INTEGROWANA OCHRONA POMIDORÓW PRZED SZKODNIKAMI

    Łączenie metody biologicznej z najmniej toksycznymi zabiegami chemicznymi, czyli integrowane zwalczanie szkodników, jest bardzo efektywne i stanowi element nowoczesnej technologii uprawy pomidora.












































    Łączenie metody biologicznej z najmniej toksycznymi zabiegami chemicznymi, czyli integrowane zwalczanie szkodników, jest bardzo efektywne i stanowi element nowoczesnej technologii uprawy pomidora. Jeżeli wszystkie zabiegi agrotechniki będą na tym samym wysokim poziomie, można uzyskać zadowalające plony o bardzo dobrej jakości. Badania porównawcze opłacalności integracji metod i ochrony chemicznej wykazały, że ta pierwsza jest tańsza*. Koszty ochrony metra kwadratowego pomidorów wynoszą 1,3 zł przy ochronie chemicznej i 0,97 zł przy integrowanej.
    Ważnym elementem integrowanego zwalczania jest przygotowanie szklarni do następnego sezonu. W przypadku obecności szkodników w danym obiekcie bezpośrednio po zakończeniu zbiorów należy zwalczać je chemicznie. Po 3–5 dni od zabiegu można usuwać rośliny ze szklarni. Krótko przed rozpoczęciem następnego cyklu uprawowego konstrukcję szklarni należy zdezynfekować podchlorynem sodu, a po kilku dniach cały obiekt dokładnie umyć od wewnątrz silnym strumieniem wody, aby usunąć ewentualne pozostałości form przetrwalnikowych chorób czy owadów. W integrowanej ochronie pomidorów w szklarniach metoda chemiczna jest jedynie uzupełnieniem biologicznej — koryguje ewentualne niedostatki wykorzystania drapieżców czy pasożytów oraz służy do zwalczania chwastów.
    Integrowana ochrona warzyw w szklarniach nie doprowadza do całkowitej eliminacji agrofaga ze środowiska. Wystarczy utrzymać go przez cały cykl uprawy na poziomie niezagrażającym uzyskaniu wysokich, zdrowych i dobrej jakości plonów. Wymaga to jednak dokładnej znajomości prowadzonej uprawy oraz wiedzy o gatunkach i liczebności szkodników występujących w danym momencie na roślinach. W tym celu należy systematycznie i dokładnie lustrować rośliny. Na początku powinno się to robić co najmniej raz w tygodniu, a po zauważeniu szkodnika — dwa razy. Po wprowadzeniu do szklarni organizmów pożytecznych — poza obserwacją szkodnika — należy zwracać uwagę również na to, jak dany pasożyt czy drapieżca działa i rozwija się. Wszystkie niepokojące objawy powinno się jak najszybciej konsultować ze specjalistą, na przykład w najbliższym ośrodku doradztwa rolniczego lub Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin.
    Na pomidorach najgroźniejszymi szkodnikami są: mączlik szklarniowy, przędziorek szklarniowiec, przędziorek chmielowiec, miniarki, mszyce i wciornastki. Poniżej przedstawiono schematy biologicznego zwalczania tych gatunków.



    Mączlik szklarniowy
    Jest to owad z rzędu pluskwiaków równoskrzydłych. Zasiedla pomidory przez cały okres wegetacyjny, będąc ich największym wrogiem — szkodliwe stadia rozwojowe to larwy i postacie dorosłe. Żerują one wysysając soki z tkanek roślinnych, co prowadzi do osłabienia roślin. Straty w plonie występują przy obecności około dwóch osobników na 1 cm2 liścia.
    W zwalczaniu mączlika używane są dwa gatunki pasożytniczych błonkówek Encarsia formosa lub, odporniejszy na wysoką temperaturę, Eretmocerus californicus oraz drapieżny pluskwiak Macrolophus caliginosus — wspomagający działalność pasożytów bądź wprowadzany niezależnie (fot. 1). Wymienione entomofagi wykorzystuje się profilaktycznie lub interwencyjnie.







