Derenie (Cornus) należą do rodziny dereniowatych (Cornaceae), a ich łacińska nazwa nawiązuje — z powodu twardości drewna — do słowa róg (cornu). Rośliny z tego rodzaju posiadają naprzeciwległe, opadające na zimę liście oraz kwiaty zebrane w główkowate kwiatostany, u niektórych gatunków ozdobą są kolorowe podsadki kwiatostanu. Owocem jest biały (fot. 1), niebieski, czerwony lub czarny pestkowiec. Niektóre derenie mają dekoracyjne, kolorowe liście oraz pędy, inne okazale i obficie kwitną, a owoce derenia jadalnego (C. mas) nadają się do spożycia oraz na przetwory.
Fot. 1. Owoce derenia białego
|
|
|
Wymagania i zastosowanie |
|
Wiele gatunków jest odporne na mróz, krótkotrwałe susze oraz nie sprawia problemów w uprawie. Większość łatwo się rozmnaża, przez co ich produkcja jest tania. Derenie dobrze rosną na glebach umiarkowanie żyznych i wilgotnych. Gatunki „wielkokwiatowe” (np. dereń kwiecisty — C. florida i dereń kousa — C. kousa) wymagają jednak lepszych stanowisk — słonecznych, osłoniętych od mroźnych wiatrów w zimie oraz żyznej, próchnicznej i przepuszczalnej gleby. W cieniu może rosnąć dereń jadalny (choć wtedy słabiej kwitnie i owocuje) oraz dereń świdwa (C. sanguinea).
W Polsce rozmnaża się na szerszą skalę 18 taksonów, z których najpopularniejsze są odmiany derenia białego (C. alba). Ze względu na swoje zalety, derenie powinny jednak być częściej sadzone, zwłaszcza na miejskich terenach zieleni, na osiedlach, przy ulicach, drogach oraz w parkach. Derenie mogą być atakowane przez choroby grzybowe, zwłaszcza antraknozę (Elsinoe corni), zamieranie pędów (Glomerella cingulata, Nectria spp.) oraz mączniaka prawdziwego (Erysiphe sp., Phyllactinia guttata). |
|
Rozmnażanie |
|
– Siew. Można w ten sposób rozmnażać przede wszystkim dereń pagodowy (C. controversa), kwiecisty (C. florida), świdwę (C. sanguinea), rzadziej dereń biały (C. alba). Ich nasiona wymagają półrocznej stratyfikacji. Rok dłużej należy stratyfikować nasiona dereni kousa (C. kousa) oraz jadalnego (C. mas). Młode siewki gatunków „wielkokwiatowych” wymagają zabezpieczania przed silniejszymi mrozami.
– Sadzonki zielne. Sporządza się je w czerwcu i traktuje preparatem przyspieszającym ukorzenianie. Z powodzeniem można tą metodą rozmnażać większość dereni (pewne trudności sprawia dereń kwiecisty).
– Sadzonki zdrewniałe. Można z ich użyciem bez problemów rozmnażać dereń biały i jego odmiany: 'Aurea’, 'Gouchaultii’, 'Kesseleringi’, 'Sibirica’ i 'Sibirica Variegata’. Odmianę 'Elegantissima’ lepiej mnożyć przez sadzonki zielne, gdyż zdrewniałe ukorzeniają się gorzej i w mniejszym procencie.
– Sadzonki korzeniowe można wykorzystywać w produkcji derenia świdwy.
– Odkłady. Mnoży się w ten sposób dereń rozłogowy i jego odmianę 'Flaviramea’.
– Rozłogi. Tak rozmnaża się gatunki bylinowe — w sierpniu lub wczesną wiosną.
– Szczepienie wykonuje się rzadko, w przypadku odmian derenia kwiecistego (można je również rozmnażać przez sadzonki zdrewniałe), derenia kousa i derenia Nuttalla. Czasem szczepi się także biało obrzeżoną odmianę derenia pagodowego. Podkładką dla wcześniej wymienionych taksonów może być dereń kwiecisty, uprawiany w doniczkach, a dla C. controversa 'Variegata’ — gatunek wyjściowy. Szczepi się w styczniu, lutym na przystawkę boczną. Obecnie spotyka się również szczepione formy pienne odmian derenia białego (najczęściej 'Aurea’ i 'Elegantissima’).
Gatunki i odmiany derenia
|
Fot. 2. Cornus alba 'Aurea’
|
Fot. 3. C. alba 'Elegantissima’
|
Fot. 4. C. alba 'Gouchaultii’
|
Fot. 5. C. alba 'Kesselringii’
|
Fot. 6. C. alba 'Sibirica’
|
Fot. 7. C.alba 'Sibirica’ jesienią
|
Fot. 8. C. alba 'Sibirica Variegata’
|
Fot. 9. C. sanguinea
|
Fot. 10. C. stolonifera 'Kesseyi’
|
Fot. 11. C. alternifolia 'Argentea’
|
Fot. 12. C. controversa 'Variegata’
|
Fot. 13. C. florida
|
Fot. 14. C. florida jesienią
|
Fot. 15. C. florida 'Rainbow’
|
Fot. 16. C. kousa
|
Fot. 17. C. kousa – owocostany
|
Fot. 18. Cornus mas – owoce
|
Fot. 19. Cornus canadensis
|
|
