwy i poczwarki wyglądem przypominają larwy pozostałych gatunków opuchlaków.
U tego gatunku zimują chrząszcze w glebie, na zasiedlonych plantacjach. Dorosłe osobniki opuszczają zimowe kryjówki wczesną wiosną. Żerowanie tego gatunku (podobnie jak pozostałych) odbywa się w dni pochmurne i nocą. Przy dużym nasłonecznieniu w dzień chrząszcze przebywają w ukryciu.
Chrząszcze na wiosnę uszkadzają pąki oraz mogą objadać korę młodych pędów, szczególnie często w młodych sadach i szkółkach drzew. W późniejszym okresie chrząszcze tego opuchlaka żerują na liściach, wyjadając je od brzegu w stronę nerwu głównego. Samice wiosną składają jaja w pobliżu roślin, pomiędzy grudki ziemi. Larwy żerują w glebie, na systemie korzeniowym roślin. Opuchlak ten ma jedno pokolenie w roku.
Opuchlak lucernowiec
Gatunek ten jest powszechnie spotykany w Polsce, z roślin jagodowych przede wszystkim na truskawce. Chrząszcze są ciemno ubarwione, pokryte szarożółtymi włoskami, duże jak na opuchlaki – dorastają do 12 mm. Larwa jak u wszystkich ryjkowców beznoga, z brunatną głową, także duża -dorasta do 13 mm długości.
Larwy opuchlaków
U tego gatunku zimują larwy i osobniki dorosłe. Cykl rozwojowy jednego pokolenia opuchlaka lucernowca trwa dwa lata. Chrząszcze pojawiają się na plantacji wiosną. Wyżerają w tym czasie w liściach zatokowate wżery. Wiosną samice składają jaja do gleby. Larwy, tak jak w przypadku pozostałych gatunków, żerują na systemie korzeniowym roślin. Larwy przepoczwarczają się dopiero jesienią następnego roku. Chrząszcze po opuszczeniu poczwarek pozostają w glebie do wiosny.
Opuchlak truskawkowiec
W Polsce gatunek powszechnie spotykany, aczkolwiek nie występujący w dużym nasileniu. Może zasiedlać maliny, truskawki oraz plantacje porzeczek i agrestu. Chrząszcze są stosunkowo duże, dorastają do 10 mm, ich ciało jest czarne, błyszczące, pokryte wyraźnie widocznymi bruzdkami oraz żółtawymi włoskami. Larwa i poczwarka białawe, do 10 mm. Zimują larwy w glebie. Gatunek jest partenogenetyczny – występują tylko samice. Chrząszcze pojawiają się na plantacjach w maju i czerwcu. W tym czasie żerują na liściach zaatakowanych roślin. W końcu czerwca samice składają jaja. Po kilkunastu dniach wylęgają się z nich larwy żerujące na systemie korzeniowym roślin. Larwy przepoczwarczają się późną wiosną następnego roku.
Chrząszcz opuchlaka truskawkowca
Szkodliwość larw opuchlaków polega na uszkadzaniu systemu korzeniowego roślin przez bytujące w glebie larwy. Na plantacjach obserwuje się zwykle placowe występowanie roślin z objawami tych uszkodzeń. Rośliny z uszkodzonym systemem korzeniowym słabiej rosną, więdną i w krańcowej sytuacji mogą zamierać.
Objawy na roślinach nasilają się latem – jest to skutkiem silnego żerowania dużych larw oraz spotykanej w tym czasie suszy. Przy zwalczaniu osobników dorosłych (zwykle ten termin przypada po zbiorach truskawek) należy pamiętać, że te ryjkowce są aktywne w dni pochmurne, wieczorem i w nocy. Stąd ich zwalczanie najlepiej prowadzić w godzinach wieczornych lub nocnych.
tekst i zdjęcia: Marcin Oleszczak, Intermag