    FOT. 1. DRAPIEŻNY PLUSKWIAK MACROLOPHUS CALIGINOSUS ODŻYWIA SIĘ LARWAMI MĄCZLIKÓW


    I. Metoda profilaktyczna zalecana jest głównie tam, gdzie producent nie ma jeszcze doświadczenia w prowadzeniu metod biologicznych. Owada pożytecznego wprowadza się na roślinę przed pojawieniem się szkodnika, zazwyczaj po około 3 tygodniach od posadzenia rozsady pomidora na miejsce stałe. Zapewnia to obecność entomofaga na roślinach w momencie zasiedlania ich przez niepożądany gatunek, czyli w najodpowiedniejszym czasie, gwarantującym najwyższą efektywność zwalczania. Pasożytnicze błonkówki — Encarsia formosa lub Eretmocerus californicus — wykłada się w dawce 1,5 do 3 szt./m2 co 2 tygodnie. Po wystąpieniu mączlika na roślinach — 3 szt/m2, aż do uzyskania około 90% spasożytowanych larw mączlika.
    II. Metoda interwencyjna polega na wprowadzaniu do szklarni entomofaga jednocześnie z pojawieniem się zwalczanego szkodnika. Pasożytnicze błonkówki w dawce 3 szt/m2 należy wykładać co tydzień, aż do uzyskania 90% spasożytowanych larw mączlika. Metoda ta wymaga wprawy w wyszukiwaniu agrofaga na pomidorach, dlatego polecana jest dla producentów posiadających już pewne doświadczenie.
    Jeśli przy wykorzystaniu jednej z pasożytniczych błonkówek wystąpią trudności w zwalczaniu szkodnika, stosuje się wspomagająco drapieżnego pluskwiaka Macrolophus caliginosus w dawce 1 szt./m2, dwukrotnie co 2 tygodnie. W przypadku używania tylko tego pluskwiaka — jednocześnie z wystąpieniem szkodnika wprowadza się od 1 do 5**szt./m2, dwukrotnie co 2 tygodnie.



    Przędziorki
    Są to pajęczaki z rzędu roztoczy. Na pomidorach występują przez cały okres wegetacyjny dwa gatunki — przędziorek szklarniowiec (Tetranychus cinnabarinus) i przędziorek chmielowiec (Tetranychus urticae). Pierwszy z nich powoduje powstawanie na powierzchni liści brunatnoczerwonych plam różnego kształtu, z ciemniejszym zabarwieniem w środku. Szkodliwe są wszystkie stadia rozwojowe — larwy, nimfy i postacie dorosłe. Przędziorek chmielowiec żerując powoduje powstawanie małych białych plamek na liściach, a przy dużym nasileniu doprowadza do tak zwanego bielenia liści. Ponadto liście osnute są delikatną przędzą. Tak, jak u gatunku poprzedniego, szkody wyrządzają wszystkie stadia rozwojowe.
    W zwalczaniu przędziorków wykorzystuje się drapieżnego roztocza (fot. 2) rasy przystosowanej do introdukcji na pomidorach — dobroczynka szklarniowego (Phytoseiulus persimilis) lub drapieżnego pryszczarka — Therodiplosis sp. o dużych zdolnościach poszukiwawczych i małej wrażliwości na niską wilgotność i wysoką temperaturę. Pierwszego entomofaga wprowadza się jednocześnie ze stwierdzeniem szkodnika na roślinie dwa razy co 2 tygodnie w dawce od 6 do 10 szt./m2 — na rośliny opanowane przez przędziorki, a na pozostałą część uprawy — 2 szt./m2. Jeśli wystąpią trudności w zwalczaniu, wspomagająco stosuje się Therodiplosis sp.— 1 szt./m2 przy małym nasileniu szkodnika, przy dużym — do 5 szt./m2.







    FOT. 2. DOBROCZYNEK SZKLARNIOWY (PHYTOSEIULUS PERSIMILIS) ATAKUJE PRZĘDZIORKA CHMIELOWCA





    Miniarki
    Należą do rzędu muchówek. Mogą występować w szklarni przez cały okres uprawy. Obecnie na pomidorach obserwowana jest miniarka psiankowianka (Liriomyza bryoniae). Jej larwy wygryzają w liściach tak zwane miny. Przy dużym nasileniu mogą spowodować całkowite zniszczenie blaszki liściowej. Szkody wyrządzane są również przez owady dorosłe.
    W zwalczaniu miniarek wykorzystuje się dwa gatunki pasożytniczych błonkówek Dacnusa sibirica (fot. 3) i Diglyphus isaea. Wprowadza się je 2, 3 razy co tydzień, bezpośrednio po zauważeniu dorosłych miniarek, pierwszych min lub nakłuć (w postaci okrągłych niewielkich plamek na liściach) powodowanych przez samice. Dacnusa sibirica jest zalecana w okresie wiosennym i wczesnoletnim w dawce od 0,5 do 1 szt./m2, natomiast Diglyphus isaea— w letnim i jesiennym od 0,1 do 1 szt./m2. Tańsze i powszechniejsze jest wprowadzanie obu błonkówek jednocześnie w gotowej mieszance, która zawiera odpowiednio dobrany stosunek ilościowy wymienionych gatunków. Mieszankę obu pasożytów podaje się w dawce od 0,5 do 2 szt./m2 — 2, 3 razy co tydzień.







