Struktura produkcji
Firma Plantex działa od 8 lat i jest następczynią przedsiębiorstwa, które rozpoczęło produkcję szkółkarską w tym rejonie ponad 20 lat temu. Jest obecnie spółką, w której 50% stanowi prywatny kapitał słowacki, a pozostałe 50% udziałów posiada ww. belgijska firma. W Planteksie prowadzona jest sadownicza produkcja szkółkarska, a także uprawy drzew ziarnkowych i pestkowych oraz truskawek (plantacje owocowe zajmują prawie 100 hektarów — więcej o tym dziale produkcji będzie można przeczytać w „Haśle Ogrodniczym” 3/2006 — red.).
Powierzchnia szkółki wynosi około 100 ha i, ze względów płodozmianowych, w całości jest dzierżawiona. Na danym polu ten sam gatunek uprawiany jest tylko raz, a inne — dopiero po 3 lub 4 latach. Rok przed założeniem szkółki gleba jest staranie przygotowana i uprawiane są na przyoranie nawozy zielone. W czasie produkcji rośliny w szkółce dokarmia się standardowo nawozami mineralnymi, na podstawie analiz gleby.
W pierwszych latach utworzenia tej pracowniczej spółki roczna produkcja drzewek wynosiła około 200 000 sztuk, do tego dochodziły podkładki. Produkcję drzewek zwiększano jednak corocznie, a w minionym roku wyniosła ona prawie 1,5 mln sztuk, z tego 1 mln stanowiły jabłonie (fot. 1).
Fot. 1. Kwatera z jednorocznymi okulantami jabłoni
Firma ta współpracuje z dużymi europejskimi konsorcjami szkółkarskimi, między innymi, z ArtusGroup, GEVO, Schniga sp. z o. o., Kiku sp. z o.o., Pepinieres Escande, Jomobel NY. W produkcji szkółkarskiej znajdują się odmiany jabłoni: 'Golden Delicious Reinders’, Fuji Kiku 8®, Gala Galaxy® Selecta, Gala Schniga® (fot. 2), Braeburn Hillwell®. Ze śliw produkuje się drzewa odmian: 'Katinka’, 'Elena’, 'Hanita’, 'Presenta’, 'Jojo’, 'Tophit’, z brzoskwiń Pinkcot®, Kioto®, Sylvecot®. Równocześnie stale ocenia się i testuje nowości odmianowe z myślą o wprowadzeniu ich do produkcji sadowniczej w gospodarstwie i wypromowania ich wśród słowackich sadowników.
Fot. 2. Gala Schniga® jest jedną z odmian jabłoni produkowanych w szkółce Plantex,
a zarazem w sadzie tej firmy
Dominującą podkładką w szkółce jest 'M.9′, oprócz niej produkuje się dodatkowo drzewa na 'M.26′, 'MM 106′. Grusze uszlachetniane są na podkładkach 'Pigwa BA 29′, 'Pigwa MA’, 'Pigwa MC’. Dla czereśni dominującymi podkładkami są siewki czereśni ptasiej oraz 'GiSelA 5′, a dla śliw rozmnażane wegetatywnie 'St. Julien A’ i 'GF 655/2′.
Plantex produkuje również sadzonki truskawek, głównie odmian 'Elsanta’ oraz 'Darselect’. Matecznik zajmuje około 10 ha (fot. 3).
Fot. 3. Mateczniki truskawek zajmują około 10 ha
Technologia produkcji
Jabłonie produkowane są przez szczepienie „w ręku” wykonywane od stycznia do lutego
(a czasami aż do marca). Szczepy zabezpieczane są preparatem Rebwachs i umieszczane w torfie w chłodni. Sadzenie do gruntu przeprowadza się w marcu i kwietniu.
Gatunki pestkowe rozmnaża się przez okulizację „w literę T” w lipcu i sierpniu. Wszystkie drzewka są przywiązywane do tyczek bambusowych. W czasie produkcji prowadzone są standardowe zabiegi uprawowe. W celu rozkrzewiania okulantów uszczykuje się wierzchołki wzrostu. Jesienią, aby przyspieszyć opadanie liści, drzewa opryskuje się Miedzianem. Jeśli zachodzi potrzeba, liście dodatkowo obrywane są ręcznie.
Zrazy i podkładki dostarczane są przez szkółki zachodnioeuropejskie. Część materiału rozmnożeniowego gatunków pestkowych opatrzona świadectwami VF (wolne od wirusów) importowana jest z Czech.
Połowę produkowanego materiału jabłoni stanowią drzewka dwuletnie z jednoroczną koroną (fot. 4). Drzewka produkowane są jako materiał CAC albo wolny od wirusów.
Fot. 4. W firmie Plantex zwiększa się produkcję dwuletnich drzewek jabłoni
z jednoroczną koroną
Wszystkie kwatery szkółki mogą być nawadniane. Woda do podlewania pochodzi ze specjalnego wodociągu należącego do sieci obejmującej swym zasięgiem cały rejon. Problem stanowi zwierzyna, a wśród niej głównie zające, które niszczą drzewka. Z tego powodu każda kwatera jest ogrodzona metalową siatką.
Koszty produkcji
Na stałe w firmie zatrudnione jest 15 osób, a w okresach spiętrzenia prac przyjmowani są pracownicy sezonowi. Na przykład do szczepienia zatrudnia się 50–60 osób. Wynagrodzenie wynosi 25 SKK/godz. (czyli ok. 2,5 zł/godz.), przy zbiorze owoców praktykowany jest system akordowy.
Część produkowanego materiału szkółkarskiego jest kwalifikowana, a koszt etykiety (kwalifikacji) wynosi do 5 SKK/drzewko (ok. 0,5 zł/szt.). 75–80% produkowanych w tej firmie drzewek eksportuje się, reszta jest sprzedawana na Słowacji oraz przeznaczana na własne potrzeby. Cały materiał kierowany na eksport produkowany jest na zamówienie szkółkarzy z Francji, Holandii, Niemiec i Wielkiej Brytanii, gdzie drzewka sprzedawane są po około 2 euro/szt. Również prawie wszystkie sadzonki truskawek są eksportowane. Jedynie ich niewielka część sprzedawana jest na Słowacji oraz wykorzystywana na własne potrzeby firmy.
