Pomidor
Najbardziej popularne w uprawie pojemnikowej są odmiany drobnoowocowe pomidora. Przyciągają wzrok barwą – owoce mogą być czerwone, żółte, kremowe i brązowoczerwone, o dużej zawartości likopenu. Różnią się także kształtem – mogą być okrągłe lub wydłużone oraz wielkością: te typu cherry są bardzo drobne, wielkości owoców wiśni; „cherry plum” – wydłużone, w kształcie śliwki, w uprawie są także odmiany o owocach nieco większych, tzw. koktajlowe. Odmiany drobnoowocowe są odporniejsze na choroby niż odmiany o owocach dużych. Pomidory polecane do uprawy na balkonach i tarasach należą do samokończących, nie wymagają usuwania pędów bocznych, palikowania i podwiązywania.
Odmiany:
Aztek’ – owoce żółte, kuliste, drobne, o masie 15–20 g, rośliny są niskie, osiągające 25–30 cm, dobrze rozgałęzione, odmiana wczesna;
‘Balkoni Red’ – owoce czerwone, kuliste, grona luźne;
‘Balkoni Yellow’ – owoce żółte, kuliste, obie odmiany z grupy Balkoni są wczesne, osiągają wysokość 50–70 cm, są przydatne do uprawy w doniczkach o średnicy 30 cm;
‘Balkonstar’ – owoce czerwone, kuliste, średniej wielkości, o masie 50–60 g, wysokość krzewów 50–70 cm, pokrój zwarty, odmiana wczesna, do uprawy w pojemnikach większych, o średnicy 30 cm;
‘Caprese F1’ – owoce czerwone, wydłużone, o masie 25–30 g;
‘Cupido F1’ – owoce wydłużone, czerwone, bardzo słodkie, o masie 10–12 g, rośliny bardzo dobrze się krzewią i obficie plonują;
‘Corato’ – owoce czerwone, o masie 12–15 g, wcześnie się wybarwiają, pędy silne, wysokość roślin wynosi około 40 cm, odmiana wczesna;
‘Cream Sausage’ – owoce kremowożółte, wydłużone, o długości 5–7 cm, rośliny dobrze rozkrzewione, o wysokości około 90 cm, nie wymagają palikowania;
‘Evita’ – owoce w kształcie serca, bardzo wczesna, wysokość roślin – 50 cm;
‘Liz’ – owoce czerwone, kuliste, rośliny dobrze rozgałęzione, wysokość 25 cm, odmiana wczesna;
‘Koralik’ – owoce czerwone, drobne, o średnicy do 2 cm, w gronach po 30–40 szt., odmiana wiotkołodygowa, dość wysoka – dorasta do 1,5 m, wymaga palikowania, średnio wczesna, odporna na zarazę ziemniaczaną i niekorzystne warunki atmosferyczne;
‘Maskotka’ – owoce czerwone, kuliste, o średnicy 2–3 cm, rośliny silnie rozkrzewione, wysokość około 30 cm, odmiana wiotkołodygowa, bardzo wczesna;
‘Minibell’ – owoce czerwone, kuliste, rośliny rozkrzewione, osiągają wysokość ok. 45 cm, odmiana wczesna;
‘Miniboy’ – owoce czerwone, kuliste, średnicy ok. 4 cm, rośliny dorastają do wysokości około 50 cm, odmiana wczesna;
‘Ola Polka’ – owoce żółte, kuliste, o masie 30–50 g; odmiana karłowa, sztywnołodygowa, wczesna;
‘Picolino F1’ – odmiana o owocach tzw. koktajlowych, jasnoczerwonych z połyskującą skórką, o masie 30–40 g, wczesna;
‘Pixie Striped’ – owoce o średnicy do 5 cm, czerwone z żółtymi smugami, rośliny niskie, odmiana średniopóźna;
‘Primabell’ – owoce drobne, czerwone, pokrój roślin bardzo zwarty, wysokość 25 cm, odmiana wczesna;
‘Primagold’ – owoce o średnicy 3–4 cm, żółte, wysokość roślin ok. 50 cm;
‘Red Robin F1’ – owoce kuliste, ciemnoczerwone, pokrój roślin dość zwarty, wzniesiony;
‘Sunnyboy F1’ – owoce czerwone średniej wielkości, o masie około 40 g, wysokość roślin około 40 cm;
‘Venus F1’ – owoce pomarańczowe, kuliste, drobne, o masie 6–8 g; odmiana niska, dorasta do wysokości 20–30 cm, silnie rozgałęziona, wczesna;
‘Verino F1’ – owoce czerwone, pędy sztywne, wysokość 30 cm, odmiana wczesna.
