W Lichtenvoorde na północy Holandii, Rob Weimer zaprezentował w 1995 r. projekt ekologicznego „zazielenienia” miasta. Projekt miał na celu zmniejszenie kosztów robocizny przy pielęgnacji terenów zieleni oraz wyeliminowanie herbicydów. Weimer wprowadził wiele nowych rozwiązań. Na przykład krzewy ozdobne sadzono blisko siebie w dużych grupach tak, aby do powierzchni gleby docierało jak najmniej światła, co ograniczało rozwój chwastów. Ważnym elementem strategii było także użycie do nasadzeń dużej liczby bylin. Niewiele osób zatrudnionych przy utrzymaniu terenów zieleni w Lichtenvoorde miało doświadczenie z użyciem bylin na tak dużą skalę. Konieczne były więc dodatkowe szkolenia personelu oraz wykorzystanie wiedzy kilku szkółkarzy specjalizujących się w produkcji bylin. Dodatkowo, ogromny asortyment oferowanych na rynku gatunków i odmian tych roślin, choć atrakcyjny dla amatorów, stwarzał problemy z wyborem bylin przydatnych dla terenów zieleni w mieście.
Efektem pracy Weimera było stworzenie listy bylin najbardziej przydatnych do tego celu (tabela na str. 24–25). Współpraca z dostawcami roślin pozwoliła Weimerowi przekonać władze odpowiedzialne za budżet przeznaczony na zieleń w mieście, że wykorzystanie bylin może obniżyć koszty założenia oraz pielęgnacji terenów zieleni, równocześnie zwiększając ich atrakcyjność. Dowodami były prowadzone przez 10 lat statystyki kosztów założenia i utrzymania rabat z bylin, krzewów i drzew liściastych, iglastych oraz trawników.
Okazało się, że średnio w ciągu 10 lat wydatki w przypadku bylin były porównywalne, a niekiedy niższe niż, gdy do nasadzeń używano drzew i krzewów.
Praca Weimera została doceniona przez jurorów europejskiego konkursu Entente Florale,
w którym nagradzane są miasta najlepiej zarządzające swoimi terenami zieleni. W 2002 r. Lichtenvoorde zdobyło w tym konkursie złoty medal, a w 2003 r. — srebrny.
Rady Roba Weimera dla projektantów
oraz wykonawców terenów zieleni:
Wykorzystanie fachowego personelu, który będzie chciał eksperymentować z różnymi założeniami ogrodowymi, zdobywając w ten sposób wiedzę na temat roślin najbardziej przydatnych w danych warunkach.
Projekty powinny uwzględniać sadzenie na pierwszym planie bylin, na dalszym krzewów. Podstawowym kryterium wyboru gatunków i odmian powinny być wymagania roślin.
Krzewy, a zwłaszcza byliny, należy sadzić blisko siebie. W przypadku większości gatunków bylin najodpowiedniejsze jest sadzenie 12 sztuk na metrze kwadratowym.
Gęste sadzenie roślin nie tylko ogranicza rozwój chwastów, ale pozwala także uniknąć późniejszego zaśmiecania rabat (śmieci zatrzymują się u ich podstawy, skąd można je łatwo zebrać).
Masowe nasadzenia roślin powodują, że chwasty są trudniej zauważane przez spacerujących. Tylko największe chwasty muszą być usuwane ręcznie.
Byliny sadzone blisko ścieżek oraz przejść zwiększają ich atrakcyjność oraz pozwalają wyeliminować krawężniki.
Pielęgnacja bylin w pierwszym roku po posadzeniu (często konieczne jest użycie ręcznych narzędzi) to najważniejszy zabieg, gwarantujący trwałość i estetykę rabat w kolejnych latach.
Doświadczenia szkółkarzy
Zachodni producenci bylin odkryli, że współpraca z osobami i firmami odpowiedzialnymi za tereny zieleni pozwoliła otworzyć nowy rynek zbytu. Jego cechą charakterystyczną jest zasada 20/80, oznaczająca, że tylko 20% z oferowanych przez szkółkę odmian i gatunków bylin odpowiada za 80% obrotów. W wyborze asortymentu produkowanych bylin należy się skupić na gatunkach i odmianach łatwo się przystosowujących do trudnych warunków w miastach i niewymagających zbyt wielu zabiegów pielęgnacyjnych po posadzeniu. Holenderscy dostawcy bylin dla terenów zieleni często oferują zestawy najlepiej sprawdzających się gatunków i odmian, oferując je odbiorcom jako „programy” pod ustaloną nazwą.
Bardzo ważna jest współpraca z odbiorcami materiału szkółkarskiego — jeżeli będą niezadowoleni z efektów użycia rośliny zaproponowanej przez szkółkarza, poszukają innego dostawcy lub zrezygnują z użycia tej grupy roślin. Wiele osób zarządzających terenami zieleni nie posiada wiedzy na temat bylin i często popełnia kosztowne błędy. Doradztwo szkółkarzy pełni więc bardzo ważną rolę.
Byliny w pojemnikach ulegających biodegradacji bardzo szybko zyskały popularność wśród firm zakładających tereny zieleni na Zachodzie. Podczas sadzenia system korzeniowy tak wyprodukowanych roślin nie jest uszkadzany, nawet przez niewykwalifikowanych pracowników. Ponadto nie trzeba myśleć o wywożeniu pustych pojemników, których w przypadku bylin pozostaje bardzo dużo.
Fot. 1. Aster ageratoides 'Stardust’
Fot. 2. Geranium macrorrhizum
Fot. 3. Lysimachia punctata — tu tworzy szpaler przy drodze
Fot. 4. Nepeta x faassenii 'Six Hills Giant’
Fot. 5. Nepeta grandiflora 'Dawn to Dusk’
Fot. 6. Persicaria amplexicaulis
Fot. 7. Rudbeckia fulgida 'Goldsturm’
Najlepsze byliny dla terenów zieleni (wg R. Weimera)
* A — Rośliny niskie i stosunkowo szybko rosnące, przydatne do sadzenia na stanowiskach słonecznych i w cieniu. Gęste ulistnienie jest w ich przypadku największą zaletą, ważniejszą niż ozdobne kwiaty (z wyjątkami). Przydatne na obrzeża rabat oraz do sadzenia wokół wolno rosnących krzewów, pod drzewami i na dużych powierzchniach.
B — Grupa bylin o szybkim wzroście i średniej wysokości, do sadzenia na stanowiskach słonecznych i w półcieniu. Rośliny tworzą dekoracyjne kwiaty i nadają się na obrzeża rabat, do sadzenia wokół krzewów o średnim tempie wzrostu, a także pod drzewami i dużymi krzewami.
C — Szybko rosnące, wysokie rośliny o wzniesionym pokroju i sztywnych pędach. Tworzą dekoracyjne kwiaty. Rośliny można sadzić na stanowiskach słonecznych. Przydatne do tworzenia obwódek lub grup wokół dużych krzewów.
