Preparaty poprawiające właściwości gleby

Gleba to kompleks bio-organo-koloidalno-mineralny, składający się z organizmów żywych, martwej substancji organicznej, minerałów, wody i powietrza. Podstawową cechą gleby jest jej zdolność do spontanicznego odnawiania zasobów substancji niezbędnych do wzrostu i rozwoju roślin oraz innych organizmów zasiedlających glebę. Samoistne odnawianie się gleb jest procesem bardzo złożonym i czasochłonnym, dlatego staramy się ten czas skrócić, stosując różne metody. Wśród sposobów odnowy gleby są m.in.: nawożenie organiczne, wysiew roślin fitosanitarnych czy stosowanie różnego rodzaju preparatów zawierających mikroorganizmy lub kwasy humusowe.
Zwiększenie zawartości próchnicy 
Stosowane zabiegi między innymi mają na celu zwiększenie zawartości próchnicy w glebie, gdyż to substancje próchniczne są uznawane za jeden z podstawowych czynników decydujących o żyzności gleby. Związkom próchnicznym przypisuje się wpływ na fizyczne, chemiczne i biologiczne właściwości gleby. Głównym składnikiem próchnicy są kwasy humusowe. Dzięki nim poprawia się struktura gleby – tworzą się gruzełki, zwiększa się pojemność wodna gleby, a przez to zmniejsza się zagrożenie suszą. Kwasy humusowe zapobiegają pękaniu gleby, ograniczają powierzchniowy odpływ wody oraz ograniczają erozję gleby poprzez zwiększenie zdolności koloidów do wiązania wody. Przyczyniają się również do rozluźnienia gleb zwięzłych i poprawiają ich przewietrzanie. Substancje próchniczne odgrywają również istotną rolę w ochronie środowiska glebowego przed negatywnymi skutkami nadmiernej chemizacji rolnictwa oraz skażeniem gleby odpadami przemysłowymi.

Powszechnie stosowane syntetyczne środki ochrony roślin stanowią jedno z większych zagrożeń dla środowiska naturalnego. Przeciwdziała temu zwiększenie zawartości próchnicy w glebie, gdyż dzięki tworzeniu odpowiednich połączeń z pestycydami, a zwłaszcza herbicydami, substancje próchniczne absorbują je i przyśpieszają ich rozkład, a tym samym doprowadzają do ich dezaktywacji. Zawartości próchnicy w glebie ma również istotny wpływ na naturalną odporność gleb na zakażenie czynnikami chorobotwórczymi. To fitosanitarne odziaływanie próchnicy polega między innymi na stwarzaniu przez nią warunków sprzyjających masowemu namnażaniu się mikroorganizmów wrogich wobec wielu gatunków bakterii i grzybów chorobotwórczych dla roślin uprawnych. W przypadku braku masy organicznej będącej tworzywem do powstawania próchnicy, szkodliwe organizmy glebowe są znacznie bardziej agresywne i wykazują o wiele większą aktywność. Próchnica stanowi źródło związków energetycznych dla mikroorganizmów dokonujących rozkładu środków ochrony roślin. Można więc powiedzieć, że próchnica jest jednym z ważniejszych czynników wpływających na wzrost roślin, wysokość plonu i jego jakość. W Polsce większość gleb charakteryzuje się niską zawartością próchnicy, której zawartość w ostatnich latach spadła o około 40–50%, dlatego powinniśmy zadbać o jej zwiększenie.
 

Produkty humusowe 
W sprzedaży jest kilka preparatów zawierających kwasy humusowe. Kwasy te  są produktem rozkładu resztek organicznych i najczęściej pochodzą np. z obornika lub kompostu. Na rynku mamy duży wybór preparatów produkowanych na bazie leonardytu. Powstał on dzięki milionom lat beztlenowego rozkładu resztek roślinnych. Nawozy z leonardytu  charakteryzują się bardzo wysoką zawartością kwasów humusowych (do 90%), w tym kwasów fulwowych, huminowych oraz humin. Nawozy na bazie kwasów humusowych są bardzo dobry środkiem poprawiającym kondycję gleby. Są one także wykorzystywane do rekultywacji terenów zdegradowanych i zanieczyszczonych. Mogą stymulować i wzmacniać energię kiełkowania nasion oraz ułatwiać pobieranie mikroelementów przez korzenie. Liczne badania prowadzone na różnych gatunkach roślin, w tym na truskawce i malinie, wykazały bardzo silne wytwarzanie i wzrost systemu korzeniowego. W tym celu przed sadzeniem roślin wystarczy namoczyć korzenie w przygotowanej zawiesinie (zgodnie z zaleceniami podanymi na etykiecie) lub zastosować je do podlewania roślin (możliwość łącznego zastosowania z nawadnianiem). Wykazano również ich istotny wpływ na poprawę działania giberelin w roślinie. 

Czym jest biowęgiel? 
Innym sposobem zwiększenia zawartości materii organicznej i próchnicy w glebie może być biowęgiel. Czym jest biowęgiel? Jest to paliwo odnawialne, najbardziej zbliżone do węgla drzewnego, powstające w wyniku termicznej konwersji biomasy roślinnej i odpadów organicznych. Badania nad jego zastosowaniem są bardzo obiecujące. Wykazano, że nawożenie biowęglem może przyczyniać się nie tylko do zwiększenia żyzności gleby, lecz także zwiększa pojemność wodną gleby oraz podnosi jej odczyn. Inną ważną zaletą biowęgla jest wiązanie i unieszkodliwianie zanieczyszczeń organicznych i nieorganicznych w glebie oraz zwiększenie bioróżnorodności pożytecznej mikroflory i mezofauny glebowej. Należy jednak pamiętać, że skład chemiczny biowęgla może się znacznie różnić w zależności od użytych substratów oraz warunków prowadzenia procesu pirolizy. Najczęściej zalecane dawki wynoszą 10-20 t·h-1. Należy pamiętać, że działanie biowęgla na zmiany biofizykochemiczne gleby jest rozłożone w czasie. 

