Od kilku lat na zachodzie Europy coraz częściej mateczniki truskawek prowadzi się bezglebowo, a uzyskane z nich sadzonki ukorzenia w różnego rodzaju pojemnikach.
| Najprawdopodobniej wkrótce i w naszym kraju szkółkarze będą zainteresowani tym sposobem wytwarzania materiału nasadzeniowego, który: – nadaje się do zakładania plantacji latem; – pozwala uzyskać już w następnym roku po posadzeniu wysokie plony; – gwarantuje założenie plantacji z roślin wolnych od groźnych patogenów glebowych; – zapewnia bardzo dobre efekty przechowywania w chłodni, ponieważ system korzeniowy roślin nie jest uszkodzony i zawiera duże ilości substancji zapasowych (m.in. skrobi). W 1998 roku w Katedrze Warzywnictwa AR w Poznaniu rozpoczęliśmy badania nad opracowaniem technologii produkcji sadzonek truskawek metodą bezglebową, a także nad wyjaśnieniem wpływu niektórych czynników na wzrost i ukorzenianie się roślin. Oto wstępne wyniki tych badań. | ||||
| Matecznik pod osłonami | ||||
Rośliny mateczne truskawek odmiany 'Elsanta’ (superelita), pochodzące z SZD w Brzeznej, posadzono 21 kwietnia w nieogrzewanej szklarni do worków z białej tkaniny polipropylenowej (20 x 90 cm, pojemność 16 dm3). Worki napełniono torfem wysokim lub mieszaniną torfu niskiego i kory sosnowej. Przed ich przygotowaniem do obydwu podłoży dodano nawozu PG-mix (1,5 kg/m3 torfu wysokiego i 0,75 kg/m3 mieszaniny torfowo-korowej), odkwaszono torf wysoki, a do mieszaniny torfu z korą dodano saletry amonowej (0,5 kg/m3 podłoża). Worki z roślinami (4 szt./worek) zostały ułożone w pojedynczych rzędach na rynnach umieszczonych na stacjonarnych stelażach o wysokości 1,20 m (fot. 1) oraz na rynnach zawieszonych na wysokości 1,65 m.
W miesiąc po posadzeniu roślin rozpoczęto fertygację (0,1% Kristalon czerwony 12 : 12 : 36 + mikro). Nawadnianie i nawożenie, które kontrolowano za pomocą sterownika czasowego, prowadzono systemem kroplowym (tzw. kapilar). Szklarnia wyposażona była też w zraszacze zamontowane pod dachem, umożliwiające utrzymanie wysokiej wilgotności powietrza w okresie powstawania korzeni u roślin potomnych. W celu poprawienia warunków świetlnych powierzchnię gleby w szklarni wyłożono biało-czarną folią. W trakcie uprawy trzykrotnie nawożono truskawki dolistnie 1% roztworem saletry wapniowej oraz systematycznie usuwano wszystkie pojawiające się na roślinach matecznych kwiatostany. Rozłogi pobrano 5 sierpnia. Wzrost i rozwój roślin matecznych umieszczonych na dwóch różnych wysokościach był bardzo podobny. W uprawie na wysokości 1,20 m nie stwierdzono istotnego wpływu rodzaju podłoża na liczbę i długość rozłogów oraz na liczbę i wielkość sadzonek. Jedna roślina wytworzyła 12 lub 13 rozłogów o długości około 116 cm, średnio z 2,5 sadzonkami na każdym z nich. Wydała około 24 sadzonek, które miały średnicę 8 mm (tab. 1).
Rodzaj podłoża miał natomiast istotny wpływ na liczbę rozłogów i sadzonek wytworzonych przez rośliny mateczne, które rosły na wysokości 1,65 m. Więcej rozłogów i sadzonek uzyskano z roślin uprawianych w mieszaninie torfowo-korowej niż w torfie wysokim (tab. 1). Natomiast w torfie wysokim stwierdzono istotnie mniej sadzonek bez korzeni. Niezbyt duża liczba sadzonek uzyskanych z jednej rośliny mogła być spowodowana dość późnym terminem założenia matecznika (koniec kwietnia) i zróżnicowaną wielkością sadzonek, z których założono matecznik. Na taki wynik wpływ, mogła też mieć chloroza, która wystąpiła na roślinach 3 tygodnie przed pobraniem sadzonek. Była ona najprawdopodobniej rezultatem niskiego poziomu magnezu (Mg) i wysokiej zawartości potasu (K) w podłożu oraz wzrostem pH. | ||||
| Ukorzenianie w wielodoniczkach | ||||
Pobrane z matecznika rozłogi pocięto na odcinki w celu uzyskania sadzonek z 2–3-centymetrowym fragmentem pędu. Aby ograniczyć transpirację, usuwano liście. Tak przygotowane sadzonki ukorzeniano w wielodoniczkach, w których pojedyncza komórka miała wymiary 6,2 x 6,2 x 9,0 cm (fot. 2). Pojemniki te wypełniono torfem wysokim lub mieszaniną torfu niskiego i kory sosnowej. Przedtem do podłoży tych dodano nawozu PG-mix (1,5 kg/m3 torfu wysokiego i 0,75 kg/m3 mieszaniny torfowo-korowej) oraz odkwaszono torf wysoki. Wielodoniczki ustawiono na stole w nieogrzewanej szklarni i systematycznie zraszano (fot. 3). Dwukrotnie — we wrześniu i listopadzie — policzono przyjęte rośliny oraz wytworzone przez nie liście. W listopadzie zmierzono także średnicę „korony” (skróconego pędu) sadzonek.
W zależności od rodzaju podłoża użytego do ukorzeniania sadzonek oraz uprawy roślin matecznych i kolejności usytuowania sadzonki na rozłogu, stwierdzono we wrześniu 65–92% przyjętych roślin. Wartości te w listopadzie były niższe o 5–10%. Zamieranie roślin oraz dosyć słaby ich rozwój mogły być spowodowane bardzo niekorzystnym przebiegiem pogody — wysoką temperaturą powietrza (ponad 30oC) na początku ukorzeniania, późniejszym znacznym jej spadkiem i pochmurnymi dniami, a także wadliwym funkcjonowaniem urządzenia sterującego systemem zraszającym. Nie stwierdzono istotnego wpływu podłoża użytego do ukorzeniania i kolejności usytuowania roślin potomnych na rozłogu na procent przyjętych sadzonek, liczbę liści i średnicę korony. Wyższym procentem przyjęć charakteryzowały się sadzonki pochodzące z roślin matecznych uprawianych w torfie niż w mieszaninie torfowo-korowej (tab. 2).
Nieogrzewaną szklarnię można z powodzeniem wykorzystać do produkcji sadzonek truskawek bez kontaktu z glebą, w której mogą znajdować się organizmy szkodliwe dla roślin, w tym patogeny kwarantannowe. Obecność tych ostatnich może spowodować dyskwalifikację matecznika i konieczność zniszczenia materiału szkółkarskiego. Aby uzyskać dużą liczbę sadzonek, matecznik powinno się założyć wcześnie, tj. na przełomie marca i kwietnia. Przy uprawie roślin w ograniczonej ilości podłoża ważne jest także zastosowanie sprawnych urządzeń do nawadniania i nawożenia oraz niezawodnie działającego sprzętu do zraszania ukorzenionych sadzonek. | ||||