Odmiana ‘Caprese F1’
Odmiana ‘Cupido F1’
Odmiana ‘Picolino F1’
Odmiany polecane do pojemników wiszących:
‘Brasil Red’ – owoce czerwone, o średnicy 3 cm, wysokość 30 cm, pędy przewieszające się, odmiana wczesna;
‘Losetto F1’ – owoce typu cherry, kuliste, czerwone, odmiana dość silnie rosnąca;
‘Tumbling F1 Tom Red’ – owoce typu cherry, czerwone, bardzo smaczne, liczne, pędy przewieszające się o długości ok. 60 cm, odmiana średniopóźna;
‘Tumbling F1 Tom Tigress’ – owoce typu cherry, paskowane, czerwono-brązowe,
‘Tumbling Tom F1 Yellow’ – owoce typu cherry, żółte, średnicy ok. 2,5 cm.
W pojemnikach wiszących można sadzić również inne niskie odmiany drobnoowocowe, zwłaszcza wiotkołodygowe, ponieważ ich pędy przewieszają się pod ciężarem owoców.[NEW_PAGE]Papryka
Do uprawy na balkonach nadaje się także papryka, która nie wymaga palikowania i cięcia. Jej owoce mogą być białe, czerwone, purpurowe, żółte i pomarańczowe. U niektórych odmian rosną różnokolorowe nawet na tej samej roślinie. Różnią się one kształtem (są okrągłe lub wydłużone) i smakiem (delikatne lub ostre). Bardzo drobne owoce odmian słodkich papryki są mniej smaczne, z tego względu odmiany o owocach większych są bardziej przydatne do wykorzystania w kuchni.
Odmiany słodkie:
‘Lubega® Mini Red F1’ i ‘Lubega® Mini Yellow F1’ – owoce, odpowiednio, czerwone lub żółte, o cienkich ściankach i bardzo małym gnieździe nasiennym;
‘Merida® XL’ – owoce początkowo kremowożółte, w miarę dojrzewania stają się pomarańczowe, a następnie czerwone, rośliny mają zwarty, wzniesiony pokrój;
‘Midi-Red F1’ – owoce czerwone, o długości około 6 cm, wysokość krzewów około 40 cm;
‘Midyl F1’ – żółte owoce o długości około 6 cm, wysokość roslin około 40 cm;
‘Mohawk F1’ – owoce pomarańczowe, wysokość krzewów około 40 cm;
‘Redskin F1’ – owoce czerwone typu blok, wysokość roslin 40–45 cm, wczesna;
‘Snakor F1’ owoce żółtopomarańczowe, wydłużone, owocuje obficie, rośliny zwarte, wysokość około 40 cm;
‘Toscana F1’ – owoce czerwone, wydłużone, wysokość roślin 70–80 cm, wczesna.
Papryka ‘Merida®XL’
Papryki z grupy Lubega® charakteryzują się bardzo małym gniazdem nasiennym
Odmiany ostre:
‘Apache F1’ – owoce czerwone, o długości 7 cm, rośliny mocno rozgałęzione o wysokości 30–35 cm;
‘Cheyenne F1’ – owoce pomarańczowe, wydłużone, drobne, wysokość roślin 40–50 cm;
‘Golden Cayenne’ – owoce żółte, wydłużone, wysokość 60 cm;
‘Hot Banana’ – owoce czerwone kształtu banana, długości 16 cm, skierowane ku górze, wysokość krzewów 30 cm;
‘Hot Carrot’ – owoce żółtopomarańczowe, długości 10–12 cm, pędy sztywne, dobrze rozgałęzione, wysokość roślin 40 cm;
‘Hot Chenzo’ – owoce początkowo zielone, później czarne, a dojrzałe czerwone, o długości około 5 cm, pędy wygięte łukowato, wysokość roślin około 60 cm;
‘Hot Tomato’ – owoce czerwone okrągłe, o średnicy około 4 cm, wysokość krzewów 40 cm.
Owoce odmian ostrych są bardzo dekoracyjne, mogą być wykorzystane w kuchni, świeże lub zasuszone, jako ostra przyprawa. Ciekawą odmianą jest ‘Calura’, która ma liczne, jaskrawoczerwone owoce o długości około 7 cm, słodkie i ostre na jednej roślinie dorastającej do wysokości 60 cm.
Bakłażan
Warto na niego zwrócić uwagę. Jego ciemnofioletowe lub białe owoce są także bardzo dekoracyjne i nadają się do wykorzystania w kuchni.