Preparaty biologiczne, w tym mikoryzowe
W ostatnich latach wzrasta zainteresowanie stosowaniem preparatów biologicznych w przywracaniu żyzności gleby oraz w ochronie roślin. Duże zainteresowanie budzi możliwość wykorzystania grzybów Trichoderma. Grzyby z tego rodzaju należą do królestwa Fungi, typu Ascomycota, klasy Sordariomycetes, rzędu Hypocreales, rodziny Hypocraceae. Prace nad właściwościami grzybów Trichoderma trwają od dawna. Już w latach 60. ub.w. opisano dziewięć gatunków grzybów Trichoderma: Trichoderma harzianum, T. hamatum, T. viride, T. polysporum, T. koningii, T. piluliferum, T. longibriachiatum, T. aureoviride, T. pseudokoningii. Obecnie wyróżnia się ich przeszło 30 gatunków. 

Na świecie dostępnych jest wiele komercyjnych produktów na bazie Trichoderma spp. przeznaczonych do zwalczania patogenów odglebowych. Środki te zawierają różne formy propagacyjne, takie jak: konidia, chlamydospory i strzępki. Potencjał grzybów Trichoderma spp. jako czynników w biologicznej ochronie roślin został stwierdzony i opisany już w latach 30. XX wieku. Wykazano wysoką ich skuteczność w zwalczaniu wielu patogenów, z pośród których wymienia się m.in.: Rhizoctonia solani, Pythium ultimum, Phytophthora spp., Fusarium spp., Alternaria alternata, Sclerotium cepivorum, Sclerotium rolfsii, Sclerotinia sclerotiorum, Verticillium dahliae, Botrytis cinerea, a także bakterie i wirusy uszkadzające większość roślin w uprawach rolniczych, warzywnych, sadowniczych i ozdobnych. Grzyby Trichoderma spp. są związane ze strefą korzeniową roślin. Znaczna kolonizacja korzeni przez Trichoderma spp. jest związana często ze stymulacją wzrostu, poprawą plonowania, zwiększonym pobieraniem składników pokarmowych, a także z odpornością na stresy abiotyczne. Ważną cechą grzybów Trichoderma spp. jest ich wysoka odporność na działanie pestycydów oraz innych związków toksycznych produkowanych przez inne mikroorganizmy.

W produkcji ogrodniczej często są stosowane grzyby mikoryzowe. Przerastają one korzenie roślin, wnikając w ich komórki i pobudzając ich wzrost przez wytwarzanie auksyn. Po wniknięciu do komórek kory pierwotnej tworzą tzw. mikoryzę wezykularną lub arbuskularną (odpowiednio w kształcie pęcherzyków lub rozgałęzień). Dzięki mikoryzie roślina uzyskuje większą powierzchnię chłonną i dostęp do substancji pokarmowych rozkładanych i wchłanianych przez grzyby. Współżycie roślin z grzybami wpływa na wiele aspektów ich życia, mikrobionty udostępniają i pobierają dla rośliny fosfor i azot z zasobów niedostępnych, chronią przed takimi stresami abiotycznymi, jak susza, zasolenie, temperatura i pH; stresami biotycznymi, jak: patogeny glebowe, infekcje liści, nicienie; wpływają na procesy biochemiczne, a także poprawiają strukturę gleby. Wiele badań wskazuje na ochronne właściwości mikoryzy przed patogenami.

Znany jest antagonistyczny wpływ na grzyby z rodzaju Phytophtora, Rhizoctonia, Pythium. Grzyby mikoryzowe usprawniają pobieranie wody oraz soli mineralnych z gleby przez powiększanie powierzchni chłonnej korzeni mikoryzowych. Mikoryza może przyczynić się do możliwości obniżenia nawożenia o 50%, bez uszczerbku dla plonu, ponadto wykazano jej właściwości ochronne przed Phytophthorą. Decydując się na stosowanie szczepionek mikoryzowych, należy dobrać ją do gatunku uprawnego. 

Ważną grupą preparatów zyskującą coraz więcej zwolenników są tzw. stymulatory wzrostu i antystresanty. Najczęściej są to preparaty nawozowe wzbogacone w aminokwasy, materię organiczną czy witaminy. Najczęściej zaleca się ich stosowanie w okresie, kiedy rośliny są narażone na działanie czynników stresowych (niskiej temperatury, suszy, przymrozków, gradu). 
 
Wybór preparatów pozwalających na poprawę właściwości gleby, a tym samym stymulujących wzrost i plonowanie roślin jest duży. Przed zastosowaniem któregoś z nich należy pamiętać o konieczności wykonania analizy chemicznej gleby (zbadaniu zawartości składników mineralnych, odczynu gleby, zawartości materii organicznej) i na podstawie jej wyników podjąć decyzję, jakie rozwiązanie będzie najlepsze. 

Dr hab. Zofia Zydlik, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
 
Artykuł pochodzi z miesięcznika „Truskawka, Malina, Jagody” 3/2017 

Related Posts

None found

Poprzedni artykułCeny jabłek w Serbii. Ile kosztują polskie?
Następny artykułGrupa Truskawkowa – podsumowania i plany

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Wpisz treść komentarza
Wpisz swoje imię

ZGODA NA PRZETWARZANIE DANYCH OSOBOWYCH *

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany, podajesz go wyłącznie do wiadomości redakcji. Nie udostępnimy go osobom trzecim. Nie wysyłamy spamu. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem*.