    FOT. 3. DACNUSA SIBIRICA SKŁADAJĄCA JAJA DO CIAŁA LARWY MINIARKI





    Mszyce
    Są to owady z rzędu pluskwiaków równoskrzydłych. Na pomidorach mogą występować od końca kwietnia do zakończenia okresu wegetacji. Żerując wysysają soki, co powoduje łyżkowate skręcanie się liści. Początkowo zasiedlają tylko pojedyncze rośliny. W większości przypadków zwalcza się je chemicznie selektywnie działającymi afidocydami (Pirimor 50 DG lub Pirimor 25 WG).
    Jeśli mszyce występują masowo, w walce z nimi niezastąpione są pasożytnicze błonkówki Aphidius colemani lub Aphelinus abdominalis. Wybór jednej z nich zależy od gatunku zwalczanej mszycy. Niezależnie od zwalczanego gatunku mszyc, wprowadza się drapieżnego pryszczarka Aphidoletes aphidimyza (fot. 4). Gdy pomidory opanowane są przez mszycę brzoskwiniową, stosuje się co tydzień (co najmniej 3 razy) od 0,5 do 1** szt./m2 Aphidius colemani + Aphidoletes aphidimyza — 2 szt./m2. W przypadku zasiedlenia pomidorów przez mszycę ziemniaczaną wykorzystuje się Aphelinus abdominalis — 2 szt./m2 dwa razy co 2 tygodnie + Aphidoletes aphidimyza — 2 szt./m2. W obu przypadkach entomofagi wprowadza się jednocześnie z pojawieniem się mszyc.







    FOT. 4. LARWA PRYSZCZARKA MSZYCOJADA (APHIDOLETES APHIDIMYZA) WYSYSAJĄCA MSZYCĘ





    Wciornastki
    Owady z rzędu przylżeńców mogą powodować uszkodzenia pomidorów bezpośrednio — przez wysysanie soków rośliny i pośrednio — przenosząc wirusa brązowej plamistości pomidora (groźnej choroby, której zapobiega się niszcząc jej wektory). Szkodliwe stadia rozwojowe wciornastków to larwy i osobniki dorosłe. Na pomidorach występują dwa gatunki — wciornastek zachodni (Frankliniella occidentalis) i wciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci).
    W biologicznej ochronie pomidorów przed tymi szkodnikami wykorzystuje się drapieżnego roztocza Amblyseius cucumeris — 100 szt./m2 co 2 tygodnie. Zazwyczaj powinno wystarczyć dwukrotne wprowadzenie. Na pomidorach, jak dotąd, występuje najwyżej jedno pokolenie wciornastka zachodniego, w związku z czym nie trzeba wspomagać drapieżnego roztocza innymi entomofagami. Natomiast w przypadku masowego pojawienia się wciornastka tytoniowca może być konieczne dodatkowe wprowadzenie drapieżnych pluskwiaków Orius insidiosus lub Orius leavigatus (1 szt./m2) jeden raz, w okresie wzrostu populacji szkodników (fot. 5).







    FOT. 5. DZIUBAŁECZEK (ORIUS SP.) WYSYSAJĄCY WCIORNASTKA


    Przy integrowanej ochronie pomidorów dopuszczone do użytku są następujące fungicydy: Amistar 250 SC, Bravo 500 SC, Euparen 50 WP, Previcur 607 SL, Ronilan 500 SC, Rovral FLO 250 SC i Tiowol 800 SC, a szkodniki można zwalczać następującymi zoocydami: Admiral 100 EC, Apollo 500 SC, Applaud 25 WP, Dipel 3,2 WP, Hostaquick 500 EC, Pirimor 25 WG, Pirimor 50 DG, Nissorun 050 EC, Roztoczol extra płynny 8, Torque 50 WP.
    Jak wspomniano na początku, w integrowanej ochronie warzyw uprawianych pod szkłem w zwalczaniu szkodników wykorzystuje się głównie metody biologiczne.

    Doc. dr hab. B. Nawrocka jest pracownikiem Instytutu Warzywnictwa w Skierniewicach

    Related Posts

    None found

    Poprzedni artykułWYSTAWA Z ZAMKIEM W TLE
    Następny artykułMAŁY JUBILEUSZ

    ZOSTAW ODPOWIEDŹ

    Wpisz treść komentarza
    Wpisz swoje imię

    ZGODA NA PRZETWARZANIE DANYCH OSOBOWYCH *

    Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany, podajesz go wyłącznie do wiadomości redakcji. Nie udostępnimy go osobom trzecim. Nie wysyłamy spamu. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem*.