Odmiany:
‘Black Pearl’ – owoce wydłużone, ciemnofioletowe, średniej wielkości;
‘Madonna F1’ – owoce ciemnofioletowe, wydłużone, wysokość ok. 60 cm;
‘Mini Pear’ – owoce delikatne, małe, o masie ok. 60–80 g, z ciemnofioletową skórką, wzrost roślin jest średnio silny;
‘Mohican F1’ – owoce białe, kuliste, rośliny zwarte o wysokości 40–60 cm;
‘Ophelia F1’ – owoce fioletowoczarne, wydłużone, rośliny zwarte, obficie plonujące, o wysokości ok. 60 cm;
‘Pinstripe’ – owoce fioletowe z kremowymi pasami, wysokość roślin ok. 55 cm.
[NEW_PAGE]Warunki uprawy
Warzywa psiankowate rozmnaża się z nasion. Uprawa pomidorów od wysiewu nasion do uzyskania roślin owocujących trwa 3–4,5 miesiąca, papryki 4–5 miesięcy, bakłażana 4,5–5,5 miesiąca, w zależności od wczesności odmiany i warunków uprawy. Można sprzedawać także nieowocujące jeszcze rośliny.
Nasiona pomidora wysiewa się od stycznia do maja (w zależności od planowanego terminu sprzedaży), papryki – od połowy stycznia do połowy lutego, a bakłażana – w lutym. W temperaturze 22–24°C nasiona pomidora kiełkują po 1–2 tygodniach, papryki – po 10–14 dniach, a bakłażana – po około 2 tygodniach. Nasiona wysiewa się do palet i pikuje, gdy siewki mają wykształcone 2 lub 3 liście właściwe. W wyspecjalizowanych firmach można także zamówić gotową rozsadę, także roślin szczepionych.
Rośliny psiankowate mają dość wysokie wymagania termiczne, papryka i bakłażan trochę większe niż pomidor. Młode siewki pomidora uprawia się w temperaturze 16–18°C, w końcowym okresie uprawy można temperaturę obniżyć do 12°C. Paprykę uprawia się w temperaturze 16–18°C, bakłażan wymaga 18–21°C. Nie zaleca się obniżania temperatury do 12°C w czasie uprawy papryki i bakłażana, zbyt niska powoduje bowiem zahamowanie wzrostu. W czasie dni słonecznych szklarnie trzeba dobrze wietrzyć, aby temperatura nie była zbyt wysoka. Nie powinno się podlewać roślin zimną wodą. Wszystkie gatunki wymagają pełnego dostępu światła, ponieważ tylko w dobrych warunkach świetlnych uzyskują zwarty pokrój.
Dla odmian karłowych pomidora pojemnik finalny powinien mieć średnicę 12 cm lub – w wypadku doniczki wiszącej – 25–30 cm. Paprykę karłową sadzi się do doniczek o średnicy około 12 cm, bakłażan 12–20 cm, w zależności od siły wzrostu odmiany. Odmiany wyższe sadzi się do pojemników 3–5-litrowych.
Do uprawy warzyw psiankowatych nadają się podłoża przepuszczalne, na bazie średnio zmielonego torfu wysokiego z dodatkiem glinki montmorylonitowej, o pH 5,0–6,0. Rośliny te mają wysokie wymagania pokarmowe. Żywi się je regularnie płynnymi nawozami pełnymi w stężeniu 0,1%, o podobnej zawartości azotu i potasu lub z niewielką przewagą potasu. Bakłażan jest bardziej wrażliwy na wysokie stężenie soli w podłożu niż pomidor i papryka. Żywi się go nawozami płynnymi w stężeniu 0,05–0,1%. Niższe stężenia polecane są dla roślin młodszych. Wszystkie gatunki podlewa się umiarkowanie, gdy górna warstwa podłoża lekko przeschnie, nadmiar wody może spowodować zamieranie korzeni.
Na balkonach i tarasach rośliny psiankowate sadzi się pod koniec maja. Plonują obficie w miejscach nasłonecznionych i osłoniętych. Regularne podlewanie i nawożenie zapewniają dobre zbiory. Delikatne poruszanie roślinami polepsza zapylanie kwiatów. Dobrym towarzystwem dla tych roślin będzie aksamitka rozpierzchła, której zapach odstrasza mączlika szklarniowego. Można je także sadzić razem z ozdobnymi ziołami.
Gotowa rozsada pomidorów
Prof. dr hab. Joanna Nowak
Katolicki Uniwersytet Lubelski w Lublinie
Fot. I. Sprzączka
Artykuł pochodzi z numeru 9/2014 miesięcznika „Rośliny Ozdobne”
